دانلود مقاله فن و هنر سفالگری

سفال قرون 3 و 4 هجری
قرن 3 هجری شروع و تلاشهای فرهنگی و اقتصادی در حیات جامعه است پس از دو قرن ساده زیستی و حذف تجمل گرایی و همگانی شدن امکانات جامعه ،زمینه های رشد وتوسعه اندیشه های انسانی فراهم شده است به طوری که شکوفایی این فعالیت ها را در قرن 4 هجری می توان دید .
دانشمندان معلمان بویژه ایرانیان در این قرن حاصل تفکرات فلسفی یونیان را در قالب تجربیات علمی و عملی در زمینه شناخت علوم و فنون به جهان عرضه کردند وبا ترجمه کتابهای یونانی و سانسکریت و تدوین کتب عربی وفارسی زمینه پیشرفت و تسریع اندیشه های آن دوره را به سوی شکوفایی فراهم نموده ، -0 آثار سفالی بیش از هر اثر باقیمانده ای منعکس کننده این تحولات است زیرا سیر تطور و تکامل اندیشه ها از روی نوع تزئینات نوشته های کوفی روی سفالها و تجربیات انجام شده د رزمینه عقیه لعاب های مختلف و کشف لعابهای جدید ورنگهای مختلف می توان دید در پایان قرن 4 موفقیتهای ارزنده ای در زمینه شناخت اکسید فلزات و فرمول ترکیبات آنها برای رنگ لعاب مورد نظر حاصل شده بود سفالگران باتکیه براین دانش و تجربه و ممارست در پخت سفال و کنترل حرارت و تغییر در شکل کوره ها توانستند تحولی عظیم و چشمگیر در خلق ظروف سفالی با تزئینات بسیار چشم نواز وارزشمند به وجود آورند . 0-0 در طبقه بندی سفالهای دروه اسلامی سفالی قرن 3و 4 را بنام سفالهای سامانی شناسایی کرده وویژگیهای فن و زیرین موسوم به لعاب گلی را به این دوره نسبت داده اند . این گروه ازسفالها بیشتر در شمال شرق ایران در مراکزی مانند نیشابور ، سمرقند و جرجان معمول بوده است فنون تزئین متداول در این دوره چنین است .
الف – لعاب گلی : در این نوع تزئین ظروف ساخته شده از گل را که معمولا دارای خمیر نخودی یا قرمز بوده است پس از خشک شدن در دو غابی از گل نخود رنگ فرو می بردند . طوری که داخل و خارج آن بطور یکنواخت با این دوغاب پوشانده می شد و پس از خشک شدن ظروف را به نقوش مورد نظر می آراستند این نقوش معمولا ساده بود و شامل یک جمله یا کلمه کوفی می‌شد که در کف داخلی یا برحاشیه لبه داخلی ظروف نوشته می شده سپس ظروف را با لعاب شیشه ای پوشاندند و به کوره می بردند . معمولا برای ظروف ساده یک رنگ از ترکیب لعاب گلی که سیلیس هم به آن اضافه می‌شده استفاده می کردند که این کار در یک مرحله انجام می شده در نهایت ظروف به رنگ شیری براق در می آمد . ظروف مزین به لعاب گلی معمولا درچهار گروه مطالعه می شود .
سفالینه با پوشش گلی و نقوش سیاه روی زمینه سفید : ( یکانی و کریمی ، 1364 ، ص 16) این دسته از ظروف که مهمترین مرکز ساخت آنرا می توان نیشابور دانست ، با پوشش گلی پوشانده شده و سپس با نقوش سیاه رنگ یا قهوه ای تیره و لعاب شفاف مبدلی تزئین شده است ( شکل 3-9) زمینه این ظروف کاملا شیری رنگ یا سفید است که در گوشه ای از لبه داخلی یا کف آن با کلمه یا جمله ای کوتاه تزئین شده است در اوایل قرن 4 تزئینات دیگری شامل نقطه چین های مرتب نقش پرندگان گلهای مسبک به نوشته کوفی تزئین اضافه می شود از ویژگیهای کلی تزئینات این نوع ظروف عدم تراکم نقش وایجاد فضای خالی در زمینه است ( تصویر 3-9 تا 3-6 ) –0- در ظروف بزرگتر که لازم بود نوشته کوفی طولانی باشد جملاتی نظیر دعای خیر ، روایات ، ضرب المثل ،احادیث منسوب به حضرت محمد ص ) ، حضرت علی (ع) و کلام بزرگان اهل ادب برای تزئین بکار می رفته است ( تصویر 7-9 و 8-9) در داخل بعضی کاسه ها یا لنگهای بزرگ نقش آفتابه دیده می شود که بطرز بسیار زیبایی با نقش و نگار که تقلیدی از قلمزینهای آثار فلزی است همراه شده است . در کاوشهای علمی مشترک موزه مترو پوییتن ومرکز باستان شناسی ایران که گزارش آن در سال 1347 منتشر شده است در شهر قدیم نیشابور نمونه های منحصر به فرد با نوشته های کوفی بدست آمده که بنام ظروف کتیبه ای معروف است ظروف کتیبه دار مکشوفه از نیشابور را پژوهشگر ارجمند ، عبدالله قوچانی در سال 1364 در کتابی بنام کتیبه های سفال نیشابور معرفی کرده است که درشناخت اوضاع سیاسی – اقتصادی – مذهبی – واجتماعی این دوره اهمیت قابل توجهی دارد .

سفالینه با لعاب گلی و نقوش رنگارنگ روی زمینه سفید ؟
سفالهای رنگارنگ ونقوش رنگی روی لعاب گلی بویژه قرن 4 هجری است که متعلق به دورانی است که کیمیاگران وتهیه کنندگان لعاب با رنگهای مختلف و اکسیدهای متنوع آشنا شده اند و به تبع علاقه به ترسیم نقوش در انسان ،گلها ،گیاهان و حیوانات از رنگهای ارغوانی تیره سیاه ، قهوه ای ،زرد و افرایی بصورت پوشش نازک روی زمینه ها و پوشش گلی استفاده کرده اند (تصویر 9-9 و 10-9 ) از نقوش متداول این دوره می توان نقش اسب سوار به تقلید از ظروف فلزی ساسانی با تلفیقی از نقوش پرندگان مثل مرغ شاخوار و پرنده مسبک ( نقطه نشان ) ونقش مایه های اسلیمی و تکرار حروف خط کوفی نام برد که در داخل کاسه ها ، بشقابها و پیمانه های کوچک آبخوری رسم شده است . 0-0 در میان مراکز ساخت این نوع ظروف نیشابور از اهمیت بسیار برخوردار است و بطور کلی در شرق ایران و نیز در مازندران این سفال متداول بوده و حتی بنام ظروف ساری نیز نامیده می شده است . تعداد زیادی کوره های پخت این نوع سفال در جرجان کشف شده و محققان آنجا را مرکز ساخت و اشاعه این سفال می دانند در مجموع این نوع ظروف در جهان اسلام از ابداعات وابتکارات سفالگران ایرانی محسوب می شود و پرفسور میکاهی استاد دانشگاه توکیو این امور را تاکید کرده است { پانوشت کیانی 1357 ،ص 16 – 17}( تصویر 11-9 ، 12-9 ، 13-9)

سفالینه لعاب گلی با لعابهای درخشان معروف به زرین فام اولیه :
این نوع سفال پس از آنکه با پوشش گلی پوشانیده می شد ،بامجموعه ای از لعابهای ترکیبی رنگین زینت می یافت و پس از پخت درخشندگی خاص به حالت زرین فام یا خلایی داشت شکل این ظروف معمولا کانیه ونقوش آنها گلهای تزئینی همراه با نوشته های کوفی بود . وجه تمایز این ظروف زرین فام با ظروف زرین فام قرن 6و7 در تکامل نقوش ونوع خط و تفکیک رنگ است در قرن 6و7 هجری به جای خط کوفی از خط نسخ و فارسی دری وپرترهای انسانی و رنگ طلایی یک دست استفاده می شود سفالینه زرین فام اولیه قرون سوم و چهارم بیشتر در نیشابور ،جرجان ، اصطخر و شوش بدست آمده ( تصویر 14-9 و شکل 4-9 و 5-9 )
سفالینه های لعاب گلی با نقوش سیاه وروی زمینه ها زرد ، این نوع سفالینه ها که در نگاه اول زرد رنگ می نماید بصورت لکه هایی قسمت های مختلف ظروف را پوشانده است ودر واقع می توان آنرا زمینه ساخت ظروف سفالی لعابدار معروف به تکنیک لعاب پاشیده دانست که در جای خود از آن بحث خواهد شد . تنوع رنگ لعاب در پایان قرن 3 و استفاده گسترده از این روش برای تزئین ظروف و اشیای سفالی و بعد تولید کاشی برای تزئینات معماری همپا با پیشرفت سایر فنون و علوم ادامه دارد .
بطور کلی سفال لعاب گلی از سفالهای مشخصه قرن اولیه اسلامی تا اواخر قرن 4 هجری است که به ترتیب از نوع لعاب گلی شیری رنگ ساده و ساده با تزئین کم شروع شده و به تدریج کتیبه کوفی تمام سطح ظروف را پر می کند و بعد ها لعاب گلی رنگارنگ سفال متداول قرن 4 می گردد و پایان این سده با سفال لعاب پاشیده ساده خاتمه یابد و قرن 5 با سفال نقش کنده و لعاب پاشیده آغاز می گردد .

تاریخچه سفالگری
قدمت هنر سفالگری به 10000 سال میرسد و به عقیده باستان شناسان بعد از سبد بافی کهنترین صنعت بشری به حساب می آید .
هزاران سال پیش در عصر نوسنگی ، زمانی که انسان توانست از ابزارهای سنگی استفاده کند وبا فن سبد بافی لاشنائی یابد با اندود کردن بدنه خارجی سبدها وقرار گرفتن آنها درکنار آتش بطور اتفاقی به شناخت ظروف گلی و مزایای آن دست یافت . دسترسی به چنین وسیله ای تحولی چشمگیر در امر جمع آوری و نگهداری غذا پدید آورد و انسان در نقاط مختلف جهان با اختلاف زمانی اندک ، به این مرحله از تحول و خلاقیت قدم گذارد . نخستین سفالهای دوران جمع آوری غذا یا عصر نوسنگی قدیمترین ظروف گلی است که تا کنون در افریقای شرقی بدست آمده است این ظروف اسکلت سبدی دارند ودرواقع سبدهای گل اندودی است که در کنار آتش خشک شده است . فکراستفاده از پوسته ای دارای حجم احتمالا پس از دیدن پوست میوه های خشک شده و حفره های سنگی و قطعات سنگی با سطح مقعر که آب باران را در خود نگهداری می نمود پدید آمده است .
قدر مسلم انسان با قرار دادن دستها کنار هم و استفاده از آنها برای نوشیدن
آب عملا به ایده ظرف و مظروف پی برده است .
فرضیه محققان تاریخ هنر مبنی بر وجود حفره های ایجاد شده ( جای پای انسان و حیوانات ) در حاشیه رودخانه هائی مانند نیل که براثرطغیان آب رسوباتی از خود به جا می گذارند . و پس از خشک شدن این حفره ها به شکل ظرف از ماسه های اطراف جدا می شوند نیز قابل توجه وشاید قابل قبولتر به نظر برسد تحقیقات علمی باستان شناسی در ایران قدیمترین ظروف گلی حرارت دیده را به 8000 سال قبل میلاد نسبت می دهد . این سفال را که نمونه آن در غاری بنام کمربند واقع در نزدیکی بهشتر بدست آمده است می‌توان قدیمترین نمونه سفال دست ساز ابتدائی در ایران دانست . این سفال ضخیم ، کم پخت ،شکننده و خشن و قهوه ای رنگ است و در آن مقدار زیادی علف خرد شده بعنوان ماده چسبنده ( شاموت ) برای جلوگیری از ترک برداشتن به هنگام خشک شدن در آفتاب یا حرارت دیدن در کنار آتش بکار رفته است .
درکاوشهای حاشیه کویر در تپه سنگ چخماق شاهرود ودر مراحل بعدی در لایه های عمیق تپه سلیک کاشان و مناطق اولیه تپه سراب نزدیک کرمانشاه و لایه های عمیق تپه گیان در نهاوند و تپه حاجی فیروز در آذربایجان غربی نیز
سفال دوران غار دیده شده است .
که غارنشینان در مراحل اولیه استقرار در دهکده های اولیه آنها را به این مکان آورده اند . در ابتدا انسان بطور اتفاقی از خاک رس برای ساخت سفال استفاده کرد که احتمالا این امر بدلیل وفور وسهولت دسترسی بدان بوده است ولی بعدها تجربه به وی آموخت که بهترین خاک برای سفالگری همین خاک است .1

تاریخچه سفالگری در نیشابور
مجموعه سفالهای نیشابور بسیار جالب است و نمونه های مختلفی از هنر سفالسازی ایران را در قرون سوم و چهارم وپس از آن شامل می شود . قالبهائی که ازاین کوره ها کشف گردیده ونشان می دهد که ظروف سفالین آن زمان را چگونه تزئین می کرده اند . موضوع نقوش این ظروف بسیار قابل توجه بوده واین مطلب را روشن می نماید که اگر چه از بعضی جهات بسیار مختصر و کوزه گران نیشابور احتمالا از چینی ها اقتباسهائی کرده اند ولی بطور کلی هنر آنان دنباله هنر ساسانی است .
در میان ظروف شناخته شده از نیشابور ظرفی بی نظیر بود که در آرایش آن بازنمائی های پیکره ای داشت واز نظر سبک و رنگ بکار رفته در آن بسیار چشمگیر بود رنگهائی چون سیاه برای خطوط پیکره ها و سبز وزرد و خردلی روشن ، و انواع قهوه ای سیر ، چهره ، پیکره ها اغلب شبیه پیکره هائی است که روی سفالینه لعابی بین النهرین آمده است .
از نمونه های برجسته این نوع سفالینه و جامی در تهران ( موزه باستان شناسی ) و جامی با پیکره ایستاده می باشد .
پیکره ها در مقابل پس زمینه ای ایستاده اند که با تصاویر حیوانات ، گلها و نخلها و کتیبه ها پوشیده شده است .
تعدادی از سفالینه های محلی نیشابور نیز وجود دارد که از مشخصه های آن پرندگان بزرگ کاکل سبز با رنگ سیاه واخرائی و حاشیه هائی از سفید وسبز است .
در فاصله سالهای 1381 – 1315 خورشیدی ، وهیات باستان شناسی موزه مترو پلیتن امریکا در شهر نیشابور و حفریاتی انجام دادند و آثاری از دوران تمدن اسلامی بدست آوردند که بیشترین این سفالینه ها شامل سفالهای لعابدار عاجی رنگ مزین به خطوط کوفی وهمچنین ظروف زرین فام و رنگارنگ بانقوش کنده و لعاب پاشیده با نقوش قالب زده وهمچنین ظروف یک رنگ بوده اند . ومعروفتر ازهمه ونوع سفالینه دارای نوشته قهوه ای کوفی تزیینی است که چگونگی ونحوه نگارش خطوط کوفی بر روی ظروف سفالین ، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف داشته است . 1
در فاصله سالهای 1315-1318 خورشیدی که هیات باستان شناشی موزه مترو پلیتن در شهر کهنه نیشابور حفریاتی انجام دادند و توانستند آثاری از دوران تمدن اسلامی بدست آورند . بیشتر این آثار را سفالینه های لعابدار عاجی رنگ مزمن به خطوط کوفی ورنگارنگ تشکیل می داد که امروزه زینت بخش موزه های ایران باستان و متروپلیتن است و همچنین دراوایل اسفند ماه 1343 آقای سیف الله کامبخش فرد در نیشابور حفریاتی در مورد مطالعه کوره های سفالپزی انجام داد . این کاوشها در دو محل شهر کهنه نیشابور یکی در شمال قریه ( خرمک ) و دیگری در اراضی ( لک لک آشیان ) چهار کوزه سفالپزی عصر سلجوقی حفاری و ساختمان آنها مشخص شد .1

حفاری در کوره های سفالپزی اول و دوم
حفاری در شمال قریه خرمک انجام شد . دو کوره اول و دوم با شکل خمره مانند خود که سقف مشبک یافته اند در عدد انواع کورههای قدیمی وابتدائی بشمار می روند . ولی باید دانست که همین دو کوره آثار بسیار زیبائی را در دوران سلجوقی قرن 5 بوجود آورده اند .
معمولا سفالینه ها گاه دوبار حرارت دیده اند یکی به هنگام پخت سفال ساده ودیگر با لعاب و تزئینات آن دریچه سوخت کوره ها با یکدیگر فاصله کمی دارند و سفالگر قادر بوده است بین آنها قرار گرفته و به هر دو سوخت برساند . کاه را از دریچه کوره شماره یک بدرون میرخته ودر مرحله دیگر به کوره شماره دو میدمیده است و به همین ترتیب در یکیسفال را بسادگی پخته و عمل آورده است و در دیگری عمل تزئین و نقاشی ولعاب را به انجام میرسانده است .
بهنگام حفاری و کوره شماره دوم که کوچکتر است سفال ساده بیرون می داد و در حالیکه اکثر سفالینه های لعابدار راما از کوره شماره اول که بزرگتر است بیرون آوردیم مرحله لعاب دادن و تزئین لازمه اش حرارت بیشتر کوره بوده است برای اینکه لعاب واقعا زیبا باشد باید جلای آن کاملا مساوی و لعابش مطلقا یکرنگ باشد رنگ پریدگی مربوط به کمی پخت است که دراین صورت تغییر املاح بخوبی سیر نمی باشد .

آثار مکشوفه از کوره های اول و دوم
آثاری که ا زاین دو کوره بدست آمدند عموما سفالهای جوش خورده می باشند که حرارت کوره در آنها تاثیر کرده است تزئینات این سفالها را بیشتر خطوط ساده سیاه قلم تشکیل می دهد .
پاره سفالهائی که از این کوره ها بدست آمده عموما به لعاب آبی فیروزه ای رنگ ، لاجوردینه و زیتونی کمرنگ آغشته گردیده اند .
تزئینات پاره ای از آنها نقش کنده ، بعضی داغدار و عده ای از خطوط قلم مشکی که مانند اعداد شماره ای می باشند ترکیب یافته اند .
در بین آثار بدست آمده تعدادی چراغهای روغنی است که دارای دسته و پایه و لعاب آنها آبی فیروزه فام است چون عموما مربوط به کوره اند در اثر حرارت زیادگدازه شده و جوش خورده اند.
رنگ آبی در قسمتهائی از بدنه آنها به قهوه ای بد رنگی تغییر یافته است تعداد زیادی دوات که به لعاب آبی فیروزه ای و سبز کمرنگ مزین شده و عموما گدازه شده اند . یک تنگ با بدنه کروی ودسته کوچک برنگ فیروزه ای که زیر گردن آنرا خطوط یکنواخت سیاهرنگ مزین کرده است.

