57 ص
هیدرولوژی آبهای سطحی
برآورد رواناب
مقدمه
در این فصل سعی میشود تا با ارائه اطلاعات هیدرولوژیکی چگونگی بوجود آمدن آبهای سطحی را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین کوشش شده تا عوامل طبیعی که میتواند در میزان دبی روانابهای حدصله دخالت دارند و از قبیل جنس زمین، آب و هوای اقلیمی منطقه، را مورد بحث قرار داده و در انتهای فصل محاسبات میزان رواناب را انجام دهیم.
رواناب –آبهای سطحی
بطور کلی در یک بارندگی قسمتی از آب باران در زمین نفوذ کرده باعث تغذیة ذخایر زیرزمینی میشود و قسمت دیگری از آن بر اثر تبخیر وارد هوا میگردد. باقیماندة آب حاصل از بارندگی بر روی زمین جاری شده و جریانهای سطحی یا رواناب را بوجود میآورند.
تبخیر و نفوذ که به کاهشهای هیدرولوژیکی معروفند –نقش بسزایی در میزان رواناب حاصله دارا میباشند. در زیر علاوه بر تشریح این دو عامل هیدرولوژیکی، دیگر عوامل مؤثر بر میزان رواناب را مورد بررسی قرار میدهیم:
1-تبخیر:
تبخیر، عمل تبدیل شدن آب به بخار، از سطح زمین یا محیطهای خیس میباشد بعبارت دیگر عبارتست از تغییر حالت فاز مایع به گاز (بخار) که در مورد آب بکار میرود.سرعت انتقال آب را به هوا، شدت تبخیر مینامند که عوامل گوناگونی در طبیعت وجود دارد که بر شدت تبخیر موثر بوده و میزان آنرا تغییر میدهند که عبارتند از :
باد:
در اثر عدم وجود تعادل حرارتی در فضا، هوا شروع به حرکت مینماید و اصطلاحاً باد نامیده میشود. اختلاف دمای حاصله بر اثر اختلاف ارتفاع و نتیجتاً اختلاف فشار که باعث اختلاف دما میشود، بوجود میآید.
در اثر پدیدة تبخیر قشرهائیکه بین زمین و اتمسفر قرار گرفته اند دارای رطوبت بیشتری میباشند و برای اینکه عمل تبخیر ادامه یابد این هوا باید جای خود را به هوای خشک که قابلیت جذب رطوبت بیشتری را دارد، بدهد این تغییر مکان هوا به سرعت باد بستگی دارد. یعنی سرعتهای زیاد باد، باعث افزایش میزان تبخیر میشود. این در حالیستکه سرعت باد، باعث تقلیل سرعت تبخیر خواهد شد.
رطوبت
به نسبتی که رطوبت هوا بالا میرود، قابلیت جذب رطوبت توسط هوا پایئین میآید. لذا هر چه رطوبت هوا بیشتر باشد، مقدار تبخیر نیز کاهش مییابد.
درجه حرارت
درجه حرارت که توسط میزان ؟؟ یا دماسنج اندازه گیری میشود؛ رابطة مستقیمی در میزان تبخیر دار. یعنی هر چه درجة حرارت هوا و زمین بیشتر باشد، تبخیر با سرعت بیشتری صورت میگیرد.
فشار
این عامل برای عدة زیادی از محققین دارای اثر ناچیزی میباشد، ولی به هر حال با افزایش فشار، سرعت تبخیر کاهش مییابد، و با کاهشآن سرعت تبخیر افزایش مییابد.
2-نفوذ
بسته به جنس زمین درصدی از آب باران در زمین نفوذ نموده و پس اط عبور از لایههای خاک ، به لایههای غیر قابل نفوذ برخورد کرده و متوقف میگردد. آبهای نفوذی بر روی این لایهعا تمام منافذ را پر کرده و منطقه اشباعی مینماید که به آن سفرة آبهای زیرزمینی میگویند.