حفاری کوره های سفالپزی سوم و چهارم
حفاری کوره های سوم و چهارم در روز 18 اسفند ماه در اراضی لک لک آشیان × صورت گرفت
ساختمان کوره سوم و چهارم
کوره سوم و چهارم باکوره شماره اول و دوم اختلاف اندکی داشتند و عموما به همان دوره سلجوقی متعلق می باشند منتهی سفالهای اینها مرغوبتر و تصور می شود که ظروف طبقات ممتاز اجتماع آن روز را می پخته اند .
ضمن بررسی بیشتر ، کوره ای پیدا شد که دارای شکل استثنائی بود متاسفانه نیمی از این کوره قبلا توسط حفاران غیر مجاز ویران گردیده و از بین رفته بود این کوره بنام شماره سوم نامگذاری و خاکبرداری از آن بمدت دو روز ادامه داشت . آتش دان وانبار کوره بعلت تجاوز و حفاری قبلی پاک شده بود .
ساختمان این کوره از نظر آتش دان با کوره های اول ودوم شباهت تام وتمامی دارد منتها در قسمت علیای کوره در آنها استوانه بالائی به ارتفاع 70 سانتیمتر است که سقف مشبک بر آن قرار گرفته است .
کوره چهارم
در جوار کوره سوم حفاری شد دهانه مدور آن درعمق 50 سانتیمتری سطح زمین آشکار گردید.
بشقاب فیروزه فام که از دو ردیف نقوش مارپیچ چلیپائی مزین گردیده است .
دربین آثار بدست آمده پاره هائی از بدنه – دسته – ته ظروف سفالین بدون لعاب که بسیار نازک ساخته شده اند وجود دارند که مزین بخطوط کنده شده هندسی وشکل پرندگان می باشند . یکی از این تکه ها نیمه ظرفی است که دارای نقوش قالب خورده می باشد و نقش پرنده ای راالقا می کند . پرنده در دایره ای به زیبائی در آمده وحلقه ای ناحیه گردن را مزین کرده است ، دم پرنده با حرکت دایره حالت هماهنگی ایجاد کرده است مجموع این دوایر بین دو خط کمربندی محدود شده است . 12
سقف مشبک با توپیهای سفالین یکجا به درون کوره فرو ریخته است شکل ساختمان این کوره با کوره های اول و دوم کاملا تطبیق می نماید .

آثار مکشوفه ازکوره های سوم و چهارم
پاره سفالهای نازک وعاجی رنگ که با نقش قالب خورده وزیر لعاب از این دو کوره بدست آمد وهمچنین بشقاب ، کاسه که با لعاب آبی ، فیروزه ای ،سبز ، و ارغوانی پوشیده شده است .
قالبهای سفالین تزئینی مکشوفه ازکوره های سوم و چهارم نیشابور
قالبهای سفالین به دو نوع مختلف تقسیم می گردند .
الف – یکدسته آنهائی که فقط درناحیه بالا و پائین ظرف را مزین می کنند . این تزئینات گاه از نقوش هندسی ترکیب یافته اند و زمانی خطوط کوفی ساده و یانسخ را القا می کنند . خطوط کوفی و تزئینات هندسی معمولا در نواری محدود شده اند حد فاصل این تزئینات را نقوش پنجه ای ترک ترک تشکیل می‌دهند . در پاره ای از این قالبها عبارت خط کوفی ، زنجیره ای نیز بکار رفته است بهمین مناسبت تزئینات هندسی نیز بصورت زنجیره ای نموده شده است.
قالبها عموما از سفال بدون لعاب بسیار سختی ساخته شده اند . ضخامت این سفالها در بعضی 2 و در پاره ای تا 3 سانتیمتر می رسد . در بین تزئینات آنها گل و برگهای منفرددیده می شوند .
ب – قسمت دیگر از این قالبها شامل گل و برگهای زیبای زمینی است که در یک نوار کمربندی قالب را احاطه می کند . گیاهان بیشتر از ترکیب درخت سروو گلها شکل می گیرند . برگها دارای طرح ترک ترک با زوائد منگوله ای می باشند شاخه ها ادامه دارند وبه گلهای سر نیزه ای شکل مربوط می شوند . گلها با اشکال بزرگ و کوچک به دو سمت باز شده اند . نوشته کوفی ویا نسخ فواصل کردن ظرف را فرا گرفته و یا برتزئینات اسلیمی بدنه ظروف نقش شده اند این نوشته ها معمولا دعای خیر و برکت ونعمت و یمت ، نصرت وسرور را برای صاحب ظرف آرزو کرده اند.

دسته بندی سفالهای نیشابور
آقای چارلز ، ک و یلکنسون ،موزه مترو پلیتن در حفاریهائی که در منطقه نیشابور داشته است در کتاب خود ظروف بدست آمده از تپه های باستانی نیشابور را درچنین بخشهائی تقسیم کرده است.
1- ظرف نخودی رنگ
2- ظروف رنگ پاشیده
3- ظروف سیاهرنگ بر زمینه سفید
4- رنگارنگ بر زمینه سفید
5- پوشش دوغابیهای زمینه رنگی
6- ظروف سفید مات
7- ظروف زرد رنگ مات
8- ظروف سیاهرنگ با لکه های زرد
9- ظروف تک رنگ
10- ظروف منسوب به کشور چین
11- ظروف با لعاب قلیائی و قابهای آنها
12- ظروف بدون لعاب
از مشخصات ظروفی که مورد بررسی قرار گرفته اند و نقش برای تزئین این ظروف استفاده شده یعنی نقش درصد مهمی از ظروف راچه بصورت مستقل و چه در کنار نوشته ها پوشانده است .
ظرافت از مشخصات ویژه این نقوش است که شامل نقطه ها ، حرکتها از قبیل
خطوط صاف ، مورب ، تابدار وخمیده ویا اشکالی که بصورت لکه هائی در ظرف پراکنده شده اند میباشند و بطور کلی تشکیل دهنده مجموعه ای مشتق از اشکال و طرحهائی ملموس که بسادگی در اطراف ما دیده می شوند و می‌باشند .
درتعداد بسیار زیادی از ظروف بررسی شده به نقوش هندسی و مجرد اکتفا شده که اگر بیان کننده منظور خاص ( نشانه یا رمز نباشند ) درمجموعه نقوش هندسی و انتزاعی طبقه بندی می شوند .

نقشهای گیاهی و ملهم از طبیعت :
در این نقشها و طرحهای هندسی ، از ابتدائی ترین ساده و مجرد ترین شکل هندسی ( یعنی نقطه ) بصورت : نقطه ای در کف ظرف ، نقطه هائی کنار هم ویا سطوح نقطه دار وهمچنین از خطوط هندسی بصورت : خط چین ، خطهای خمیده و موجدار ویا نوارهای به هم تابیده شده بهره گرفته شده است ودر دیگر نمونه ها سطوح مانند لکه های سه گوش ، دایره ونیمه ای از آنهاوحتی تلفیقی از نقطه ، خط و سطح ، خود نمائی می کنند .
نقطه های پخش شده در سطوحی نامنظم وبه گونه ایست که شکل کلی این
سطوح به طرحهائی از حیوانات نزدیک شده وتداعی کننده نقشهائی از آنان می‌باشند .
در معرفی طرحهای خطی و سطوح مختلف هندسی ، در ابتدا میتوان طرحهای خطی ابتدائی از خطوط ساده و صاف که در دایره ظروف بصورت حلقه و کمندی قرار گرفته ویا در آنها دوایر وانحناهائی بوجود آورده اند را ذکر نمود.
این خطوط کمندی یا ضخامتهای گوناگون از نازکترین تا نوارهای پهن ، زمانی مشخص کننده حدود دایره کف بوده اند و گاهی نیز در لبه این ظروف ، قرار می گیرفته اند .
خطوط صاف در بعضی ظرفها بصورت ( هاشور ) جلوه می کنند که تنوع این هاشورها در اختلاف رنگ آنها است که یکی در میان تیره و روشن و معمولا به رنگهای زرد ، قرمز ، اخرائی و قهوه ای می باشند .
طرحهای خطی ، نوع قرا رگرفتن و تقاطع آنها گاهی تقسیماتی در سطح ظروف بوجود می آورد ویا اینکه شبکه ها خطوط زنجیره شده و گره خورده ،موجدار ،خمیده و فنری شکل ، پیچ و تابهائی در آنها ایجاد می کنند .
همچنین در بعضی نمونه ها ، خطوط و پیچیده به هم ، نقشی چون ( نوارهای
به هم تابیده ) شده را بوجود آورده اند .

نقش سطوح در آرایش ظرفها
کنگره یادندانه : این طرحهای محیطی ( به طور خاص در لبه ظرف ) دندانه هایی هستند که در بعضی ظروف با نوکهای تیز ،مثلث شکل به نظر می رسند ودر بعضی دیگر به کنگره های گرد ونیم دایره ای یانیم ماه های نسبتا پهن مبدل می شوند که تشکیل دهنده ردیفی از دندانه های ریز ودرشت هستند .
همچنین لکه هائی گاهی به منزله کنگره های نقش شده در لبه بصورت نیم دایره یا سه گوشهای پهن گسترده شده اند وگسترده شدن آنها یعنی ( دندانه های لکه ای ) نیز به همان شیوه کنگره ها ، گاهی تکی ، چند تائی و حتی بصورت تکرار در ردیفی گرداگرد لبه می باشند ودر میان آنها لکه های سه گوش با اندازه های مختلف ازمتداولترین عناصر تشکیل دهنده این گروه در بررسی سطوح ، به مواردی از جمله تکرار آنها بصورت تکرار طرحی به دنبال یکدیگر ، در یک جهت ،مخالف جهت ویا معکوس بر می خوریم .
تلفیق یا ترکیب طرحهای گوناگون در تقسیم بندی طرحهای مورد بررسی نقش مهمی را ایفا می کند از معمولترین نمونه هائی که به صورت ترکیب و
تلفیق مطرح شده اند و عبارتند از :
نقطه ها و خطوط ، خالهای تزئینی ، خطوط موجدار ونقطه ها ، شبکه های نقطه دار ،خط چینها و کنار هم قرار گرفتن خطوط نازک و ضخیم وسطوح ریز و درشت که در بعضی ظروف به منزله قابهائی تصویر شده اند و اشکالی دیگر را در خود جای داده اند .
در نمونه های دیگر تلفیق طرحهای مختلف به تقسیماتی که در ظروف با خطوط صاف و تابدار وجود دارد منتهی می شود نوارها وسه گوشهائی که در طرح ظرف ایجاد شده روش (تزئین شعاعی ) می باشد .
همچنین (رنگ شکلها ) که طرحهای تداعی کننده هستند و معمولا طرح دقیقی از موضوع خاصی نیستند و تنها جنبه تزئینی دارند ودر ظروف کتیبه ای درحد فاصل شروع وپایان عبارت د ر دایره ظرف واقع شده اند .
همچنین برای مکث کردن بین عبارات از علامت ( ویرگول تزئینی ) ویا( بادامی شکل ) بهره گرفته اند همچنین طرحهایی کاملا انتزاعی و تجدیدی نیز در بعضی از ظروف دیده می شود که کاملا انتزاعی و بدون شرح می باشند .
همینطور در مجموعه طرحهای ملهم از طبیعت ونقشهای انسانی هر چند تقریبا به صورت نادر دیده می شوند واغلب متعلق به گروه رنگ دارهای قرمز ، سیاه وزیتونی برسفید است و ظروف پوشش دو غاببی در طرحهای انسانی ،کمتر به چشم می خورد .
طرحهای حیوانی : ماهی و پرندگان نقشهای مهلم از طبیعت با طرحهای حیوانی اغلب محدود به پرندگان می باشند وتنها یک نمونه از ظروف با نقش ماهی ، آراسته شده است .
پرندگان در عین سادگی ، به شکلهای گوناگون نقش شده اند واغلب یاد آور مرغهای پا بلند با نوکهای افراشته و کبوتران ویا اینکه نقشهای سادهای ازمرغابی لک لک و پلیکان هستند .
بعضی از پرندگان با بالهای گشوده ویا درحالتی هستند که گویا در برکه ای آرام غوطه ور ند وگاهی نیز برگ ویا نوشته و شبیه نوشتهای به منقار خود دارند .
پرنده ای که برگ به منقار دارد از جهاتی بانقش بقیه پرنده ها متفاوت است که یکی اندازه اش کمی از بقیه پرنده ها بزرگتر است ودیگری در شیوه طراحی آن می باشد .
معمولا ظروف شامل نقش پرنده ها جزء ظروف چند رنگ می باشند ورنگهای زرد سبز زیتونی ، قرمز و سیاه در این ظروف دیده می شود .
نقش نقطه های کوچک در تزئین پرنده ها قابل توجه است .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    72صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله زناشویی و اخلاق در خانه

مقدمه:
ستایش پروردگار را سزاست که نظم امور جهان به دست توانایی اوست مدبر حکیمی که طبق ِِِِِِِِِِقوانین طبیعت و فطرت احکام شریعت و وظایف بشر را معین فرموده است و صلوات و سلام نا محدود بر پیامبران برگزیده و اولیای حق باد مخصوصا حضرت سیدالمرسلین وخاتم النبیین ابو القاسم محمد وجانشینان اطهار ومعصوم او، صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین .
هدف ما در این تحقیق بیان وظایف دینی هریک از مردان و زنان در جریان زناشویی وپس از آن و اخلاق در خانواده ونحوهء درست زیستن ازجنبه معنوی می باشد و چون این این وظایف ودستورها و راهنماییها از جانب خداوند متعال و رسول اکرم و حضرت ائمه معصومین علیهم السلام بطور مسلم اجرای آنها موجب سعادت همیشگی و خوشبختی زندگی و آرامش خاطر وآسایش و خوشی آنها خواهد بود

زناشویی
رسول اکرم(ص) می فرماید:ای جماعت جوانان هر کسی از شماها بتواند ازدواج کند البته اقدام نماید، زیرا ازدواج موجب عفت نظر ومحفوظ بودن نفس است و هر گاه فردی از شما استطاعت ازدواج نداشته و وسایل زنا شویی را نتواند تهیه ببیند لازم است روزه بگیرد زیرا روزه قوه شهوت را قطع یا معتدل می کند. امروزه شرط ازدواج قدرت مالی و ثروت بوده وبرای افراد غیر متمکن که قدرت مالی نداشته واستطاعت تامین زندگی خود وعائله را ندارد دستور داده شده است که روزه گرفته و از شدت قوه شهوت به این وسیله جلوگیری کرده وآنرا کاهش بدهند. کسی که زناشویی را ترک کند از ترس عائله دار بودن هر آینه نسبت به پروردکار جهان سوءظن داشته و اورا روزی دهنده وتوانا نمی داند. همین طور که نماز وروزه و و حج و جهاد و زکات از فرائض و واجبات به هر فردی محسوب می شود زناشویی وعمل به وظایف عائله داری و تربیت زن وفرزند و تامین زندگی وآسایش آنها و فراهم کردن خوشی واستراحت آنها نیز از فرائض و واجبات دینی به شمار می رود یکی از آیات عظمت ولطف پروردگار این است که از خودتان ازدواجی آفریده است تا در زندگی به آنان تکیه کنید و قرار داده است در میان شما و ایشان محبت و مهربانی و دوستی را ودر اینها آیتهایی است برای افرادی که تفکر داشته باشند . در سوره بقره آیه 187می فرماید ((زنها پوشاک شما هستند وشما نیز پوشاک آنها هستید همینطور که پوشاک ساتر اعضا وبدن بوده وپوشنده است آنچه را که باید پوشیده شود ودر عین حال انسان را از سرما وگرما و برخوردهای مخالف حفظ کرده و برای فعالیت وانجام وظایف فردی و اجتماعی مجهز وتوانا می کند زناشویی نیز مرد و زن را برای زندگی و انجام وظیفه و ادامه زیست موفقیت آمیز مهیا نموده موانع ونقاط ضعف و نیازمندیهای آنها را برطرف می سازد .

ازدواج ودین
اگر مبنای ملتی این شد که درمقام تزویج دختر مال وعنوان واعتبار مادی پسر را در نظر گرفته و از جهت ایمان ودین وحقیقت وصفات نفسانی و اخلاق او صرف نظر کنند زندگیهای خانوادگی ونظم امور داخلی وبرنامه تدبیرمنزل و تربیت فرزند در میان این ملت به کلی مختل وفاسد گشته ودر نتیجه امور اجتماعی و ترقی وپیشرفت مادی و معنوی این جمعیت متوقف خواهد شد. نکاح می شود زن به خاطر جمال وچهره اش و یا برای مال و ثروت او و یا برحسب و نسب او . و تو را باد به زنی که دیندار است تا مغبون وافتاده نگردی. زن اگر دیندار و معتقد و پایبند به مقدرات الهی باشد کوچکترین خیانت و افراط و کوتاهی در امور مربوط به شوهر خود نکرده وکمترین تقصیر و خلاف در انجام وظایفی که در باره خود وخانه داری و تربیت اولاد دارد نخواهد داشت ودر نتیجه زندگی خانوادگی وداخلی توام با صفا و اطمینان کامل ودرستی صورت نگرفته و رفته رفته مهر ووفا ومحبت حقیقی و خلوص نیت ویگانگی در میان زن وشوهر وسپس فرزندان آنها برقرار خواهد شد.
عشقهایی کز پی رنگی بود عشق نبود عاقبت ننگی بود.
هدف و برنامه زندگی در زناشویی اگر جمال و مال باشد نه تنها مواجه به زندگی پوچ وبی حقیقت وبی نتیجه ومختل وفاسد خواهند شدبلکه در اثر ظهور اختلافات واغراض مادی از همان جمال ومال نیز استفاده نخواهند کرد ولی اگر برنامه زندگی برنامه دینی یعنی روی عدالت و حقیقت و درستی صورت گرفت زندگی و زناشویی آنها برای همیشه توام با صفا ومهربانی ومحبت خواهد بود.
مشنو صحبت هر بی خردو نادان را که مباد ببرند از ره عفتن به درت
نشوی دستخوش و آلت هر بی سر وپای نزند بی خبر از آتش شهوت شررت
اگر ایمان و اسلام به موجب کلمه اصلاح عمل باشد ثروت و بی نیازی در اثر فضل و توجه خاص پروردگار متعال محقق خواهد شد ولی اگر طرف فاقد ایمان و عمل صالح باشد بطور مسلم ثروت تنها کافی نبوده و بلکه امکان دارد آنهم به فقر وپریشانی مبدل شود.
تقدس خانه
آن خانه ای که در آن الفت باشد در آن خانه ای که خدمت به یکدیگر باشد،در آن خانه ای که نماز و روزه و یاد در آن خانه ای که قرآن و دعا و راز ونیاز با خدا باشد این خانه در نزد خدا با عظمت است و پروردگار عالم خواسته است که این گونه خانه ها باعظمت باشد، با برکت باشد، برای اهل آسمانها بدرخشد نظیر ستاره که برای ما درخشندگی دارد و به عکس آن خانه هایی که در آن خانه ها عداوت باشد ناسازگاری باشد در آن خانه ها نماز، قرآن ، دعا باشد در آن خانه هایی که گناه باشد این خانه ها تاریک است، این خانه ها مبارک نیست و شیاطین در آنها رفت و شد دارند و مورد نفرت ملائکه اند . قرآن می فرماید((فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه)) یک نوع خانه هایی هستند که خدا خواسته است با عظمت باشند مثل اینکه یک کسی این خانه ها را گرفته واز نظرمعنوی بالا می برد .می فرماید: این خانه ها آن خانه هایی است که در آنها یاد خدا می شود ،تسبیح خدا می شود، این خانه ها آن خانه هایی است که افراد آن به یاد خدا هستند و اقامه نماز و ایتاء زکات میکنند. خانه هایی که در نزد خدا عظمت دارند خانه هایی که در عالم ملکوت ودر نزد ملائکه عظمت دارند آن خانه هایی هستند که در آنها نماز می خوانند .زکات میدهند ، خداترسها در آنها زندگی می کنند یعنی گناه در آنها نیست.
این آیه شریفه یک معنی ظاهری داردکه در قسمت فوق ذکر شدکه پروردگار عالم می فرماید که این خانه ها نظیر مسجد ومدرسه مقدسند و برای این مقدسند که درآنها افراد مقدس زندگی می کنند برای اینکه یاد خدا دراین خانه ها است و گناه در آنها نیست . اختلاف ، نزاع ، دوئیت در این خانه ها نیست و آیه فوق یک معنای تاویلی هم داردکه ائمه طاهرین (ع) از آن تاویل کردند که یک افرادی هستند که این افراد با عظمتند . امام صادق (ع) لفظ بیوت را یه آن خانه های خشت وگلی معنی نکردند همین بدنهای مقدس مومنین ،افراد کامل نظیر پیغمبر اکرمو ائمه طاهرین معنی کردند.
امام باقر (ع) فرمود((انت بین یدی بیوت اذن الله ان ترفع ویذکر فیها اسمه له فیها بالغدو واللصال رجال لا تلهیهم تجارةولا بیع عن ذکر الله )) آیه شریفه می فرماید:آن خانه هایی که در آنها اختلاف نباشد، خدمت به یکدیگر حکمفرما باشد، زن در خانه خدمت می کند زیرا شوهرش مسلمان است و در رفاه باشد، مرد به زن و فرزندشخدمت می کندبرای اینکه آنها مسلمانند و در رفاه و آسایش باشند.قرآن شریف می فرمایداین خانه ها در نزد ملائکه با عظمت یاد می شوندو بالاخره آن خانه هایی که مورد رضایت خدا هستند در اسلام مقدسند، در عالم ملکوت مقدسندولی آن خانه هایی که در آنها اختلاف است زن ناسازگار است مرد ناسازگار است پرخاشگری ازطرف زن ومرد وجود دارداز نظر آیه شریفه عظمت ندارند ، از نظر روایات اهل بیت برکت ندارند،و این خانه ها از نظر روایات ما خانه های شیاطین اند و شیطانها در این خانه ها رفت وشد دارند آن خانه هایی که افراد آن بی نمازند، سروکاری با قرآن و دعا وراز ونیاز ندارند ، خدا ترس نیستند، از قیامت نمی ترسند،گناه در آنها هست از نظر آیات و روایات تاریکند. در این خانه ها دلهره اضطراب و نگرانی حکم فرما است و در آنها شیاطین رفت و آمد دارندبه جای اینکه ملائکه رفت وآمد داشته باشند مرحوم کلینی رضوان الله علیه در کافی در کتاب فضل قرآن روایاتی از پیغمبر اکرم وائمه معصومین (ع) (امیرالمومنین(ع)) نقل می کند: ان خانه ای که در آن قرآن خوانده شود، یاد خدا بشود. گناه نباشد به جای گناه یاد خدا باشد می فرماید این خانه مبارک است . انسان صالح برای آینده در خود می پروراند ، مالی که در این خانه است برکت دارد و بالاخره خانه مبارکی است می فرماید ملائکه دراین خانه رفت و شد دارند شیاطین دراین خانه نیستند ، شیاطین نمی توانند دراین خانه رفت و شد داشته باشندو اما آن خانه ای که افرادش سروکاری باخدا ندارند آن خانه هایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ که گناه در ‌آنها هست شیاطین در این خانه ها رفت وآمد دارد .ملائکه از این خانه ها قهر می کنند وبرکت ندارند ان بچه ای که در این محیط بزرگ شود مبارک نیست .از نظر علوم تربیتی سعادت این بچه کار بسیار مشکلی است معلوم است خانه ای که در آن اختلاف باشد به غیر از دلهره واظطراب و نگرانی برای صاحبش چیزی ندارد اما بدبختی برای بچه هاست برای بچه ها هم زندان است ،بی برکت است.
خانه ای که در آن گناه باشد ، اختلاف باشد استعداد کش است ، نشاط کش است بچه ها را بی استعداد و بی نشاط می کند و بالاخره این روایات می فرماید اگر می خواهی خانه ات مقدس باشد مواظب باش که در خانه نماز و روزه ، یاد خدا دعا و قران زنده باشد و اگر می خواهی خانه ات مبارک باشد مالت ، اولادت ، زندگیت ، عمرت مبارک باشد مواظب باش خانه تو محیط گناه نباشد این روایات به ما می گوید یقین داشته باش اگر محیط خانه محیط گناه باشد این خانه دیگر با برکت نیست عمری که در آن خانه صرف می شود مالی که درآن خانه صرف می شود بچه هایی که در این خانه بزرگ می شوند اینها مبارک نیستند و شیاطین هم در این خانه رفت و آمد دارند و ملائکه هم سروکاری با این خانه ها ندارند.
در روایات امده است که((ویضیی لاهل السماء کما تضیی الکواکب لاهل الارض)) یعنی این ستاره ها چطور درخشندگی برای ما دارند آن خانه ای که در ان خانه یاد خدا باشد آن خانه هایی که در آن خانه ها گناه نباشد آن خانه هایی که در آن نماز و روزه و عبادت و یاد خدا باشد آن خانه ها برای ملائکه در خشندگی دارند . ملائکه آسمانها از این خانه ها استفاده می کنند از این خانه ها لذت می برند . یک روایت مشهوری داریم که می فرماید ((لا تدخل الملائکة فی بیت فیه الکلب)) یعنی در ان خانه ای که سگ هست درآن خانه ای که ملائکه نیستند ، داخل در ان خانه نمی شوند . این روایت سه معنی دارد یک معنای ظاهری دارد و آن اینکه اگر کسی سگ باز شد سگ را برای پاسداری نمی خواهد مثل بعضی افراد بی خرد که سگ را می خواهد تا با آن بازی کند سگ باز است چنانچه غربیها و غربزده ها از این کارها می کنند که این افراد در روز قیامت هم با یزید محشور می شوند زیرا یزید سگ باز و میمون باز بود . پس یک معنی اینکه این نوع سگها در خانه باشند ملائکه وارد آن خانه نمی شوند ولی معلوم است که این معنای ظاهری است یک معنای دیگر روایت که از اهل دل است اینکه مراد از بیت ، دل انسان است یعنی آن دلی که در ان صفات رذیله باشد نور خدا دراین دل نمی تابد ، الهامهای ملائکه در این دل نیست.ملک برای انسان الهام دارد اما برای آن انسانهایی که پاک دل باشند ملک داخل دل انسان می شود اما آن دلی که در او سگ نباشد، درندگی نباشد حسادت وخودمحوری وتکبر نباشد. معنای دیگر روایت مربوط به بحث ما است وآن معنا این است که در آن خانه هایی که اختلاف باشد یعنی زن پرخاشگر است مرد درنده است این خانه ها محل رفت و آمد ملائکه نیست. یعنی اگر کسی از نظر روحی درندگی داشته باشد در ان خانه ای که زندگی می کند جای شیطانها است نه جای ملائکه واین معنی به نظر درست تر است.
قرآن می فرماید خانه جای آرامش است ،زن برای شوهر وشوهر برای زن آرامش است.ومسلم است ان خانه هایی که در انها گناه باشدآن خانه هایی که در ان رحمت خدا نازل نشود آن خانه هایی که شیاطین در آنها رفت و شد دارند محل آرامش نیستند . دلهره واظطراب خاطر ونگرانی در آنها حکمفرما است .
قرآن شریف می فرماید((افمن اسس بنیانه علی تقوی من الله و رضوان خیر ام من اسس بنیانه علی شفا جرف هار فانهار به فی نار جهنم والله لایهدی القوم الظالمین)) این ایه شریفه تشبیه معقول به محسوس است ،یعنی گاهی که قرآن شریف می خواهد یک معنای معقول رابه مابفهماند آنرا به یک امر محسوس تشبیه می کند می فرماید اگر یک کسی یک خانه ای کند اگر پی های این خانه ، دیوارهای این خانه بسیار محکم باشد آن سقفی که بر روی این خانه است معلوم است که مقاومت دارد واین سقف ماندنی است و اما اگر بر لب دره سیل زده خانه بسازد به یک بادی بند است به یک طوفانی بند است ، به یک سیلی بند است. یک بیاید این خانه می رود ته دره.قران می فرماید اگرزندگی شما اگرخانه شمابرروی تقوا بنا شده باشدیعنی اگردرخانه شماتقواحکم فرماباشد. الفت محبت نماز روزه قران رازونیاز باخدا وبالاخره رابطه با خدا بود اگردرخانه های شما گناه نبود به قول قران شریف : ((یخافون یوما تتقلب فیه القلوب والابصار)) اگر در خانه خدا ترسی حکمفرما بود این خانه محکم است اگر اولاد از این خانه بیرون آید سالم است زندگی دراین خانه مبارک است وبالاخره رحمت خدا فضل خدا در این خانه ها حکمفرماست و اما خانه ای که درآن تقوا نباشد قران می فرماید : مثل همان خانه ای است که لب دره سیل زده بنا کنی خانه لب دره سیل زده چه شود؟ زندگی بدونه خدا به یک بادی به جهنم میرود0(( والله لا یهدی القوم الظالمین)) این هدایت ، هدایت عنایتی است به قول علمای اخلاق یعنی دست عنایت خدا بر سر این خانه ها نیست یعنی رحمت وفضل خدا در این خانه ها حکمفرما نیست یعنی برکت در این خانه ها نیست ، ملائکه در این خانه ها رفت و آمد ندارند ، شیطان ، بی برکتی ، ظلمت و غم وغصه ، دلهره و اضطراب خاطر ،نگرانی در این خانه ها حکمفرما است . لذا اگر سعادت می خواهید اگر برکت در خانه می خواهید باید خانه های شما مبرای از گناه باشد ، باید نماز در خانه های شما زنده شود . در اسلام زیاد سفارش شده است که نوافل را در خانه بخوانید اما واجب را در مسجد و به جمات بخوانید . نگذارید در خانه هایتان هیچ نماز نباشد و حتی میفرماید مواظب باشید مثل یهودیها نباشید ، مثل نصاری نباشید که یک عبادت خرافی که هم می کنند به کلیسا می روند. خانه هایتان محل عبادت باشد در آنها قرآن ، دعا ، یاد خدا ، الفت ، محبت ، خدمت به یکدیگر باشد

تشکیل خانواده
تشکی خانواده فوائد فراوانی دارد. ارضاء غریزه جنسی در مقابل آن فوائد بسیار کوچک است. کشتن نفس اماره یعنی کشتن تمایلات و من جمله غریزه جنسی از نظر اسلام درست نیست و غریزه جنسی را باید ارضا کرد . لذا فایده غریزه جنسی مهم است اما در مقابل فوایدی که بر تشکیل خانواده مترتب است بسیار کوچک است. اول فایده ای که تشکیل خانواده دارد جواب دادن به فطرت است واین فایده مهمی است. اینکه زن مختص به مرد ومرد برای زن و اولاد مختص به این زن ومرد است یک امر طبیعی است لذا از همان روز اول که انسان پا به کره زمین گذاشت اختصاص یک زن به یک مرد واختصاص یک مرد به یک زن واختصاص فرزندان به این مرد و زن وجود پیدا کرد. اول حضرت آدم وحوا (ع)بودند و همینطور این فطرت زنده بوده است تا الآن . و اگر یک خانواده بتواند یک نسل سالمی ، یک اولاد سالمی تحویل جامعه بدهد از نظر اسلام خیلی ثواب دارد.شاید در اسلام ثوابی بالاتر از این نباشد. یک آیه ای در قرآن است که مر بوط به ارزش انسانها است.((من قتل نفسا بغیر نفس او فساد فی الارض فک نما قتل الناس جمیعا ومن احیاها فک نما احیا الناس جمیعا)) هر کسی نفسی را بدون حق قصاص ویا بی آنکه فساد یا فتنه ای در روی زمین کند به قتل برساند مثل آن باشد که همه مردم را کشته و هر که نفسی را حیات بخشد (از مرگ نجات دهد) مثل آن باشدکه همه مردم را حیات بخشیده است. این معنی ظا هری آیه است . امام صادق (ع) در ذیل این آیه شریفه یک معنای بطنی و دقیقی بیان فرموده استکه اگر کسی ،فردی را منحرف کند او را از راه مستقیم بیرون ببرد گناهش به اندازه ای بزرگ است مثل اینکه مردم جهان را کشته باشد و اگر کسی بتواند یک کسی را در راه بیاورد بتواند از انحراف او را نجات دهد او را صالح و شایسته کند مثل این است که جهان را زنده کرده باشد. امام صادق (ع) می فرماید: مواظب باشید در گفتارتان کسی را منحرف نکنید،مواظب باشید در خانه بچه هایتان را بدبین به روحانیت، بدبین به محراب ومنبر نکنیدکه اگر چنین کردید مثل این است که جهان را کشته باشید و مواظب باشید با زبانتان، با قلمتان ،با روش و عملتان مردم را بسازید که اگر بتوانید کسی را در راه بیاورید مثل این است که جهان را زنده کرده باشید . 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  35  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله نگاهی کوتاه به تربت شیخ احمد جام

تربت جامی ها، مردمی خون گرم، مهمان نواز، متدین، سخت کوش، وطن دوست و مرز دارند. تبار آنان آریایی و زبانشان فارسی با گویش شیرین محلی تربتی است. بیش‌تر مردم این شهر مسلمان و پیرو مذاهب شیعه جعفری و سنی هستند. شهرستان تربت جام در سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375 هـ . ش، 210.349 نفر جمعیت داشته است. صنایع دستی شهرستان تربت جام را قالی و قالیچه بافی، کرباس بافی، پلاس بافی، جوال و خورجین بافی، بافتن دستمال و چادرشب و ظروف سفالین تشکیل می دهد. از روزگار کهن صنعت فرش بافی در این شهرستان رواج داشته است و جنبه صادراتی دارد. دار قالی ها معمولا در خانه ها برپا می شود و کارگاه‌های قالی بافی نیز در این شهرستان به فراوانی وجود دارند. قالی‌ها با طرح قالی مشهد در رنگ های لاکی، قرمز دانه و قهوه ای نیز به بازار عرضه می‌شود. آرامگاه شیخ جام، پل خاتون، تپه جهانگیر آباد، تپه سراب، تپه شور قلعه، تپه صدر آباد، تپه طلایی، تپه قشه توت، تپه گرماب، تپه گلارچه، تپه گنج آباد، خواجه حسام، قلعه استای، قلعه زور آباد، قلعه فیض آباد، قلعه گبری، قلعه گوش لاغر، قنقر، کاریز دیوان، گلار صارم و مسجد خواجه عزیزالله مکان های دیدنی و تاریخی این منطقه را تشکیل می‌دهند.

مشخصات جغرافیایی
شهرستان تربت جام، با پهنه ای حدود 8362 کیلومتر مربع، در شمال خاوری استان خراسان رضوی، در کنار مرز ایران و افغانستان، در مسیر راه مشهد – اسلام قلعه، از نظر جغرافیایی در 35 درجه و 14 دقیقه پهنای شمالی و 60 درجه و 38 دقیقه درازای خاوری و بلندی 928 متر از سطح دریا قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان سرخس، از باختر به شهرستان های مشهد، فریمان و تربت حیدریه، از جنوب به شهرستان تایباد و از خاور به افغانستان محدود است. هوای تربت جام معتدل است و بیش ترین درجه حرارت در تابستان ها به 40 درجه بالای صفر و کم‌ترین آن در زمستان ها به 13 درجه زیر صفر می رسد. میانگین باران سالیانه آن، حدود 254 میلی‌متر است. تربت جام در مسیر راه آسفالته مشهد – تایباد قرار گرفته و به درازای 162 کیلومتر به سوی شمال باختری به مشهد و به درازای 62 کیلومتر به سوی جنوب به شهر تایباد می‌پیوندد. دو راه شنی نیز از این شهر به سوی شمال خاوری، به درازای 171 کیلومتر به صالح آباد و دیگری به سوی جنوب خاوری، به درازای 35 کیلومتر به قلعه حمام کشیده شده است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
تربت جام از روزگار باستان تاکنون به نام های گوناگونی چون «بوزگان»، «بوزیگان»، «بوزجان»، «پوچکان»، «زام»، «سام»، «جام»، «تربت شیخ جام» و «تربت جام» خوانده شده است. شهری باستانی به نام «بوزیگان» و یا « بوزگان» از سده 3 پ. م تا سده 2 هـ . ق، در کنار شهر کنونی وجود داشته که ظاهرا در اثر زلزله از بین رفته است. شهر کنونی از حدود سده 3 هـ . ق، ایجاد و اندک اندک گسترش یافته است. این شهر پس از باز سازی و آبادی دوباره، «بوزجان» یا «پوچکان» نامیده شده و کرسی ناحیه جام، (به گویش شمالی قهستان «زام» یا «سام») گردیده است. شهر تربت جام نیز مانند شهر تربت حیدریه به نام شیخ بزرگی که در آن به خاک سپرده شده سرشناس است. شیخ احمد جام، مقلب به ژنده پیل، از عارفان نامی سده 5 هـ . ق، بود و نام کنونی شهر به مناسبت تربت یا آرامگاه وی «تربت شیخ جام» و «تربت جام» نامیده شده است.
تربت جام از روزگاران کهن از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. اهمیت تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و بازرگانی آن، از سده 3-4 هـ . ق، نمایان گشته، و در زمان زندگی شیخ احمد جام (44- 536 هـ . ق) یعنی سده های 5 و 6 هـ
. ق، شکوفا شده است.تربت جام در سده های 7 و 8 هـ . ق، هم زمان با یورش مغول و تیمور لنگ آسیب زیادی دید. تربت جام در دوران صفوی به ویژه شاه عباس بزرگ، اهمیت نظامی یافته و در آن، امنیت و آرامش برقرار بوده است. اما در اواخر این دوران و در زمان شاه ساطان حسین صفوی (1105- 1135 هـ . ق) اوزبک ها و افغان ها به مرزهای خاوری ایران، از جمله ناحیه تربت جام، دست اندازی کردند. سرانجام سرداری از خاور ایران، به نام نادر قلی افشار برخاست و افغان ها را از ایران راند و خود در 1148 هـ . ق، پادشاه ایران شد. در زمان نادر شاه افشار، ایران بار دیگر توانمند شد و نه تنها مرزهای خاوری آن، از یورش اوزبک ها، افغان ها و ترکمانان در امان ماند، بلکه به سال 1153 هـ . ق / 1740 م، آن سوی رود جیحون یا آمودریا و قلمرو اوزبک ها، یعنی خوارزم و بخارا هم مطیع نادر شاه و حکومت ایران شد. با درگذشت نادر شاه در سال 1160 هـ . ق، بار دیگر نا آرامی در خراسان آغاز گشت و تا اوایل سده 13 هـ . ق، ادامه یافت.
کریم خان زند، که در شیراز بر ایران حکومت می کرد، به احترام نادر شاه افشار، خراسان را هم چنان در دست فرزندان نادرشاه باقی گذاشت. بعدها آقا محمد خان قاجار خراسان، از جمله تربت جام را، در 1210 هـ . ق گشود. فتحعلی شاه قاجار (1212- 1250 هـ . ق) حقوق متحدان نخستین خویش، یعنی ترکمانان که برای دستیابی به حکومت ایران، به قاجاریه کمک کرده بودند، نادیده گرفت و در نتیجه سرکشی ترکمانان آغاز شد و در دوران ناصرالدین شاه (1264 – 1313 هـ . ق) شدت یافت و یکی از شوم ترین دوران های تاریخی را برای مردم خراسان، از جمله ناحیه تربت جام و دیگر شهرهای خراسان خاوری، پدید آورد.