13 ص
آشنایی با جاذبه های سرزمین مادری
موقعیت و طبیعت
کشور جمهوری اسلامی ایران سرزمین پهناوری است که 1648000 کیلومتر مربع مساحت دارد و در جنوب غربی آسیا، میان کشورهای ترکمنستان ، آذربایجان و ارمنستان در شمال ؛ افغانستان و پاکستان در شرق ؛ و ترکیه و عراق در غرب قرار گرفته است . سراسر مرزهای جنوبی ایران را کرانههای خلیج فارس و دریای عمان فراگرفته است . مجموع مرزهای خشکی ایران 51700 کیلومتر ، و مجموع مرزهای آبی آن ، در شمال و جنوب 2510 کیلومتر است
ایران در قلب خاورمیانه قرار گرفته است و چون پلی دریای مازندران ، یعنی زیباترین دریاچه جهان را به خلیج فارس وصل مینماید و همچنین مانند چهارراهی بر سر راه شرق و غرب ، پیوندگاه تجلیات فرهنگی ، معنوی و سیاسی جهان شرق و غرب است
چشمهسارهای زلال ، انارستانها ، باغهای پسته ، ردیف درختان تبریزی ، کوچ کاروان عشایر در فصلهای گوناگون شبهای پرستاره ، صخرهها ، کوهها ، پستیبلندیهای پایان ناپذیر، آتشفشانهای خاموش و پوشیده از برف ، جنگلهای انبوه رشته کوههای البرز و کرانههای دریای مازندران از جمله چشماندازهای دیدنی و فراموش ناشدنی طبیعت ایراناند که خاطرههای ماندگار در اذهان جهانگردان به جا میگذارند
چهره دشت و هامون ایران در خلال سال مختلف و متغیر است ؛ زمانی پر از شن و سنگ، گاه پر از سیلاب و زمانی پوشیده از برف و گل و لای یا سرشار از گل و گیاه و سبزه است
هنرمندان ایرانی در طرحهای انواع آثار هنری خود غالباً طبیعت را به عنوان نماد و نشانهای از زیبایی هستی ترسیم کردهاند . ایرانیان آب را همیشه ارجمند داشته و نشانه آبادانی شناختهاند . در چمنزارها، باغ و بوستانها ، خانهها و در مسجدها و مکانهای مقدس به طور همیشگی آب جریان دارد و درختان بسیار به ویژه درختان سرو ، کاج ، نارنج ، انار و انگور و غیره را آبیاری میکند
طبیعت جادویی و پهناور ایران یکی از عاملهای بسیار ارزشمند صنعت جهانگردی است . از میلیونها هکتار مساحت خشکی ایران ، 19 میلیون هکتار باغ و کشتزار ؛ 10 میلیون هکتار جلگه و مرتع ؛ 19 میلیون هکتار جنگل ،و باقی مانده آن شامل زمینهای بایر ، صحرا و کوه است
از خصوصیات مهم این سرزمین پهناور که از نظر جهانگردی بسیار با اهمیت است وجود رشته کوههای سر به آسمان کشیده ، جلگهها و دشتهای هموار، ناحیههای کویری ، رودخانهها و در یاچههای گوناگون است که موجب شده است در هر زمان از سال ، در گوشههای مختلف آن ، یکی از چهار فصل را بتوان دید ، به طوری که در زمستان در ناحیههای جنوبی میتوان از دریای خوب و آرام برای ورزشهای آبی هم چون شنا و اسکی روی آب استفاده کرد و در همان زمان در کوهستانهای شمال و غرب کشور به ورزشهای زمستانی مانند اسکی پرداخت و هم زمان در شهرهای بسیاری در کرانههای دریای مازندران ، از هوای دلپذیر بهاری استفاده کرد
کرانههای دریای مازندران به صورت باریکهای بسیار زیبا در میان دریای مازندران و رشته کوههای زیبا و جنگلی البرز قرار گرفتهاند
کرانههای خلیج فارسی که بخشی از آن از صخرههای کوهستانی و بخشهای دیگر آن از کنارههای شنی و باتلاقی تشکیل شده که به یک نواختی کرانههای شمالی نیستند
استانهای جنوبی ایران به ویژه خوزستان که بخشی از جلگه پهناور میانرودان(بینالنهرین) را تشکیل میدهد، بسیار هموار و مسطحاند و در ارتفاع اندکی از سطح دریا قرار گرفتهاند. چنانکه اگر یک جهانگرد در میان کوهستانهای شمالی یا غربی ایران به گردش بپردازد ، در زیر پای خود شهرکها ، روستاها ، باغها و چمنزارهای بسیار زیبایی را خواهد یافت که شگفتی او را برخواهند انگیخت
3 ص
مقدمه
در قسمت های مختلف ایران، پوشش گیاهی متنوعی دیده میشود. این تنوع بستگی به وضع طبیعی آب و هوا دارد.