مساجد در شهرستان تربت جام
مسجد مولانا تربت جام
در تایباد تربت جام ، نزدیکی مرز کنونی ایران و افغانستان ، بنایی زیبایی از دوره تیموری به نام مسجد و مزار مولانا شیخ زین الدین واقع شده است . بانی این مسجد پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ بهادر تیموری می‌باشد و مسجد در سال 848 هجری قمری به دستور وی ساخته شده است. اهمیت این بنا بیش‌تر از لحاظ دارا بودن کتیبه‌های زیبای سر در ، کاشی کاری معرق و حواشی آن است که از هر جهت ، شامل نکات ظریف هنری و ویژگی‌های دوره تیموری است . در کتیبه کاشی معرق تاریخی مسجد ، نام شاهرخ و پیر احمد خوافی خوانده می‌شود.
گذشته از کتیبه تاریخی ایوان و حواشی آن ، کتیبه‌ای بر روی سنگ نقر شده است و در بالای سر قبر قرار دارد . این کتیبه منظوم که به خط نستعلیق نوشته شده ، حاکی از این است که معجر مشبکی از سنگ رخام در سال 1030 هجری قمری از طرف خواجه درویش نامی برای قبر شیخ زین الدین علی ساخته شده است . این معجر هم اینک در خارج مسجد و جلو ایوان نصب شده است . بنا تحت شماره 309، در زمره آثار تاریخی به ثبت رسیده است.
مسجد خواجه عزیز الله تربت جام
در شهر تربت جام و در شمال آرامگاه شیخ جام قرار دارد . در حال حاضر به صورت نیمه ویران درآمده است و از سده 5 هـ.ق. بر جای مانده است.
مسجد عتیق تربت جام
این بنا در جنوب غربی گنبدخانه قرار دارد و مسجد جامعی به سبک شبستانی گنبددار شامل پنج رواق است که رواق‌های محوری آن ، عریض‌تر از رواق‌های کناری است . در مرکز بنا ،‌ گنبدی بر روی چهار تویزه زده شده بوده که بعداً ویران شده است . ابعاد کل بنا 50/25 * 19 متر است.
گچ‌بری‌ها ، نقش اندازی آجری روی بدنه گچی و نوع کاشی بنبا ،‌از نقطه نظر سبک ، متعلق به قرن هشتم هجری است و از نظر مطالعه تطبیقی ، مشابه آن را می‌توان در بسطام (692 هـ.ق.) ،‌سلطانیه (684 هـ.ق.) و اشترجان (687 .هـ.ق.) یاتف. بانی این بنا را رضی الدین احمد متولی جامی نوشته‌اند و تاریخ ساخت آن را 720 هـ.ق. دانسته‌اند
-ایوان : ایوان با ارتفاعی در حدود 30 متر در برابر گنبد قرار دارد و با قوس هشت قسمتی و سقف نیم گنبدی کاربندی شده است و در طرففین ایوان ، مسجد کرمانی و مسجد گنبد سفید قرار گرفته‌اند که از داخل ایوان ،‌دو درگاه به آن‌ها راه دارد . دو گلدسته کوتاه شش ضلعی در بالای ایوان جای گرفته که ساخت آن‌ها را به شخصی به نام «شیخ اسماعیل خان مستوفی الممالک » که مستوفی کل کابل و قندهار در زمان نادرشاه بوده است ،‌ نسبت می‌دهند. در تزیین ایوان، از کاشی کاری و گچ بری استفاده شده است. در این ایوان،‌ دو نوع کاشی کاری متعلق به دو دوره مختلففف به کار رفته است؛ نخست، کاشی‌های فیروزه‌ای شش گوش منقوش که با نقوش گل و برگ و ستاره 6 پر به رنگ‌های سیاه ، لاجوردی و فیروزه‌ای بر زمینه سفید تزیین شده‌اند و کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ تیره کوچک مثلثی شکل منقوشی که با اسلیمی و به رنگ سیاه منقوش شده‌اند، دو چهار گوشه کاشی‌های شش گوش بزرگ را پر کرده‌اند. نوع دوم ، کاشی کاری معرق دوره صفوی (1022 هـ.ق.) است که تمامی نمای ایوان ،‌از اسپر و پیشانی آن گرفته تا زیر قوس را بانقوش هندسی ، حیوانی ،‌گیاهی و کتیبه‌های ثلث با رنگ‌های سفید، سیاه، آبی،‌فیروزه‌ای، لاجوردی، سبز روشن، قهوه‌ای روشن و قهوه‌ای سیر و زرد می‌پوشانده‌اند. علاوه بر کاشی کاری، از گچ‌بری‌هایی نیز در چند حای ایوان استفاده شده است که همه متعلق به یک دوره نیستند. بانی این بنا ، «شمس الدین مطهر بن شهاب الدین اسماعیل بن قطب الدین محمد بن شمس الدین مطهر بن احمد بن جامی» بوده است که قبل از اتمام آن ، در گذشته است و کار او توسط پسرش «غیاث الدین بن مطهر» به اتمام رسیده است ؛ هر چند به نظر می‌رسد نقشه اولیه بنا هیچ گاه کامل نشده است . درباره تاریخ بنا می‌توان گفت که بنای ایوان در 720هـ.ق. پایان گرفته است ، و در زمان معزالدین تغییراتی در آن به وجود آمده و کاشی کاری معرق فعلی بنا در سال 1022 هـ.ق. ، در دوره شاه عباس صفوی ، صورت پذیرفته است.

مسجد کرمانی تربت جام
این دو بنا ، در شمال و جوب ایوان واقع شده‌اند و از طریق دو درگاه واقع در ایوان می‌توان به داخل آن‌ها راه یافت. مسجد کرمانی با ابعاد 70/10 * 17 متر دارای شاه نشینی در وسط هر ضلع و سه حجره (چله خانی) در اضلاع غربی ـ شرقی است . در شاه نشین غربی آن ، محراب گچ بری شده پر کار و نفیسی و در مقابل آن ،‌ قبری منسوب به استاد کرمانی ـ سازنده محراب ـ قرار دارد. سقف این سبنا ، شامل پنج قسمت است : دو شاه نشین شمالی و جنوبی با پوشش نیم گنبدی که در جلوی هر کدام دو تویزه با تاق خوانچه پوش قرار دارد و سرانجام در مرکز بنا ، بر روی چهار تویزه ، گنبد کوچکی زده‌اند که بعداً بازسازی شده است . در زیر این گنبد ، در کف مسجد ، سردابی با نقشه مربع که داخل آن سه قبر قرار داشت ، کشف شده که هویت دفن شدگان مشخص نیست. تزیینات داخل بنا شامل تعدادی قوس تزیینی در اطراف حجره‌ها و گچ‌بری‌هایی به شکل مقرنس در بالای در چله خانه است . در بالای این قسمت و در کمرگاه بنا ، کتیبه‌ای به خط ثلث ، بنا را دور می‌زند و در بالای آن ، مقرنس کاری بسیار زیبایی به کار رفته است که در تاق شاه نشین‌ها قرار دارد و در پایین ، مقرنس‌های شمالی و جنوبی جمعاً 8 لوح گچ بری مشبک وجود داشته است که امروزه 7 لوح آن باقی مانده است . در میان نزدینات این مسجد مجراب گچ بری شده شاه نشین غربی که دارای نقوش مختلف گیاهی و خطی و هندسی پرکار است ،‌از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نمای خارجی مسجد کرمانی که رو به صحن اصلی مزار قرار دارد ،‌متشکل از چهار طاق نما و قاب‌های ساده آجری در حد فاصل آن‌هاست . از آن میان ، دو طاق‌نمایی که بعد از ایوان قرار گرفته‌اند . دارای مقرنس کاری با اسلوب به کار رفته در داخل بنا هستند و حواشی آن‌ها نیز دارای گچ بری‌هایی نظیر نمونه‌های داخل بناست . در خصوص تاریخ ساخت این بنا نمی‌توان اظهار نظر دقیقی داشت ؛ اما احتمال بیش‌تری وجود دارد که این بنا به نیمه دوم قرن هشتم هـ.ق. متعلق باشد.
مسجد نو تربت جام
این مسجد در جانب شرقی مزار واقع است و با یک مقصوره چلیپا شکل و شبستان‌های ستون دار طرفین آن و یک حیاط کوچک مستطیل شکل مشخص می‌شود. رواق شرقی ،‌با مسجد عتیق پیوند خورده است و برای این کار ،‌الزاماً بخشی از آن و احتمالاً بناهای مغولی شمال مجموعه تخریب شده است . دری که جایگزین محراب گنبد شده ، راهی را برای ورود به مسجد جدید فراهم ساخته است . دیوارهای تکیه حیاط ، تاق‌های رواق‌ها و شبستان‌های طرفین گنبد مقصوره و تزیینات زیر گنبد ، نسبتاً جدید هستند. تنها بخش اصلی مسجد به نظر می‌رسد که گنبد مقصوره باشد. این بنا احتمالاً توسط جلال الدین فیروز شاه ، در سال 846 هـ.ق. ساخته شده است.

حمامها و آب انبارها در شهرستان تربت جام
آب انبار لنگر تربت جام
این بنا در فاصله دویست متری غرب مزار شاه قاسم انوار ،‌واقع در روستای لنگر و 24 کیلومتری غرب تربت جام ، قرار گرفته و ظاهراً همزمان با بنای آرامگاه در دوره تیموری ساخته شده است . آب انبار لنگر بنای آجری بزرگی به عرض 18 و طول 24 و عمق آبگیر 6 متر است . ارتفاع پوشش گنبدی آن انبار از کف زمین نیز به 9 متر می‌رسد. این منبع حدود 132 متر مساحت دارد و تقریباً 2000 متر مکعب آب را در خود جای می‌دهد. در جانب شمالی و جنوبی بنا دو غرفه آجری ساخته شده که در یکی از آنها پلکان آجری برای دسترس به آب قرار دارد . پله‌ها در عمق منبع و داخل آب ادامه پیدا می‌کند تا هر قدر سطح آب پایین رود ، بتوان به آن دست یافت . غرفه دیگری که کوچکتر و تقریباً قرینه غرفه پلکان دار است ،‌برای استحکام پشت بند پوشش بنا ، ساخته شده است. احتمال دارد این بنا از ساخته‌های امیرعلی شیرنوایی ، وزیر دانشمند و خیر سلطان حسین بایقرا باشد.
آب انبار تربت شیخ جام تربت جام
این بنا مقابل در ورودی باغ و متصل به صحن شمالی مرقد شیخ جام واقع شده است . بنای اولیه آب انبار در سال 1010 هـ.ق. توسط «فیروزبن حسین» نامی ساخته شده و در دوره ناصرالدین شاه (1270 هـ.ق.) تعمیر و بازسازی شده است . (نقشه ش 110 پایین) بنا با مصالح آجر و ساروج و گل ساخته شده و دارای طرحی مستطیل شکل با درگاهی در میانه هر ضلع و پوششی گنبدی است.

قلعه ها در شهرستان تربت جام
قلعه گبری تربت جام
این قلعه بر فراز کوهی در 1 کیولمتری روستای قلعه گبری ، در جنوب باختری پل خاتون قرار دارد . این دژ بایستی از دژهای اسماعیلیه باشد . قلعه شامل تأسیسات زیست دراز مدت،‌ مانند حوض ساروجی یا سنگی و ...نیست و تنها نیاز فوری و روزمره ساکنانش را برآورده می‌کرده است
قلعه گوش لاغر تربت جام
در بیرون روستای گوش لاغر ، بر سر راه مشهد ـ صالح آباد و در 11 کیلومتری شمال باختر آن ، بر روی یک تپه سنگی قرار دارد. از این قلعه یک محوطه مستطیل شکل 150 * 100 با یک برج خراب به بلندی حدود 5 متر دیده می‌شود. سفال‌های لعابدار ، با نقش‌های کنده زیر لعاب، که در این قلعه دیده شده، دیرینگی قلعه را به سده‌های نخستین اسلامی می‌رساند، یعنی به حدود 1000 سال پیش و سده‌های سوم و چهارم هجری قمری
قلعه زورآباد تربت جام
قلعه زورآباد در کنار صالح آباد قرار دارد. این دژ از خشت و گل ساخته شده است . حصار خاوری ویران شده،‌ ولی حصار باختری پابرجاست، در هر گوشه حصار ، برجی دو سه طبقه ساخته شده است.
قلعه استادی تربت جام
در روستای استاد، در 86 کیلومتری شهر تربت جام و 23 کیلومتری جنت آباد و به فاصله چند کیلومتری باختر هریرود قرار دارد. امروز از آبادی استاد یا استای اثر برجسته‌ای دیده نمی‌شود ‌ ولی در آن محل بر فراز کوهی، قلعه‌ای نظامی و نیمه ویران و شاید از دوران صفوی وجد دارد. در پایین دست قلعه ‌بازمانده آبادی‌های دیگری دیده می‌شود، با سفال‌هایی از دوره سلجوقی و تیموری.
تپه های باستانی در شهرستان تربت جام
تپه شور قلعه تربت جام
در 300متری جنوب باختری روستای شور قلعه که در ده کیلومتری باختر پل خاتون است قرار دارد . ظاهراً تپه شور قلعه یکی از سکونت‌گاه های مردمان باستانی است که به گفته «گیرشمن» از طریق دره کشف رود خود را به درون ایران کنونی رسانیده‌اند. چون در یک جای تپه که به طور تصادفی خاک‌برداری شده لایه‌های نمایان‌گر وجود بازمانده فرهنگ پیش از تاریخ دیده می‌شود.
تپه صدرآباد تربت جام
در کناره جنوب کشف رود ، در 3 کیلومتری باختر پل خاتون قرار دارد. در کاوش‌های غر مجاز ، آجرهای سرخ رنگ 5 * 25 * 25 سانتیمتر در آن پیدا شده است . در این تپه سفال‌های بدون لعاب با نقش برجسته قالب‌زده و دارای نقش‌های نیم استوانه‌ای و باندهای عمودی برجسته هستند ، که تزیینات روی ظرف‌های نقره ساسانی را به یاد می‌اورند . این تأثیر از هنر دوران ساسانی مربوط به سده‌های نخستین اسلامی است.
تپه جهانگیرآباد تربت جام
در 7 کیلومتری جنوب خاوری پل خاتون و دو کیلومتری باختر گرماب قرار دارد. این تپه برای کشاورزی هموار شده ، ولی در نقاط بلند آن، قطعه سفال‌هایی دیده می‌شود که شبیه سفال‌های تپه صدرآباد و مربوط به سده‌های نخستین اسلامی است.
تپه طلایی تربت جام
در سه کیلومتری گوش لاغر ،‌ در کنار روستای شورستان قرار دارد. سفال‌های تپه طلایی شورستان، بیش‌تر بدون لعاب و دارای نقش‌های قالب زده و مهری هستند که این گونه سفال‌ها مربوط به سده‌های سوم تا اوایل هفتم هـ.ق. است. در باختر تپه، که خاک‌برداری شده، دیواری از خشت و گل به چشم می‌خورد و در همان محل تکه‌های آجر نیز دیده می‌شود. در میان انبوه سفال‌ها ،‌یک سفال نخودی رنگ دست ساز مربوط به پیش از تاریخ نیز به دست آمده که اگر از جای دیگر به آن جا منتقل نشده باشد، دیرینگی تپه طلایی را به پیش از تاریخ هم می‌رساند. بیش از پنجاه گونه نقش گوناگون قالبی روی سفال، چندین قطعه ظرف سفالی و یک قطعه توپی کوره سفال‌گری، یک عدد هر سالم زیبا و سفال لعاب‌دار در تپه طلایی پیدا شده‌که همگی گویای یک استقرار مدنی دراز مدت از پیش از اسلام تا سده 7 هـ.ق. ، در آن محل است.
تپه قشه توت تربت جام
در 10 کیلومتری صالح آباد و 77 کیلومتری شمال خاوری شهر تربت جام ،‌بر سر راه آن دو شهر قرار دارد. برش‌هایی که در اثر خاک‌برداری در بخش جنوبی محوطه ایجاد شده، تا ژرفای زیاد، ‌لایه‌های خاکستر و خاک سوخته به همراه سفال و استخوان را نمایان کرده است. سفال‌های قشه توت از نظر گوناگونی در فرم ، ‌نقش‌های بسیار و دیرینگی به دو دسته بزرگ پیش از تاریخ و تاریخی بخش می‌شوند. در میان انبوه سفال‌های نقش دار تپه جنوبی، قطعه‌ای از کف یک ظرف کوچک مرمری سفید و یک صافی کوچک سفالی و نیمی از یک دوک گلی نیز به‌دست آمده است. با بررسی محوطه‌های پیش از تاریخ شمال خاور و خاور ایران ‌روشن می‌شود که سفال‌های تپه قشه توت، از نظر نقش و فرم، با سفال‌های تپه‌های آنو ، در نزدیکی عشق آباد ترکمنستان ، محمد آباد مازندران، شهر سوخته سیستان، کویته پاکستان ،‌نمازگاه ، آق تپه در ترکمنستان قابل مقایسه است که در مجموع نزدیک هستند با سفال‌های طبقه دوم سیلک و از دوران کالکولیتیک. اما در جزییات،‌تأثیر پذیری بسیاری از اشیاء به دست آمده در شهر سوخته سیستان ، قابل دیدن است. از جمله قطعه‌ای از ظرف کوچک مرمری‌‌که نمونه آن ‌به فراوانی در میان آثار به دست آمده از شهر سوخته سیستان دیده می‌شود

آرامگاهها و امامزاده ها در شهرستان تربت جام
آرامگاه میر غیاث الدین تربت جام
روستای بزد در 17 کیلومتری جنوب غربی تربت جام قرار دارد. در داخل قبرستان این روستا ، بنایی است که به مقبره «میر غیاث الدین» معروف است و قبری در فضای باز و بیرونی ایوان آن جای دارد . نقشه بنا ، مربع شکل و بهابعاد 5/13 * 5/13 متر است . به نظر می‌رسد که این بنا در دوره صفوی ساخته شده و در دوره‌های بعدی تزییناتی بر آن افزوده شده باشد. این بنا احتمالاً به عنوان مسجد و نمازخانه کاربری داشته است.
آرامگاه خواجه عزیزالله تربت جام
این مقبره در یک کیلومتری جنوب شرقی مجموعه شیخ جام و در میان گورستانی قرار دارد که در نزدیکی آن ، بقایای یک ایوان باستانی واقع است . نقشه این بنا به صورت مستطیل است که ابعاد خارجی آن ، 10/13 * 17 متر و ابعاد داخلی‌اش 5/13 * 5/14 متر است . در نمای اصلی این بنا ، ایوانی با تاق آهنگ به عرض 30/5 و ارتفاع 90/7 متر وجود دارد. در اضلاع چهارگانه بنا ،‌شاه نشین‌ها و در زوایای آن، غرفه‌هایی از بطن دیوار درآورده‌اند. این بنا فاقد هر نوع تزیین است ؛ تنها تزیینات آن ، منحصر به نحوه ارائه و نمایش تویزه‌ها (یزدی بندی) و سه کنج‌ها است . داخل بنا روکشی گچی داشته است . راه ارتباط این بنا با ایوان مجاور آن ، از طریق درگاه‌هایی بوده که در ضلع جنوب غربی و داخل ایوان تعبیه شده بود و امروزه به جز درگاه داخل ایوان ،‌بقیه آن مسدود شده است. شخص مدفون در این بنا ، «خواجه زیدن الدین عزیز الله بن قطب الدین محمد زاهد بن صفی الدین محمود بن ابوالمعالی بن رضی الدین احمد بن قطب الدین محمد بن رضی الدین احمد متولی بن شهاب الدین اسماعیل بن قطب الدین محمد بن شمس الدین مطهر بن شیخ الاسلام احمد نامقی جامی » است که سلوک وی به طریقه «نقشبدنیه» و معاصر «سلطان حسین بایقرا» بوده است و در بیست و هفتم ربیع الثانی سال 902 هـ.ق. درگذشته است . تاریخ ساخت بنا نیز به نظر می‌رسد مربوط به نیمه اول قرن دهم هجری باشد.
مجموعه آرامگاهی تربت شیخ جام تربت جام
زیارتگاه احمد بن ابوالحسن شیخ احمد جامی (441-536 هـ.ق.) در شهرستان تربت جام ،‌ در میان جاده مشهد به هرات قرار دارد و مشتمل بر ده بنای تاریخی است که در اطراف یک حیاط وسیع مجتمع شده است . قبر خود شیخ ، بدون هیچ گونه بنایی ، به صورت روباز در مقابل ایوان عظیمی قرار دارد.
زیارتگاه شیخ احمد ، یکی از بزرگترین مراکز زیارتی شرق ایران است که در قرن نهم هجری به اوج شکوفایی خود رسید. مجموعه ، مشتمل بر ساختمان‌هایی است که در اضلاع غربی و شمالی حیاطی مستطیل شکل و بزرگ گرد آمده است و در قلب مجموعه ، گنبد خانه با ایوانی در جلوی آن قرار دارد. در طرفین ایوان ،‌ دو بنا به نام‌های مسجد کرمانی و گنبد سفید یا مسجد رواق ، قرار دارند.
در جبهه غربی گنبد خانه ، سراچه ؛ در سمت مشرق آن مسجد عتیق ، و در جبهه جنوبی ، مسجد جامع جدید واقع شده است که شبستان گنبددار آن با گنبد خانه مزار ، بر روی یک محور که از در ورودی مجموعه شروع می‌شود. قرار دارند . در جبهه غربی صحن بزرگ مقابل ایوان مزار ، بنایی موسوم به گنبد سبز که قسمتی از مدرسه جلال الدین فیروز شاه است ، قرار دارد. در جلوی مجموعه نیز سر در ورودی و در مقابل آن ، آب انباری واقع شده است . علاوه بر این‌ها ،‌بناهایی شامل دو خانقاه از امیر تیمور در جبهه شرقی مزار ، و مدرسه‌ای از علاء‌الدین محمد فریوندی ـ وزیر خراسان در زمان ابوسعید و طغاتیمورخان ـ و نیز مدرسه دیگری در جبهه مقابل مدرسه فیروز شاه و متصل به مسجد جامع عتیق که توسط شخصی به نام « امیر شاه ملک» ساخته شده است ، وجود دارد.
مرقد شیخ احمد جامی نامقی تربت جام
پس از آن که شیخ احمد نامقی ـ عارف مشهور ـ در سال 536 هـ.ق. درگذشت ، او را در جلوی دروازه معدآباد به خاک سپردند. قبر شیخ که امروزه در جلوی ایوان قرار گرفته ، با اجر و گچ به طول 20/5 و عرض حدود 2 و ارتفاع حدود 1 متر ساخته شده است و در کنار آن ، درخت پسته کوهی کهنسالی قرار دارد که زایران تربت شیخ ، اعتقاد خاصی بدان دارند . دو سنگ قبر افراشته سفید رنگ بر بالای سر و پایین پای مرقد وی نشانده‌اند که بر روی آن‌ها کتیبه‌هایی به خط کوفی و نستعلیق نوشته شده است و حواشی و قسمت‌های مختلف آن با گل و برگ و طرح مارپیچی و مقرنس زینت یافته است . بر گرداگرد مزار شیخ ، معجری سفید رنگ به طول 8 متر و ارتفاع 50 سانتی‌متر کشیده‌اند و به فافصله هر یک متر آن ، ستون سنگی سیاه رنگی قرار داده‌اند که تعداد آن‌ها 18 عدد است و بر روی برخی از آن‌ها که در جبهه رو به روی صحن قرار دارند ، کتیبه‌هایی به خط ثلث و نستعلیق دیده می‌شود.
آرامگاه خواجه حسام تربت جام
در 18 کیلومتری شمال خاوری صالح آباد، رشته کوه کناری هریرود پهلو گشوده و دره و گذرگاهی ساخته است و برابر آن آبادی بزرگی پدید آمده و قراول‌خانه‌ای دایر بوده است و چون در سده 8 هـ.ق. خواجه حسام الدین، حسن بن علی بن محمد شافعی ابیوردی، از شاگردان ملا سعد تفتازانی در آن جا به خاک سپرده شده، از آن پس نام خواجه حسام را یافته است . آرامگاه خواجه حسام به گونه چهار طاقی بزرگ، از آجر ساخته شده و رکن الدوله ،‌والی خراسان ، که در سال 1299 هـ.ق. ، از این محل دیدن کرده است، نوشته است این چهار طاقی رو به خرابی است

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   13 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله اعجاز قرآن

مقدمه :

قرآن کتاب آلهی ، کلام
خدا و بزرگترین اعجاز جاودانه آخرین پیام اور الهی محمد بن عبدالله (ص) و عصاره و چکیده همه کتب آسمانی است .
قرآن کتابی است که غبار کهنگی و فنا هرگز نمی تواند بر صفحات نورانی آن بنشیند ، و گذشت زمان نه تنها ان را فرسوده نمی کند ، بلکه روز به روز علوم و معارف پوشیده انرا هویداتر می گرداند .
هیچ آیین و مکتبی توان مقابله با حقایق استوار و ابدی قران را ندارد . دستوراتش جامع و تا قیام رستاخیز قابل اجراست .
قران یگانه کتابی است که می تواند خواسته های جوامع بشری را در همه ابعاد عبادی ، سیاسی ، اقتصادی ، قضایی ، تربیتی ، علمی ، اخلاقی و فرهنگی و هنری به بهترین شکل در آورده سازد ، و انسان را به سوی عالی ترین مراتب رشد و کمال انسانی رهنمون شود .
قران دژ مستحکم امت اسلامی است . از این رو دشمنان اسلام در طول تاریخ همواره کوشیده اند ، با انواع دسیسه های پنهان و اشکار امت اسلامی را از تعالیم حیات بخش قرآن دور نگه داشته و این کتاب انسان ساز را مهجور و از متن جامعه اسلامی خارج و یا منزوی نمایند . ولی علیرغم تلاش مستمر انان ، این کتاب مقدس و این ودیعه بزرگ الهی همواره سر منشاء تمامی تحولات و حرکتها و قیامها بوده ودرخشش ایات روشن ان ، چشم خفاشان زمان را کور کرده است . انقلاب اسلامی ما جوشیده و برگرفته از تعالیم مقدس قرآن است ، که توسط بزرگ پرچم دار حرکت قرآنی در عصر حاضر، حضرت امام خمینی (قدس سره ) در پهنه سرزمین ایران تحقق یافته و می رود تا پیامهای انسان ساز و رهایی بخش قران را به گوش تمامی جهانیان برساند .
شایسته است ، امت اسلامی ، مخصوصاٌ نسل جوان ، این آینده سازان و سنگرداران فرهنگ قرانی ، هرچه بیشتر با این کتاب مقدس و زمینه های درخشش و تابش پرتو نورانی آیات آن را بر قلوب خود فراهم اورند .
خداوند همه مارااز پیروان شایسته قرآن قرار دهد .

ان هذا القران یهدی للتی هی اقوم و یبشر المومنین الذین یعلمون الصالحات ان لهم اجراٌ کبیرا . « سوره بنی اسرائیل آیه 19»

قرآن مردم را به استوارترین راه ، رهبری و راهنمایی می کند . کتابی است ارجمند که باطل و گمراهی در آن را ندارد و از جانب خداوند عزیز بر پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل شده است .
پیامبر اسلام به قران اهمیت بسیار می دادند و در تعلیم و به کار بستن دستورات آن سعی وافری داشتند . مشتاق بودند که این کلام نورانی در دلهای انسانی بنشیند . و خانه دل را از اغیار دور نماید و تجلی گاه جلوه های الهی گرداند .
ایشان می فرمودند: « قلبی که ظرف قرآن باشد از عذاب خدا به دور است». همچنین «چون فتنه ها همچون پاره های شب سیاه و تار شمارادر میان گرفت به قرآن روی آورید ».
با این که قرآن را خود به دیگران تعلیم می کردند باز دوست داشتند ایات قرآن را از دیگران بشنوند . «ابن مسعود» و به نقلی «عبیده» می گوید : آن حضرت روزی به من گفت : «برمن قرآن بخوان برای تو با آنکه قرآن برتو نازل شد ؟ فرمود : دوست دارم از دیگری بشنوم».
سوره نساء را آغاز کردم و همین که به آیه «فکیف اذا جئنا من کل امه بشهید و جئنابک علی هو لاء شهیدا» رسیدم سربلند کردم ، دیدم اشک از چشمان پیامبر جاری است .
پیامبر (ص) کسانی را که در قرائت و حفظ قرآن از دیگران جلوتر بودند، بسیار گرامی می داشت . روزی جمعی را به سفری فرستاد . از آنها پرسید : «چقدر قرآن می دانید »؟
یکی که از همه جوانتر بود گفت : «من فلان و فلان و سوره بقره را می دانم».
فرمودند: بروید . امیر شما این جوان است .
گفتند : «او از همه کم سال تر است ، فرمود : اوسوره بقره را می داند ».
دو چیز را بیشتر سفارش می کردند :«یکی قرآن و دیگری اهل بیت (ع) که معلمان و مفسران و آگاهان به قرآن هستند ».
خاضعانه از خداوند بزرگ مسئلت دارم ، مارادر جهت تاسی به رسول الله (ص) و ائمه طاهرین (ع) و شناخت و عمل به دستورات مقدس قرآن یاری و هدایت فرماید .
قرآن یگانه سند جاویدان الهی است ، که می تواند بشر سرگردان را به سرچشمه زلال فرهنگ الهی رهنمون گرداند . انس با قرآن ، مقدمات حرکت و هدایت ادمی را در صراط مستقیم ، دوری از رذائل و آلودگی ها ، شکوفا شدن استعداد های عالیه روحی و ملکوتی و رسیدن به مرحله کمال انسانی را آسان می سازد .
پس شایسته است که دقیقه ای را فرو نگذاریم و از این سرچشمه پاک و گوارای الهی دل و جان خویش را سیراب نماییم .

مراحل نزول قرآن :
قرآن کریم در سلسله طولی ، سه مرحله از نزول را طی کرد تا در اختیار مردم قرار گرفت :
1- نزول در لوح محفوظ (لوح محفوظ ظرف قرآن است ).
2- نزول در بیت العزه آسمان دنیا
3- نزول تدریجی آن بوسیله جبرائیل برپیامبر اسلام (ص).

معنی لغوی وحی :
وحی در اصل به معنی اشاره سریع است و به اعتبار سرعت گفته اند : «امر وحی» یعنی کار سریع .
وحی در قرآن به معانی گوناگونی آمده است ، از جمله :
1- الهام فطری به انسان : مانند الهام خداوند به مادر موسی
2- الهام غریزی به حیوان : از فبیل الهام خداوند به زنبور در ساختن لانه خود .
3- اشاره سریع و مرموز : چنانکه خداوند در مورد زکریای پیامبر(ع) می فرماید .
4- القاء امری به فرشتگان : تا آن را فوراٌ فرمان برند .
5- سخن گفتن خداوند با انبیاء .

گرد آوری و نگارش قرآن در زمان حیات پیامبر (ص) :
پیامبر اسلام (ص) – به منظور صیانت نصوص قرآنی – علاوه بر استمداد از نیروی حافظه خود و حافظه مردم دستور داد قرآن را بنویسند و انانکه دست اندر کار نگارش قرآن بودند ، به «کتاب وحی » نامبردار بوده اند .
شمار این نویسندگان وحی به چهل و سه و یا چهل و پنج نفر بالغ می گردد که در زمان پیامبر اسلام (ص) به کتابت وحی اشتغال داشته اند .
لازم به ذکر است که پنج نفر از کاتبان وحی که عبارت بودند از : علی بن ابیطالب و زید بن ثابت و عبدالله بن مسعود و معاذ بن جبل و ابی بن کعب بیشتر افتخار حضور پیامبر را داشته اند و حضرت علی (ع) سرپرست و ناظر آنان بوده است .

گرد آوران قرآن :
کسانی که به گرد آوران قرآن در زمان رسول اکرم (ص) اقدام کرده اند عبارتند از :
علی بن ابیطالب (ع)
معاذ بن جبل
زید بن ثابت
ابی بن کعب
ابوزید ثابت بن زید بن نعمان .

نوشت ابزاری که معمولاٌ در ابتدا آیات قرآن را برآن می نوشته اند :
1- آفتاب :
در آن زمان معمولاٌ چوبهایی می ساختند که تقریباٌ پهن و صاف باشد ، و آن را جهت سوار شدن بر پشت شتران می گذاشتند . این چوبها به جهت قسمت صاف و مناسبی که داشت ، گاهی جهت نوشتن مطالب گوناگون از جمله بعضی از آیات قرآن به کار رفته است که اینگونه چوبها را آفتاب می گفته اند .
2- اکتاف :
جمع «کتف» به معنای استخوان شانه است در ان ادوار نیز گاهی این استخوانها را به گونه ای قرار می دادند که پس از خشک شدن آماده برای نوشتن باشد .
3- حریر :نوعی پارچه بوده اسن که به جهت دوامی که داشته ، ایات قرآن را روی آن می نگاشتند .
4- رق : نوعی برگ سفید یا پوست نازک و لطیفی بوده که از آن جهت کتابت قرآن استفاده می کرده اند .
5- سجل : این کلمه به معنی عهد نامه و کتیبه است که قضات صورت دعاوی و احکام شرعیه را بر آن می نوشتند .
6- صحف : این هم یک نوع برگ نازک بوده که جهت نگاشتن و نویسندگی مفید بوده و روی آن کتابت می کرده اند .
7- عسب : این لغت به معنای چوب درخت خرماست ، که دارای برگهای پهن و مناسبی بوده است و جهت کتابت آیات و موارد دیگر از ان استفاده می کرده اند .
8- قرطاس: این واژه به معنای کاغذ است . در آن ایام لوحه هایی از کاغذ وجود داشته که در نگارش آیات خدا از آنها استفاده می کرده اند . این لغت در قرآن نیز آمده است .
9- قلم : این کلمه در چهار آیه از سور قرآن بیان گشته و از آنجا که وسیله مهمی در آموزش و آموختن علوم و شناساندن هستی و جهان آفرینش است ، خداوند تبارک و تعالی آن را با اهمیت شمرده و حتی به ان سوگند خورده است و سوره ای از سور قرآن را نیز به آن اختصاص داده است .
10- مداد: این لغت نیز بیانگر نوعی نوشت ابزار است به معنی مرکب که در قرآن نیز ذکر شده است .

رسم الخط قرآن :
طرز نگارش خطوط هر زبان را رسم الخط آن زبان می گویند .
رسم الخط قران مجید مطابق قواعد زبان عربی می باشد و در صدر اسلام ، آیات قرآن را با خط کوفی می نگاشتند و در سال (310) قمری ابو علی محمد بن علی بن حسین مقله اثنی عشری ( متوفی 328) خط نسخ را ابتکار نمود و به سبب آسانی و نیکویی رواج گرفت و جایگزین خط کوفی گردید .

علامت گذاری حروف قرآن :
به گفته بیشتر مورخین اولین کسی که تمام قرآن را اعراب و حرکت گذاری کرد، ابولاسود دولی بود . وی علم صرف و نحو را از حضرت علی (ع) آموخت .
ابو حنان توحیدی گوید : علی بن ابیطالب (ع) شنید که قاری قرآنی آیات را بر غیر وجه صحیح قرائت می کند . این مطلب حضرت را ناراحت ساخت . ابولاسود دولی را فرا خواند و به او پیشنهاد فرمود که قاعده و نمونه و مقیاسی برای مردم وضع کند ، البته جهات مختلف مطلب را برای او باز و روشن نمود و زمینه کار را برایش فراهم نمود و نمونه هایی از قواعد را برای او بیان داشت .

نقطه گذاری حروف قرآن :
مشهور است که اینکار نقطه گذاری و جدانمودن حروف متشابه (مانند ب-ت-ث-....) و تشخیص آن از یکدیگر در زمان عبدالملک بن مروان پنجمین خلیفه بنی امیه صورت گرفته است . لیکن به طوری که مورخین متذکر شده اند از نقطه نظر تشابه حروف محققاٌ نقطه گذاری قبل از اسلام نیز در میان اعراب معمول بوده و محتمل است به تدریج قسمت اعظم ان از بین رفته و فراموش گردیده و هنگام بعثت رسول اکرم (ص) یکسره متروک شده باشد .
چون خواندن قرآن ، بدون نقطه مشکل بود و سبب اشتباه در قرائت می گردید . در بیمه قرن اول هجری قمری در زمان عبدالملک بن مروان نقطه گذاری حروف قران به وسیله ابوالاسود دولی انجام گرفت . و به قولی این عمل توسط «نصربن عاصم لیئی بصری » و «یحیی بن یعمر عدوانی بصری قاضی خراسان »، که از شاگردان ابوالاسود دولی بودند انجام گرفت . سپس ابو حاتم سجستانی نحوی و قاری ایرانی (متوفی 248قمری) علامت تشدید ( ّ) را وضع و ابداع کرد .