در قسمت های مختلف ایران، پوشش گیاهی متنوعی دیده میشود. این تنوع بستگی به وضع طبیعی آب و هوا دارد. مرز قطعی نواحی گیاهی و جانوری کاملاً مشخص نیست، ولی با توجه به آب و هوا، تفاوت میان گیاهان و جانوران در سه ناحیه معتدل خزری، معتدل کوهستانی و ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی دیده میشود.
در ناحیه بیابانی ایران؛
به علت باران کم و نامنظم و تبخیر زیاد و وزش باد، پوشش گیاهی ممتدی وجود ندارد. در این ناحیه تنها گیاهانی میتوانند رشد کنند که در مقابل گرما و خشکی هوا مقاومت داشته باشند. این گیاهان بسیار محدود و با فاصله روییدهاند. در این ناحیه، به ویژه در نواحی خاوری استان فارس، مرکز کویر نمک، کرمان، رفسنجان، حوالی یزد و انارک، نواحی جنوبی خراسان و کوه های شاه سواران و بارز جنگلهای پسته که اغلب آنها را «بنه» نیز مینامند، همراه درختان بادام وحشی دیده میشوند. مساحت این جنگلها را ۰۰۰/۴۰۰/۲ هکتار برآورد کردهاند. هم چنین در کرانههای دریای عمان و خلیج فارس جنگلهای گرمسیری به صورت پراکنده دیده میشوند که درختان آن ها عبارتند از: گز، کهور، کنار آگاسیا و درخت حرا (در سواحل خلیج فارس) که برگ آن مصرف علوفه دارد.
جنگل های مانگرواکوسیستم های کاملا ویژه ای هستند که اجتماعات گیاهی و جانوری آن ها درارتباط با شرایط خاصی می توانند شکل بگیرند. جنگل های حرای جنوب ایران در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان آخرین پراکنش جنگل های مانگرو در جنوب خاوری آسیا به شمار می روند. این جنگل ها از یک یا گاهی دو گونه مانگرو تشکیل شده و فراوان ترین گونه آن حراست که درمنطقه حفاظت شده حرا به تنهایی حضور دارد. جذر و مد آب دریا در سواحل که به طور موزون و مستمر هر روز انجام می شود در شکل گیری تنوع حیات این اکوسیستم نقش اساسی دارد.
مناطق کویری بدلیل وجود خاک شور دارای پوشش گیاهی منحصر بفردی می باشند. گیاهانی که در این مناطق رشد می کنند، گیاهانی شور پسند هستند که علاوه بر جلوگیری از فرسایش و حفظ خاک نمادی از استقامت در گرمای کویر هستند. لینکهای مقابل اطلاعات کاملی از انواع گیاهان کویری در اختیار کویر دوستان قرار خواهد داد .
ژئومور فولوژی اقلیمی
شامل نیمسالهای:(13 نیمسال)
نیمسال اول 89-88
نیمسال دوم 89-88
نیمسال اول 90-89
نیمسال دوم 90-89
نیمسال اول 91-90
نیمسال دوم 91-90 + با پاسخنامه
نیمسال دوم 92-91 + با پاسخنامه
نیمسال اول 93-92 + با پاسخنامه
نیمسال دوم 93-92+ با پاسخنامه
تابستان 92 + با پاسخنامه
تابستان 93+ با پاسخنامه
نیمسال اول 94-93 + با پاسخنامه
نیمسال اول 95-94 + با پاسخنامه