سوره های مکی و مدنی :
دوران رسالت حضرت رسول (ص) به دو بخش تقسیم می شود :
1- دوره اول : سیزده سال است که در مکه مشغول تبلیغ بودند .
2- دوره دوم : ده سال است که به مکدینه هجرت فرموده و در آن مدت دین خود را تکمیل فرمودند .
آنچه از قرآن در دوره اول نازل شد ایات و سوره های مکی نامند . خواه در خود مکه نازل شده باشد یا نه ، و آیات و سوره هایی که در عرض ده سال بعد نازل گشته مدنی نام دارند ، خواه در خود مدینه نازل گردیده اند یا در جاهای دیگر . بیشتر قرآن در مکه در عرض سیزده سال مذکور نازل شده است .
تعدادسوره های مکی 86 و سوره های مدنی 28 می باشد . که جمعاٌ114 سوره قرآن را تشکیل می دهند .

خصوصیات آیات و سوره های مکی :
1- هر سوره ای که در آن سجده وجود دارد مکی است .
2- هر سوره ای که در ان لفظ «کلا» به کار رفته است مکی است .
3- هر سوره ای که در آن «یا ایهاالناس» آمده و«یا ایها الذین امنوا» در آن دیده نمی شود مکی است ، مگر سوره حج که در اواخر آن آمده است .
4- هر سوره ای که در آن قصص انبیاء و ملل گذشته امده است جز سوره بقره – مکی است .
5- هر سوره ای که در ان داستان آدم و ابلیس دیده می شود – جز سوره بقره – مکی است .
6- هر سوره ای که با حروف مقطعه از قبیل «الم »و «الرا» و امثال آن آغاز می شود- جز دو سوره زهروان = بقره . آل عمران – مکی هستند .

خصووصیات آیات و سوره های مدنی :
1- هر سوره ای که در آن فرمان جهاد و احکام دیده می شود مدنی است .
2- سوره هایی که در آن احکام ، حدود و فرائض و حقوق ، قوانین مدنی ، اجتماعی و سیاسی گزارش شده است و به طور مفصل در آنها آمده است ، مدنی است .
3- هر سوره ای که در آنها از منافقین یادشده است مدنی است . ولی از این قاعده – سوره عنکبوت که با وجود مکی بودن این سوره یازده آیه آغاز ان مدنی است و در عین حال در این سوره از منافقین یاد شده است – مستثنی می باشد .
4- مجادله با اهل کتاب و دعوت آنها به عدم تعصب و غلو در دینشان .

معنی لغوی قرآن :
قرآن در اصل مصدر است به معنی خواندن . چنانچه در بعضی از آیات معنای مصدری مراد است مثل «ان علینا جمعه و قرانه فاذا قراناه فاتبع قرانه»
سپس قرآن علم است (اسم خاص) برای کتاب حاضر که بر حضرت رسول (ص) نازل شده است به اعتبار آنکه خواندنی است . قران کتابی است خواندنی باید آن را خواند و در معانیش دقت و تدبر نمود . بعضی ها قرآن را در اصل به معنی جمع گرفته اند که اصل (قرء) به معنی جمع است در این صورت می توانند بگویند قران یعنی جامع حقایق و فرموده های الهی . و نیز گفته اند از آن جهت قران نامیده می شود که سوره ها را جمع نموده انها را به یکدیگر می پیوندد .

معنی لغوی آیه :
این کلمه دارای معانی گوناگونی است از جمله :
1- علامت و نشانه
2- جماعت
3- امر عجیب و شگفت آور
آیه قران به تناسب هر یک از معانی فوق ، آیه نامیده شده است . از آن جهت که : الف – هر آیه ای در قرآن ، نشانه صدق و راستی اورنده ان ، و علامت عجز و ناتوانی مخالفان و حاکی از انقطاع و جدایی آن از ما قبل و ما بعد آن است .
ب- آیه از جماعتی حروف و کلمات و یا جمله ها تشکیل شده است .
ج- هر آیه در همان حد کوتاه محدود خود ، از نظر لفظ و مدلول در حد اعجاز قرار دارد و عجیب و شگفت آور است .
و در تعریف آیه می توان گفت : آیه عبارت از بخشی از حروف و یا کلمات و یا جمله هایی است که از طریق نقل و روایت حدود آن مشخص شده است .

معنی لغوی سوره :
برای این کلمه معانی گوناگونی ذکر شده از جمله :
1- برخی ان را مخفف و تسهیل یافته «سوره» و مهموز می دانند که عبارت از باقی مانده اشامیدنی در ظرف می باشد و چون سوره قران قطعه و قسمتی از آنست بدین جهت سوره اش نامیدند .
2- سوره از سور به معنی حصار و پاره شهر است . وچون سوره قران پیرامون ایاتی را احاطه کرد ، و آنها را گرد هم به صورت واحدی در آورده و نیز همچون پاره شهر بلند مرتبت و رفیع است ان را سوره می نامند .
3- سوره از سوار است که معرب « دستواره = دستبند» می باشد و چون سوره قران مانند دستوراه ای آیاتی از قران را در بر گرفته است سوره نامیده شد .
4- مقام و منزلت رفیع .
5- سوره از تسور = تصاعد و ترکیب است و از کلمه تسوروا در آیه «اذ تسورا المحراب» همین معنی اراده شده است و چون سوره های قران برروی هم قرار گرفته اند لذا انها را سوره می نامند .

نامهای قرآن :
بعضی از دانشمندان بیش از 90 نام برای قران ذکر کرده اند .
سیوطی به نقل از کتاب «البرهان» زرکشی می نویسد : قاضی شیذله پنجاه و پنج نام برای قران یاد کرده است که عبارتند از :
کتاب ، مبین ، قران ، کریم ، نور، هدی، رحمه، فرقان ، شفاء، موعظه ، ذکر ، مبارک ، مرفوعه ، علی ، حکمه ، حکیم ، حبل، مطهره ، صراط، مستقیم ، قیم ، قول ، فصل ، نبأ ، احسن الحدیث، مثانی ، متشابه ، تنزیل، روح ، وحی ، عربی، بصائر، صحف، بیان ، علم ، حق، مکرمه ، هادی، عجب، تذکره ، عروه الوثقی ، صدق، عدل ، امر، منادی، بشری ، مجید، زیور ، بشیر، نذیر، عزیز، بلاغ، قصص، کلام ، مهیمن .

اولین و آخرین سوره قرآن :
سوره «العلق» اولین سوره ای است که در غار حرا (شش کیلومتری شمال شرقی مکه ) بر پیامبر (ص) نازل شده است .
و سوره «نصر » اخرین سوره ای است که در سال یازدهم هجری در شصت و سومین سال میلاد پیامبر اکرم (ص) در حجه الوداع نازل شده است .

اولین و آخرین آیه قرآن :
اولین آیه نازل شده آیه اول سوره علق می باشد .
آخرین آیه نازل شده آیه 281 سوره بقره می باشد .

اولین کلمه قرآن که نازل شده است :
اولین کلمه ای که نازل شده است «اقراء» می باشد به معنی بخوان .

اولین و آخرین حرف قران :
(ب) اولین حرف قران است (بسم الله ....) و( سین ) آخرین حرف قران در کلمه (الناس) قراردارد .

کلمه وسط قران :
(ولیتلطف) کلمه وسط قران است و حرف (تا) در آن حرف وسط قران به حساب می آید . این کلمه در سوره کهف یعنی سوره هجدهم قران قراردارد و از جهت شمارش ، قران را نصف می کند . یعنی حرف (تا) که بعداز (یاء) واقع شده نصفه قران است .

طولانی ترین و کوتاهترین سوره قران :
سوره بقره با 286 آیه و 1621 کلمه و 25500 حرف ، طولانی ترین سوره قران می باشد . وسوره کوثر با سه ایه ، و 10 کلمه و 43 حرف ، کوتاهترین سوره قران است .

طولانی ترین و کوتاهترین آیات قران :
کوتاهترین آیه قران «مدهامتان» است که یک کلمه می باشد و در سوره الرحمن قراردارد . البته بعضی «یس» را کوتاهترین آیه قران دانسته اند .
و بلندترین ایه قران ایه 282 از سوره بقره است که بیش از 30 جمله دارد و اینگونه اغاز می شود : «یا ایها الذین امنوا اذاتداینتم .... ».

سوره هایی که بیش از یک نام دارند :
ردیف : نام سوره : نامهای دیگر
1- العلق اقراء
2- القلم ن (نون)
3- الحمد الفاتحه
السبع المثانی
ام القران
فاتحه الکتاب
الشفا ء ، ام الکتاب
الشافیه ، فاتحه القران
الوافیه ، الکافیه
الاساس ، الصلاه
الکنز
4- لهب ابی لهب ، المسد
تبت
5- التکویر کورت
6- الم نشرح الانشراح ، شرح
7- الماعون ارایت ، الدین
8- الکافرون جحد
9- الفیل الم ترکیف
10- الاخلاص التوحید ، الصمد
نسبه الرب
11- عبس السفره اعمی
12- القدر انا انزلنا
13- الشمس الناقه ، صالح
14- قریش لایلاف
15- الهمزه لمزه
16- المرسلات العرف
17- ق الباسقات
18- القمر اقتربت الساعه
19- الاعراف المص
20- الفاطر الملائکه
21- اسراء بنی اسرائیل
22- یوسف احسن القصص
23- الزمر الغرف
24- ا لمومن الغافر ، الطول
25- فصلت حم السجده ، المضابیح
26- الشوری حمعسق
27- الجاثیه الشریعه
28- النحل النعم
29- السجده المضاجع ، سجده
لقمان ، جزر ، الم
تنزیل
30- الملک المنجیه ، الرافعیه
تبارک
31- المعارج سأل سائل
32- النباء عم ، التساول
المعصرات
33- الانفطار انفطرت
34- المطففین التطفیف
35- البقره قسطاط القران
36- الممتحنه الامتحان ، الموده
37- الزلزال الزلزله
38- محمد (ص) القتال
39- الدهر الانسان ، هل اتی
الابرار
40- الطلاق النساء القصری
41- البینه البریه ، ام یکن
القیامه
42- المجادله الظهار
43- التحریم یا ایها النبی
44- الصف الحواریین ، عیسی
45- المائده العقود ، المنقذه
46- التوبه الفا ضحه ، المنقره
البحوث ، برأه
الحافره
47- النصر التودیع .

اسامی بخشهای مختلف سور قران :
گاهی چند سوره در قران دارای یک نام می باشند که در زمینه انها ، روایاتی وجود دارد . بر اساس حدیثی که از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده است قران کریم به چهار بخش تقسیم شده است . که هر یک از آنها دارای نام خاصب می باشد . رسول خدا (ص) فرمود : خداوند به جای توراه (سبع طوال) و به جای زبور (مئین) و به جای انجیل (مثانی) را به من مرحمت فرمود و با (مفصل ) امتیاز و برتری یافتم .
از این حدیث چنین استفاده می شود که هر چند سوره ای از قران دارای نامهای خاص فوق الذکر است که انها را در زیر توضیح می دهیم .

سبع طوال :
نام هفت سوره طولانی قران است که به ترتیب عبارتند از : سوره های بقره ، ال عمران ، نساء ، مائده ، انعام ، اعراف ، انفال و توبه .

مئین (مائن) :
نام سوره هایی است که با فاصله چند سوره به دنبال (سبع طوال) که در قران امده ، و هر یک از انها شامل 100 آیه یا کمتر و یا کمی بیشتر است . هفت سوره قران حائز چنین شرایطی هستند که به ترتیب عبارتند از : بنی اسرائیل ، کهف ، مریم ، طه ، انبیاء ، حج و مومنون .

مثانی :
سوره هایی که پس از مئین قرار گرفته اند زیرا این سور بعد از مئین ، و در مرتبه دوم و پس از سبع طوال قرار دارند وچون مئین به منزله مبادی است از آن جهت سوره هایی که پس از مئین قرار گرفته اند به مثانی نامبرده شدند .

مفصل :
مفصل عبارت است از همه سور کوتاه قران است که پس از مثانی قراردارند و علت نامگذاری انها به این مفصل این است که به علت کوتاهی سور بسمله های زیادی میان آیات آنها فاصله و جدایی انداخته است .

بعضی علوم قرانی :
علم تفسیر:
برای تفسیر معانی گوناگونی وجود دارد و از جمله امام فخر رازی چنین تعریف نم.ده است:«تفسیر علمی است که در آن بحث می شود از الفاظ کلام پروردگار از جهت دلالت آنها بر مراد و مقصود خداوند».
به عبارت دیگر تفسر دانشی است که در میان معانی آیات قرآن و اسباب نزول و محکم و متشابه و ناسخ و دیگر شؤون آن گفتگو می کند.

علم قرائت:
قرائت قرآن عبارت است از: ادای کلمات به گونه ای که بر پیامبر اسلام نازل گردیده است و فلسفه آن نگهداری و حفظ الفاظ قرآنی از تحریف و تبدیل می باشد و یا به عبارت دیگر علم قرائت عبارت است از طریقه خواندن قرآن مجید مطابق قرائت قرائی که سند قرائت آنان به حضرت محمد(ص) منتهی می شود و غرض و فایده آن نیکو خواندن قرآن کریم است.

علم تجوید:
علم تجوید زائیده علم قرائت بوده و عبارت است از: قواعدی که از قرائات سبعه استنباط و تدوین گردیده و از مخارج و صفات حروف و سایر دستورهای تلاوت قرآن مجید بحث می کند نخستین کسی که این علم را به ریشه تحریر درآورده (ابومزاحم موسی بن عبیدالله) است که در قرن چهارم می زیسته است
.
علم اسباب نزول:
دانشی است که عهده دار بیان و توضیح حوادث تاریخی و جریانهایی است که نزول آیات قرآنی را ایجاب کرده است.

علم آیات الاحکام:
احکام شرعی دارای منابعی است از جمله این منابع قرآن کریم است که در قالب تقریباً پانصد آیه به بیان احکام شرعی از قبیل امر و نهی و مباحث حقوقی پرداخته است. بررسی این آیات از جهات گوناگون در جهت کشف مقصود و منظور شارع مقدس علم آیات احکام را به وجود آورده است.
تأویل قرآن:
تأویل در لغت به معنی بازگردان و رجوع است و در قرآن مجید عبارت است از: ارجاع و رجوع دادن آیات متشابه به یکی از معانی که احتمال می رود و به عبارت دیگر تأویل معلوم کردن باطن آیه است. البته بعضی تفاوت چندانی از جهت معنی بین تفسیر و تأویل قائل نیستند.

فصل دوم
محتوای سوره های قران :
هر یک از سور قران حاوی مطالب و موضوعات متنوعی است که بعضی از آنها به این ترتیب می باشد:
1- محتوای سوره حمد:
این سوره به دو بخش تقسیم می شود: بخشی از حمد و ثنای خدا سخن می گوید و بخشی از نیازهای بنده.

2- محتوای سوره بقره:
بحثهایی پیرامون توحید و خداشناسی ، معاد و زندگی پس از مرگ، اعجاز قران، بحثهایی درباره یهود و منافقان تاریخ پیامبران مخصوصاً حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع) بحثهایی در زمینه احکام مختلف اسلامی از قبیل (نماز، روزه، جهاد، حج، تغییر قبله، ازدواج و طلاق، تجارت، دین، ریا، انفاق، قصاص، تحریم قسمتی از گوشتهای حرام، قمار، شراب و بخشی از احکام وصیت).

3- محتوای سوره آل عمران:
بحثهایی در زمینه ایمان و اسلام و استقامت در راه حمایت و گسترش اسلام، مبارزه با یهود و مسیحیت و مشرکان و پاره ای درسهای تربیتی و نفی عقاید باطل.

4- محتوای سوره نساء:
دعوت به ایمان و عدالت ذکر سرگذشت پیشینیان قانون ارث، قوانین مربوط به ازدواج، قوانین کلی برای حفظ اموال عمومی ، کنترل و نگهداری و بهسازی محیط خانواده ، حقوق وظایف افراد جامعه در برابر یکدیگر معرفی دشمنان لزوم اطاعت از رهبری تشویق مسلمانان به مبارزه و اهمیت هجرت.

5- محتوای سوره مائده:
معرفی عقائد و معارف اسلامی مساله رهبری پس از پیامبر اسلام (ص) مساله به تثلیت در مسیحیت وفای به عهد، عدالت اجتماعی، شهادت به عدل، تحریم قتل نفس با ذکر داستان فرزندان آدم (ع) هابیل و قابیل، معرفی غذاهای حلال و حرام و قسمتی از احکام وضو و تیمم.

6- محتوای سوره انعام:
مبارزه با شرک و بت پرستی، دعوت به اصول سه گانه توحید- نبوت- معاد و ذکر اعمال و کردار و بدعتهای مشرکان.

7-محتوای سوره اعراف:
ذکر مساله مبداو معاد، داستان آفرینش آدم، ذکر سرگذشت اقوام نوح و لوط و شعیب(ع) و سرگذشت بنی اسراییل و مبارزه حضرت موسی(ع) با فرعون.

8- محتوای سوره انفال:
ذکر مسایل مالی و اقتصادی اسلام از جمله: انفال و غنائم، بیان صفات و امتیازات مومنان واقعی، داستان جنگ بدر، ذکر احکام جهاد، ذکر جریان شب تاریخی هجرت پیامبر(ع) از مکه به مدینه وضع مشرکان و خرافات آنها قبل از اسلام، بیان حکم خمس، بیان برتری معنوی مسلمانان بر کفار، حکم اسیران جنگی، پیام مبارزه با منافات و راه شناخت آنان.

9- محتوای سوره توبه:
قطع رابطه با مشرکان، بیان سرنوشت منافقان و نشانه های آنان، ذکر انحراف اهل کتاب از حقیقت توحید ، بحثهای مربوط به جهاد، ستایش مجاهدان راه خدا، اشاره به زکات، بیان پرهیز از تراکم ثروت، لزوم تحصیل علم، ذکر داستان هجرت پیامبر(ع)، بیان مساله ماههای حرام، موضوع گرفتن جزیه از اقلیت های مذهبی.

10- محتوای سوره یونس:
تکیه بر مساله مبدا و معاد، مساله وحی و مقام پیامبر(ع) بیان نشانه های عظمت خداوند، ذکر زندگی پیامبران از جمله: نوح(ع)، موسی و یونس(ع)، بیان لجاجت و سرسختی بت پرستان در برابر حق.

11-محتوای سوره هود:
ذکر سرگذشت پیامبران مخصوصاً حضرت نوح، مبارزه با شرک و بت پرستی ذکر مساله معاد، دستور استقامت کردن به مؤمنان، ذکر سرگذشت هود و صالح و ابراهیم و لوط و حضرت موسی(ع) و مبارزات آنان.
12-محتوای سوره یوسف:
تمام آیات سوره جز چند آیه آخر در مورد سرگذشت جالب و شیرین و عبرت انگیز حضرت یوسف (ع) است.

13- محتوای سوره رعد:
بیان حقانیت و عظیمت قران، ذکر اسرار آفرینش آسمانها و بیان معاد، اشاره به تسبیح کردن رعد، ذکر سجده آسمانیان و زمینی ها در برابر عظمت خدا، بیان مثالهای زیبا برای شناخت حق و باطل ، ذکر وفای به عهد و صله رحم و صبر و استقامت و انفاق کردن در پنهان و آشکار و بیان سرگذشت اقوام یاغی و سرکش و تهدید کفار.

14-محتوای سوره ابراهیم :
بیان داستان قهرمان توحید حضرت ابراهیم (ع)، ذکر تاریخ انبیای گذشته مانند: حضرت نوح و موسی(ع) و قوم عاد و ثمود و بیان مساله مبداو معاد.

15- محتوای سوره حجر:
سفارش به مطالع در اسرار آفرینش، بیان مساله معاد و کیفر بدکاران ، ذکر اهمیت قران، بیان داستان آدم کشی ابلیس، اشاره به سرگذشت اقوامی چون قوم لوط و صالح و شعیب.

16- محتوای سوره نحل:
بیان پاره ای از نعمت های خداوند از قبیل باران و نور آفتاب، انواع گیاهان و میوه ها و مواد غذایی و حیواناتی که خدمتگزار انسانها هستند. اشاره پر معنی و کوتاه به زنبور عسل، ذکر دلایل توحید ، بیان معاد و تهدید مشرکان، دستور به عدل و احسان و هجرت و جهاد و نهی از فحشاء و ظلم و ستم و پیمان شکنی ، ذکر کوتاهی از حضرت ابراهیم.

17- محتوای سوره اسراء:
بیان دلایل نبوت، ذکر داستان معراج پیامبر(ع) بیان تاریخ پر ماجرای بنی اسرائیل ذکر مساله وجود حساب و کتاب در زندگی این جهان، حق شناسی بخصوص در رابطه با پدر و مادر، تحریم اسراف و تبذیر کردن و همچنین بخل و فرزندکشی (در جاهلیت بوده است) و زنا و خوردن مال یتیم و کم فروشی و تکبر و خونریزی، بیان تاثیر قران در درمان هر گونه بیماری اخلاقی و اجتماعی ، ذکر معجزه بودن قران.

18- محتوای سوره کهف:
ذکر داستان اصحاب کهف، ذکر داستان ملاقات حضر موسی و خضر (هر چند نام خضر در این سوره نیامده است) و بیان درسی عمیق و زیبا دراین باره، بیان ماجرای ذوالقرنین و یأجوج و مأجوج.

19-محتوای سوره مریم:
بیان سرگذشت حضرت زکریا و حضرت مریم و عیسی (ع) و ابراهیم قهرمان توحید و فرزندش اسماعیل و ادریس و پاره ای دیگر از پیامبران بزرگ الهی، بیان مباحثی از قیامت، نفی فرزند داشتن خداوند و بیان مساله شفاعت.

20 – محتوای سوره طه:
اشاره به عظمت قران و بیان صفات جلال و جمال خداوند، ذکر داستان حضرت موسی و گوساله پرستی بنی اسراییل اشاره به مساله معاد و بیان سرگذشت آدم(ع) و حوا در بهشت و هبوط آنان.
21 – محتوای سوره انبیاء:
اشاره به فرازهایی از حالات 16 تن از پیامبران بزرگ الهی که عبارتند از: حضرت موسی، هارون، ابراهین، لوط، اسحاق، یعقوب، نوح، داود، سلیمان، ایوب، اسماعیل، ادریس، ذوالکفل، ذالنون، (یونس)، زکریاو یحیی ، همچنین اشاره به توحید و پیروزی حق علیه باطل.

22- محتوای سوره حج:
ذکر آیاتی در مورد معاد و بیان دلایل آن، بررسی سرگذشت عبرت انگیز گذشتگان از جمله قوم نوح، عاد، ثمود، قوم ابراهیم و لوط، قوم شعیب و قوم موسی. بیان مباحثی در مورد مساله حج و سلیقه تاریخی آن از زمان حضرت ابراهیم و بیان مساله قربانی کردن در حج و طواف ...، تشویق به نماز و زکات و امر به معروف و نهی از منکر و بیان توکل کردن به خداوند.

23- محتوای سوره مؤمنون:
بیان اوصاف مومنان بیان خداشناسی همراه با آوردن نشانه های مختلفی از نظام شگرف آفرینش انسان و حیوانات و گیاهان، بیان سرگذشت پیامبرانی چون: نوح، هود، موسی و عیسی (ع)، بحث هایی درباره معاد .

24- محتوای سوره نور:
این سوره را می توان سوره پاکدامنی و عفت و مبارزه با آلودگیهای جنسی دانست. چرا که قسمت عمده دستوراتش بر محور پاکسازی اجتماع از طرق مختلف از آلودگیهای جنسی دور می زند .

25- محتوای سوره فرقان:
ذکر دلایل توحید و اشاره به منطق ضعیف مشرکان ذکر نشانه های عظمت خداوند مانند: روشنایی آفتاب، ظلمت و تاریکی شب، باد و باران، زنده شدن زمین، آفرینش آسمانها و زمین و خورشید و ماه و سیر منظم آنها، بیان صفات مومنان راستین.

26- محتوای سوره شعرا:
بیان عظمت قران، فرازهایی از سرگذشت هفت پیامبر بزرگ الهی که عبارتنداز: ابراهیم ، نوح، هود، صالح، لوط ، شعیب و حضرت موسی(ع) و مباحثی پیرامون شعرا.

27- محتوای سوره نمل:
اشاره به معاد، ذکر سرگذشت پنج پیامبر بزرگ الهی، بیان داستان حضرت سلیمان و ملکه سباء و سخن گفتن پرندگانی چون هدهد و حشراتی چون مورچه با آن حضرت .

28- محتوای سوره قصص:
ذکر تاریخچه بنی اسرائیل، بیان داستان قارون آن مرد ثروتمند و مستکبر که سرگذشتی چون فرعون داشت و با این تفاوت که قارون در خاک فرو رفت فرعون در آب غرق شد.

29- محتوای سوره عنکبوت:
بیان مساله امتحان شدن انسانها، ذکر وضع منافقان، ذکر گوشه هایی از مبارزات پیامبران بزرگ الهی چون: نوح ، ابراهیم، لوط، شعیب و بیان مساله توحید و ضعف و ناتوانی معبودهای ساختگی.
30- محتوای سوره روم:
پیشگویی پیروزی رومیان بر ایرانیان در جنگی که در آینده درگیر می شد، یان گوشه ای از طرز فکر و حالات افراد بی ایمان اشاره به مساله مالکیت و حق ذی القربی و نکوهش ربا خواری.

31- محتوای سوره لقمان :
اشاره به عظمت قران، ذکر قسمتی از سخنان حکمت آمیز لقمان به فرزندش بیان دلایل توحید و اشاره کوتاهی به مساله معاد و بیان علم غیب خداوند.

32- محتوای سوره سجده :
بیان عظمت قران ذکر آفرینش انسان از خاک و آب و روح الهی ، ذکر معاد و انذار و بشارت ، اشاره کوتاهی به تاریخ بنی اسرائیل.

33- محتوای سوره احزاب:
اشاره به پاره ای از خرافات دوران جاهلیت( قبل از اسلام) مانند مساله ظهار ( یک شیوه طلاق در جاهلیت بوده است ) اشاره به جنگ احزاب ، اشاره به همسران که باید در همه امور الگو باشند، اشاره به داستان زید پسر خوانده پیامبر اسلام (ع) و ذکر مساله حجاب.

34- محتوای سوره سباء:
بیان مساله توحید و نبوت و معاد ، ذکر نعمت های الهی ، بیان سرنوشت شکر گزاران و کافران، دعوت انسانها به تفکر و اندیشه و عمل صالح.

35- محتوای سوره فاطر:
بیان عظمت خداوند و مساله توحید، اشاره به مساله رهبری انبیا و مبارزه آنان با کافران ، بیان اندرز و مواعظ الهی در زمینه های مختلف .
36- محتوای سوره یس:
بیان رسالت پیامبر (ع) و قران مجید و هدف نزول آن، اشاره به رسالت بعضی از پیامبران الهی ، ذکر مباحثی درباره توحید، معاد ، و پایان جهان و بهشت و دوزخ .

37-محتوای سوره صافات :
بحثی پیرامون گروههایی از ملائکه، بیان عاقبت کافر، ذکر قسمتی از تاریخ انبیای بزرگ الهی مانند: نوح، ابراهیم ، اسحاق ، موسی و هارون، الیاس، لوط و یونس و بیان یکی از انواع شرک که عبارت باشد از اعتقاد به خویشاوندی خداوند با جن یا فرشتگان بیان پیروزی لشکر حق بر کفر و نفاق.

38- محتوای سوره ص:
ذکر مساله نبوت پیامبر ، اشاره به گوشه هایی از تاریخ پیامبران مخصوصاً : داود ، سلیمان ، ایوب بیان سرنوشت کفار، بیان آفرینش انسان و مقام والای او و سجده کردن فرشتگان برای آدم.

39- محتوای سوره زمر:
بیان توحید و معاد بیان پاداش و عذاب در قیامت، بیان اهمیت قران مجید، اشاره کوتاه به سرگذشت اقوام گذشته و ذکر مساله توبه.

40- محتوای سوره مؤمن:
طرح داستان حضرت موسی (ع) و فرعون، اشاره به مؤمن آل فرعون، دعوت پیامبر به صبر و شکیبایی و اشاره به قیامت و توحید.

41- محتوای سوره فصلت:
توجه دادن به قران اشاره به آفرینش آسمان و زمین و مراحل پیدایش کره زمین و کوهها و گیاهان و حیوانات ، اشاره به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش گذشته از جمله قوم عاد و ثمود و اشاره کوتاهی به داستان حضرت موسی(ع).

42-محتوای سوره شوری:
اشاره به وحی و ارتباط پیامبران با خداوند بیان یک سلسله مباحث اخلاقی مانند: استقامت، توبه ، عفو و گذشت، فرونشاندند آتش خشم، دوری کردن از لجاجت و دنیا پرستی و جزع و فزع به هنگام بروز مشکلات .

43- محتوای سوره زخرف:
اشاره به اهمیت قران و نبوت پیامبر، مبارزه با تقلیدی کورکورانه، اشاره به ارزش های باطلی که حاکم بر افراد بی ایمان است بیان اندرزهای سودمند و موثر.

44- محتوای سوره دخان:
بیان عظمت قران و اینکه در شب قدر نازل شده است اشاره به سرگذشت حضرت موسی و قوم بنی اسرائیل در مقابل فرعون، اشاره به هدف آفرینش و بیهوده نبودن خلقت آسمان و زمین.

45- محتوای سوره جاثیه:
بیان عظمت قران ذکر پاره ای از ادعاهای طبیعی مسلکان و پاسخ قاطع به آنها، اشاره کوتاهی به سرنوشت بعضی اقوام گذشته چون بنی اسرائیل دعوت به عفو و گذشت در عین قاطعیت و عدم انحراف از حق، اشاره به حوادث تکان دهنده قیامت، مخصوصاً مساله نامه اعمال که تمامی کارهای انسان را بی کم وکاست دربر می گیرد.

46- محتوای سوره احقاف:
ذکر عظمت قران اشاراه به داستان قوم عاد که ساکن سرزمین احقاف بودند اشاره به عمودیت دعوت پیامبر اسلام تا آنجا که غیر از انسان ها طایفه جن را نیز شامل می شود.

47- محتوای سوره محمد(ص):
بیان مساله ایمان و کفر و مقایسه حال مؤمنان و کافران، بیان مساله جهاد، شرح حال منافقان، بررسی سرنوشت اقوام گذشته، بیان آزمایش الهی به تناسب مساله جنگ، ذکر مساله انفاق که آن نیز نوعی جهاد است و نقطه مقابل آن بخل.

48- محتوای سوره فتح:
اشاره به پیروزی اسلام و تاکید بر تحقق خواب پیامبر مبنی بر وارد شدن به مکه و انجام مناسک عمره اشاره به حوادث صلح حدیبیه و مساله بیعت رضوان اشاره به مقام پیامبر و هدف والای ایشان ، معرفی کسانی که از شرکت در جهاد معاف هستند ، اشاره به ویژگی های پیروان پیامبر و صفات مخصوص آنها.

49- محتوای سوره حجرات:
بیان آداب برخورد با پیامبر بزرگ اسلام ، اشاره به یک سلسله اصول اخلاق اجتماعی اسلام، بیان دستوراتی در زمینه چگونگی حل و فصل اختلافات داخلی که احیاناً در میان مسلمانان روی می دهد اشاره به اینکه ایمان تنها به گفتار نیست.

50- محتوای سوره ق:
تقریبا تمام آیات این سوره بر محور معاد دور میزند و مباحثی چون ثبت اعمال و اقوال، مرگ و انتقال از این جهان به جهان دیگر، حوادث قیامت و استدلال برمساله معاد را مطرح می نماید. البته در این میان به اقوام طغیانگر گذشته چون فرعون و قوم عاد و قوم لوط و قوم شعیب و تبع اشاره می کند.

51- محتوای سوره الذاریات:
بیان مساله معاد، اشاره به توحید، ذکر داستان فرشتگانی میهمان حضرت ابراهیم شدند، اشاره به داستان حضرت موسی و قوم عاد و ثمود و قوم نوح.
52- محتوای سوره طور :
اشاره به نعمت ها و مواهب الهی برای مومنان در قیامت، اشاره به نبوت پیامبر ، بیان مساله توحید و معاد ، ذکر عذابهای الهی برای کافران.
53- محتوای سوره النجم :
اشاره به تماس مستقیم پیامبر با پیک وحی ، اشاره به معراج پیامبر، بیان خرافات مشرکان در مورد بتها، بازگذاشتن راه توبه، ذکر اقوام گذشته مانند: قوم عاد و ثمود و نوح و لوط.

54- محتوای سوره قمر:
بیان نزدیکی قیامت و موضوع شق القمر اشاره به قوم سرکش نوح و مساله طوفان، ذکر داستان قوم عاد و ثمود و مخالفانشان با حضرت صالح و مساله ناقه(شتر) اشاره به قوم لوط و سخنی کوتاه در مورد مومن آل فرعون.

55- محتوای سوره الرحمن:
اشاره به نعمت های خداوند ، اشاره به چگونگی خلقت جن و انسان ، بیان نشانهای خداوند در زمین وآسمان ، ذکر نعمتهای ابدی جهان آخرت و عذابهای دردناک مشرکان و کافران.

56- محتوای سوره واقعه:
بیان نشانه های ظهور قیامت و گروه بندی انسانها ذکر مقامات مقربین و اصحاب یمین و انواع مواهب الهی برای انها ذکر اصحاب شمال و مجازاتهای دردناک آنها در دوزخ بیان حالت احتضار و انتقال از این جهان.

57- محتوای سوره حدید:
بیان توحید وصفات خداوند که حدود 27 صفت از صفات الهی در آن امده است . اشاره به عظمت قران ذکر انفاق در راه خدا اشاره به عدالت اجتماعی که از اهداف مهم انبیا است مذمت و نکوهش رهبانیت و انزوای اجتماعی .

58- محتولی سوره مجادله:
اشاره به حکم ظهار بیان دستورهایی درآداب مجالست از جمله منع کردن از نجوی (در گوشی حرف زدن) بحث در مورد منافقان و دعوت به حزب الله.

59- محتوای سوره حشر:
اشاره به تسبیح کردن عمومی موجودات در برابر خداوند اشاره به ماجرای درگیری مسلمانان با یهودیان پیمان شکن مدینه و اشاره به منافقان مدینه و بیان جمال و جلال خدا و اسما حسنی .

60- محتوای سوره ممتحنه:
بیان مساله (حب فی الله) و (بغض فی الله) و نهی از طرح دوستی با مشرکان و اشاره به زنان مهاجر و آزمایش و امتحان آنها.
61- محتوای سوره صف:
دعوت به هماهنگی گفتار و کردار و پرهیز از سخن گفتن بدون علل کردن ، دعوت به جهاد، اشاره به پیمان شکنی بنی اسرائیل و بشارت عیسی به آمدن پیامبر ، تضمین پیروزی اسلام بر همه ادیان، اشاره به زندگی حواریین حضرت عیسی.
62 محتوای سوره جمعه:
بیان توحید و هدف بعثت پیامبر ، ذکر مساله معاد، اشاره به برنامه سازنده نماز جمعه و بعضی خصوصیات این عبادت بزرگ، اشاره به تسبیح عمومی موجودات ، دستور موکد برای انجام نماز جمعه و تعطیل کسب و کار برای شرکت در آن .

63- محتوای سوره منافقین:
محور اصلی این سوره منافقان است که شامل مشانه های آنان، بر حذر داشتن مومنان از توطئه های آنان می باشد و همچنین توصیه به انفاق در راه خدا و غافل نشدن از ذکر او.

64- محتوای سوره تغابن:
بیان توحید و صفات وافعال خداوند، اشاره به اینکه روز قیامت روز مغبون شدن گروهی و برنده شدن گروه دیگر است دستور به اطاعت از خدا و پیامبر و دعوت به انفاق کردن.

65- محتوای سوره طلاق:
بیان احکام مربوط به طلاق و اشاره هایی به مبدا و معاد و نبوت پیامبر و بشارت و انذار.

66- محتوای سوره تحریم:
اشاره به موضوع مربوط به پیامبر با بعضی از همسرانش ، دستور به مراقبت در امر تعلیم و تربیت خانواده و اشاره به توبه و جهاد، اشاره به دو تن از زنان صالح یعنی حضرت مریم و همسر فرعون و دو نفر از زنان ناصالح مانند همسر نوح و لوط.
67- محتوای سوره ملک:
اشاره به صفات خدا و نظام شگفت خلقت، خصوصاً آفرینش آسمانها و ستارگان و زمین و پرندگان و آبهای جاری و آفرینش گوش و چشم .

68- محتوای سوره قلم:
ذکر قسمتی از صفات پیامبر مخصوصا اخلاق بر جسته ایشان و بیان قسمتی از صفات زشت دشمنان و بیان عظمت قران و اشاره به قیامت.

69- محتوای سوره الحاقه:
بیان مساله مربوط به قیامت که سه نام از نامهای قیامت یعنی «حاقه، قارعه، واقعه» را در این سوره ذکر فرمود است . اشاره به سرنوشت اقوام گذشته مخصوصا عاد، ثمود ، فرعون، اشاره به عظمت قران و پیامبر.
70- محتوای سوره معارج:
بیان خصوصیات قیامت ذکر پاره ای از صفات انسانهای خوب و بد، به عذاب شدن یکی از منکران پیامبر.
71- محتوای سوره نوح:
این سوره سرگذشت حضرت نوح را بیان می کند.
72- محتوای سوره جن:
مباحث این سوره عمدتا درباره موجود ناپیدایی بنام جن می باشد که به ایمان آوردن آنها به پیامبر و خضوع آنها در برابر قران و اعتقادشان به معاد و اینکه دارای گروهی مومن و گروهی کافر هستند اشاره شده است.

73-محتوای سوره مزمل:
دعوت پیامبر به قیام شبانه روزی برای عبادت و تلاوت قران و اشاره به معاد، اشاره به حضرت موسی، دعوت به نماز و زکات و انفاق در راه خدا.

74- محتوای سوره مدثر:
دعوت پیامبر به قیام و ابلاغ آشکار پیام الهی و صبر و استقامت تاکید بر امر قیامت ازطریق سوگندهای مکرر و اشاره به ارتباط سرنوشت هر انسانی با اعمال او.

75- محتوای سوره قیامت:
مباحث این سوره بر محور قیامت و معاد دور میزند از جمله بیان حوادث عجیب و هوا انگیز که در پایان این جهان و آغاز قیامت روی می دهد و لحظات پر اضطراب مرگ و انتقال از این جهان به جهان دیگر.

76- محتوای سوره انسان:
اشاره به آفرینش انسان اشاره به همین قران بیان حاکمیت مشیت و خواست الهی در عین مختار بودن انسان.

77- محتوای سوره مرسلات:
بیشترین مطلبی که در این سوره طرح شده است مسائل مربوط به قیامت است.

78- محتوای سوره نباء:
طرح حادثه بزرگ قیامت در قالب سوال اشاره به قدرت خدا در آسمان و زمین و اشاره به نعمت های الهی برای نیکوکاران و عذابهای دردناک برای طغیانگران و کافران.

79- محتوای سوره النازعات:
این سوره بر محور مسائل مربوط به معاد دور می زند و اشاره هم به داستان حضرت موسی و سرنوشت فرعون می نماید و اینکه هیچکس غیز از خدا از تاریخ وقوع روز قیامت باخبر نیست.

80- محتوی سوره عبس:
طرح مسئله معاد اشاره به کسی که در برابر مرد نابینای حقیقت جو برخورد مناسبی نداشت بیان و ارزش و اهمیت قران.
81- محتوای سوره تکویر:
بیان مسئله قیامت و دگرگونی عظیم در پایان این جهان اشاره به عظمت قران.
82- محتوای سوره انفطار:
این سوره نیز بر محور مساله مربوط به قیامت دور می زند و انسان را به نعمت های خداوند و فرشتگانی که مامور ثبت اعمال انسانها هستند توجه می دهد.
83- محتوای سوره مطففین:
اشاره به کم فروشان و تهدید انان اشاره به سرنوشت بدکاران در روز قیامت و نعمت های عظیم الهی برای نیکوکاران.

84- محتوای سوره انشقاق:
این سوره نیز عموما به مساله معاد اشاره دارد و حوادث هولناک روز قیامت را بیان می کند.

85- محتوای سوره بروج:
اشاره به اصحاب اخدود اشاره به داستان فرعون و ثمود و اقوام گردنکش و طغیانگری که نابود شدند بیان عظمت قران و اهمیت آن.

86- محتوای سره طارق:
اشاره به مساله معاد وبیان اهمیت و ارزش و عظمت قران مجید.

87- محتوای سوره اعلی:
اشاره به دستورات الهی به پیامبر در زمینه تسبیح پروردگار و ادای رسالت اشاره به مومنان خاضع و کافران شقی و ذکر عوا

دانلود مقاله مد

واژه ی مد (Fashion) معمولا به نوعی روش متداول ابزار یا نمایش اتلاق می شود که اغلب نوع خاصی از مد شخصی می باشد که همه ی انواع را شامل می شود.
در دائره المعارف داین رو به روی کلمه Fashion یا مد نوشته شده: وقتی تعدادی از مردم که فرهنگ خاصی دارند شروع به پوشیدن نوعی لباس جدید یا متفاوت می کنند، مد جدیدی آغاز می شود.
بعد مردمی که آنها را دوست دارند یا به آنها احترام می گذارند لباس های به همان شکل می پوشند.
اما آیا در عالم واقع طور است؟ ما واقعاً از چه کسانی تقلید می کنیم و مفهوم هر پوشش تازه ای را می دانیم؟ فروشنده ای می گفت: کافیست یک لباس عجیب و غریب بپوشی و ده دقیقه توی پاساژ بگردی. فردا می بینی که همان لباس مد می شود تقلید محض بدون درک شرایط و خاستگاه.
پدید آمدن لباس امری تصادفی یا خواستی فردی نبوده است. لباس بر مبنای تفکرات و نیاز های اقلیمی، مادی و معنوی اقوام به وجود آمد و آینه تمام از تاریخ زندگی بشر شد و در طی قرون و اعصار، در سرزمینهای گوناگون شکل گرفت و تحول یافت و نظم و هماهنگی لباس دوران باستان، در قرون وسطی جای خود را به شکل و ظاهری شکوهمند داد.
به این نیازها، طراحان و دوزندگان لباس پاسخ گفتند، آنها با بهره گیری از گرایش مردم به تنوع طلبی و نوجویی. با استفاده از جریانهایی چون جنگ، بحرانهای اقتصادی، تحولات فرهنگی و سیاسی، طرحهای تازه ای را ارائه دادند و بر خلاف سده های پیشین که نو آوریهای خود را در کسوت مانکنهای چوبی و مومی لباس بر تن، به نمایش می گذاشتند.
اکنون به یاری رسانه های گروهی چون سینما و تلویزیون و نشریات مد که بردی کاملاً جهانی دارند، مورد پذیرش همگان قرار می دهند.
دیگر کمتر ملتی را می توان یافت که در حیطه تمدن امروز قرار گرفته باشد و باز بتواند لباس سنتی احیانا دست و پا گیر خود را کاملاً حفظ کند.
چرا که لباس امروز خاص مردمان امروز است. مردمانی که زمان در زندگی اجتماعیشان عنصری است تعیین کننده و این نکته ای است که طراحان لباس نیز به آن توجه دارند. لباسهای بر تن راحتند، سریع پوشیده می شوند، اغلب پارچه های قابل شستشو دارند، دست و پا گیر نیستند، جنبه های زیبایی و هنر در آنها رعایت می شود. و از همه مهمتر با بودجه های متفاوت نیز امکان دستیابی به آنها وجود دارد.
از آنجا که پوشیده لباس ضرورت است، هر کس این دین را نسبت به خویش احساس می کند که ظاهر خود را به خوشآیند ترین شکل ممکن به جهانیان عرضه کند، بنابر این لباس باید رنگ و طراحی هنرمندانه و زیبا داشته و هم آهنگ با شرایط محیط و باب روز باشد.
1 – 4 ) رشته ها (شاخه های) مد :
مدها پدیده های روانشناختی اجتماع هستند که در بسیاری از رشته های فعالیتها و افکار انسانی عادی به نظر می رساند. صعود و سقوط (رواچ و رکود) مدها، به خصوص در زمینه های زیر آزمایش و مستند شده است :
معماری، طراحی (دکوراسیون)، طراحی محوطه و ...
هنر صنایع دستی
فرم بدن، لباس های معمولی و رسمی، لوازم آرایشی، زینت آلات و ...
رقص و موسیقی
اشکال مختلف آدرس، اصطلاح و سایر گونه های سخن گفتن (گفتگو)
اقتصاد :
تفریحات و بازیها و سرگرمی ها
ورزشها و سایر وقت گذرانیها
1 – 5 ) مد و تنوع در پوشاک :
عادت به تغییر مداوم سبک پوشیدن لباس، که امروزه جهانگیر شده است، شخصاً روشی غربی است. گر چه علائمی از قبل وجود دارد ولی می توان آن را به وضوح به اواسط قرن چهاردهم نسبت داد.
مد غرب به لحاظ قدمت، در رابطه با تمدنهای بزرگ جهان تفاوت دارد. مسافران غربی در سالهای اولیه ی پیدایش مد، که به ایران، ترکیه و ژاپن یا چین سفر کرده اند، بارها خاطر نشان می کنند که مد در این کشورها تغییر نکرده و ناظران این فرهنگ ها بر این عقیده هستند که مد غربی که به نظر می رسد باعث بی ثباتی و فقدان نظم در فرهنگ است. تاثیر قابل ملاحظه ای نداشته است. اما متاسفانه امروزه این فرهنگ، روز به روز کمرنگتر شده و روبه نابودی است لباس ممکن است که در یک جامعه بر اساس سن، طبقه اجتماعی، نژاد، شغل و منطقه ی جغرافیایی و یا در طول زمان به طور مشخص تغییر کند.
مثلاً اگر فرد سالخورده ای طبق مد جوان لباس بپوشد، ممکن است که هم از نظر جوانان و هم از دید افراد مسن تر. مسخره به نظر برسد.
لغت Fashinista یا قربانی مد به کسی گفته می شود که برده وار از مد های رایج پیروی می کند. انسان می تواند سیستم نمایش مدهای مختلف را به عنوان زبان مد که ترکیبی از مدهای مختلف بوده و از دستور زبان مد استفاده می کند، پیروی کند.
1 . 6 ) مدل (model):
مدل کسی است که کارهای هنری، مد و یا محصولات دیگر و تبلیغات را به معرض نمایش می گذارد.
مدل بودن (modeling) از سایر انواع نمایش ها از قبیل بازیگری، رقص، نمایش های تقلیدی و پانتومیم متمایز می باشد.
ظاهر شدن در یک فیلم سینمایی و یا یک نمایشنامه بدون توجه به ماهیت نقش عمدتاً امکان ناپذیر است: بنابراین مدل ها نیز مجبورند احساس یا هیجان خود را در عکس هایشان ابراز کنند.
مدل ها چند نوع هستند که شامل مدلهای نمایش مد لباس، مدلهای زیبائی، مدلهای تناسب اندام، مدلهای هنرهای زیبا و ...!
1 . 6 . 1 ) مدلهای نمایش لباس 2 (Fashion models):
این مدلها اصولاً برای ارائه (نمایش) لباس، زیور آلات و لوازم آرایش بکار گرفته می شوند.
- دو نوع مدل در زمینه ی مد لباس وجود دارد:
1 ) مدلهای مد جدید High Fashion
2 ) مدلهای تجاری Commericical
1 ) مدلهای مد جدید یا مدل های درجه یک، شکلی هندسی از نمایش مد می باشد.
عکاسی در حالات خاص هنری، به این صورت که از مدل عکس می گیرند در حالتی که شکل لباس به نمایش گذاشته شود.
مدل از چهره و اندام خود برای نشان دادن هیجانهای مورد نظر استفاده می کند که این نوع مدل شدن در کارهایی نظیر کلکسیون ها و مجلاتی که در اختیار طراحان مد قرار می گیرد به کار می رود.
طراحان پوشاک به طور سنتی مجموعه ها یا کلکسیون های خود را در یک خود را در یک نمایش مد سالیانه برای خریداران، صنایع مد لباس (تولید لباس مطابق مد) و عامه مردم به معرض نمایش می گذارند به این صورت که مدل های نمایش لباس به روی سکوی مخصوص (cat walk) راه می روند (run away) و پوشاک را به نمایش می گذارند.
2 ) مدل های تجاری (Commericial Modeling):
دارای پرستیژ کمتری نسبت به high fashion و یا haute caulure مدل لباس های تک و خاص می باشد.
مدل تجاری اشکال مختلفی درد. مثل: مدل برای کاتالوگ، لوازم آرایش، نقاشی تجاری، محصولات مختلف و..
مدلهای تجاری (بازرگانی) یا مجله ای از نظر بلندی قد و وزن در مقایسه ا مدلهای نمایش لباس تفاوت دارند و دارای هیکل درشتری می باشد.
مدلهای تجاری نقاشی، نمایش دهنده ی محصولات پوشاک در بیل بردها، اتوبوسها، مجلات و روزنامه ها می باشند.
1 . 7 ) سکوی نمایش مد (گربه رو) (cat walk):
واژه ی سکوی مد یا گریه رو که اصطلاحاً به سکوی باریکی گفته می شود که دو ساختمان مجاور را به هم متصل می کند. در سالنهای نمایش مد به سکوی باریک و معمولا بالاتر از سطح کف اتاق گفته می شود که مدلها برای عرضه لباس و زیور آلات در طی نمایش مد از آن استفاده می کنند.
اگر این سکو بلند تر از سطح زمین نباشد، از واژه ی (گذرگاه) (Run way) استفاده می شود که بیشتر در نمایشهای مد تلویزیون به کار برده می شود.
بنابراین به طور کلی :
سکوی مد: نامی کلی برای هر نوع سکوی باریک است که در ارتفاع بالاتر از سطح کف قرار گرفته و روی آن راه می روند.
در سایر رشته ها:
- در تایر: به راه باریکی گفته می شود که برای امور فنی پشت صحنه وی آن راه می روند.
- در شهرسازی: به پل عابر پیاده ی باز یا حاشیه ای که بر بالای یک خیابان یا بزرگراه، راه آهن و یا رودخانه ساخته می شود.
- در شکار: راهی که اجازه می دهد توپچی سریعاً به تفنگ دسترسی پیدا کند.

1 . 8 ) پوشاک (clothing):
پوشاک به معنی وسیع کلمه یعنی پوشش هایی برای اندام و همچنین پوشش هایی برای دستها (دستکش)، پاها (جوراب)، کفش و سر (کلاه). تقریباً تمام مردم دنیا لباس می پوشند که با عناوین لباس، جامه، تن پوش و پوشاک نامیده می شود.
پوشاک بدن آسیب پذیر انسان را از شدت گرما و سرما و سایر عوامل محیطی حفظ می کند هر تکه لباس مفهوم اجتماعی و یا فرهنگی خاصی را دارد.
کاربرد عملی پوشاک محافظت کردن از بدن انسان در مقابل خطرات موجود در محیط شامل: هوا از نور شدید آفتاب، گرما و سرمای شدید و بارندگی، حشرات، مواد شیمیایی زیان آور اسلحه و تماس با مواد و اجسام ساینده و برنده و سایر مخاطرات می باشد.
پیامهای اجتماعی ارسالی از طریق نوع لباس، زیور آلات و سایر تزئینات می تواند بیانگر شان و جایگاه اجتماعی، شغل (حرفه) و وابستگی قوی و دینی و غیره باشد.
پوشش های دینی ممکن است که به عنوان حالتی خاص از پوشش حرفه ای محسوب شود.
این لباسها گاه فقط در ضمن اجرای مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گیرد. که ممکن است همه روزه به عنوان نشانه ای از یک جایگاه دینی خاص مورد استفاده قرار گیرد. پاکیزگی لباسهای دینی در ادیان مشرق زمین مثل هند و بودائی یکی از مهمترین موضوعاتی است که معرف یا شان دهنده پاکی و خلوص می باشد.
همچنین بیشتر ورزشها و فعالیتهای فیزیکی (بدنی) به دلیل راحتی، قابلیت اجرایی فعالیت و امنیت مستلزم پوشیدن لباس بخصوص می باشد. لباسهای معمولی ورزشی شامل شلوار کوتاه، تی شرت، لباسهای مشخص نشانه دار و لباسهای خاص مربیان می باشد.
لباس های خاص شامل لباسهای تر، مثل لباس شنا، شیرجه و موج سواری و ...
1 . 8 . 1 ) مواد لباس (جنس لباسها):
لباسها اغلب از نخ، کتان، پشم و کنف ابریشم و یا الیاف ترکیبی از قبیل پونیستر و نایلون ساخته می شوند.
1 . 9 ) مد، تبلیغات، فروش:
یک دوره های بود که صحبت از تهاجم فرهنگی و غیر بزدگی و .. نقل محافل کار شناسی و عامیانه ما ایرانی ها بود و مردم به مظاهر این بحث ها خیلی حساس و متعجبانه نگاه می کردند که بارزترین و نمایان ترین بخش این تهاجم پوشش و لباس مردم کوچه و خیابان بود و هر روز یک مد جدید و یک رنگ جدید مثل قارچ تو خیابان ها سبز می شد و همه از هم می پرسیدند اینها از کجا می آید.
یکی می گفت ماهواره، یکی می گفت از آزادی، یکی می گفت از ... به هر حال مدها به تدریج جزء لاینفک پوشش مرد و زن ایرانی شد. و حالا اگر کسی لباس های غیر از این سبک و سیاقها را بپوشد و بیاید بیرون مردم به چشم تعجب به آن نگاه می کنند؟ تغییر ذائقه فرهنگی یعنی همین، پدر بزرگ های ما وقتی نوشابه خوردن ما را می بینند با تعجب می گویند : پسرم این دروغ خودمان هم چه اشکالی داره که این مایع شیمیایی بد مزه و گاز دار را می خوری ولی آن بیچاره نمی داند که ذائقه قبول کرده که نوشابه هم یک نوشیدنی گورا است خصوصاً اگر خارجکی هم باشه.
اینها همه نشان می دهد که ما انسانها در یک دوره چند ساله که می تواند از ده سال تا صد سال باشد 180 درجه تغییر رویه در آداب و رسوم و فرهنگ و ... بدهیم، پوشاک هم از این قاعده مستثنی نیست.
پوشاک سنتی که اصلاً حرفش را نزن... همین پوشاک یک دهه پیش هم الان دیگر طالب ندارد و به نظر مسخره می آید، بعضی وقت ها که به عکس های جوانیهای پدرم نگاه می کنم، با خودم می گویم اون وقتها آنها چه جور روشون می شد با این شلوار های گله گشاد و با آن پیراهنهای یقه آنچنانی بیایند بیرون و تازه پز بدهن که ما رو مد هستیم.
می بینید اینها همه به ما اشاره می کنند و با زبان بی زبانی می گویند که با پا پوشاک از هر جنسی که باشه فرق نمی کنه، تریکو. پارچه ای، کنفی. تترون سال به سال نیاز به تغییر دارد.
نه این که ما مصرف کننده ها صبح که بلند می شویم این تغییر سبک را می خواهیم. بلکه از بیرون و توسط شرکتهایی که دیگر الان برای خودشان غولهای بین المللی هستند به ما الزامو وحی می شود.
یک دفعه پیچ تلویزیون را که باز می کنیم می بینیم فلان هنر پیشه محبوب ما در ایران یا خارج از ایران لباس با سبک جدید پوشیده. و از آنجائی که ما خود آن شخص را خیلی دوست داریم و همیشه آروزمان رسیدن به آن شخصیت خیالی است.
برای این که یک کمی نزدیک بشویم فردا تقاضای لباس آن طوری در بازار اوچ می گیرد و البته از خودش شناسی ما، تولید کننده محترم از قبل پیش بینی این تقاضا را کرده و عین همان لباس تو بازار است چطوری؟
خیلی راحت اونی که تولید کننده است برای گسترش بازارش یا خودش خالق سبک می شود و یا به سرعت با کنجکاوی و دو تا مسافرت خارج می فهمد که ای دل غافل مد هفته دیگر فلان سبک است بلافاصله شروع می کند به تولید و به محض شروع تبلیغات در رسانه های مجاز و غیره جنس تولید شده را می ریزد تو بازار. خدا برکت بده چه سودی! ...
لذا به نظر اینجانب که کوچک همه شما هستم تبلیغات و مد سازی و ایجاد تنوع در سبک پوشش، موتور محرک پوشاک و صنعت پوشاک است و اگر نباشد پوشاک فروش ها باید یک فکر دیگری بکند همان طور که ما شاهدیم خیلی ها که مفهوم بالا را نگرفتند به راحتی غافله را باختند و از دور گردونه خارج شدند.
مردم ما ب برکت رسانه ها و ارتباطات گسترده با خارج از مرز ها با بیرون بیشتر از گذشته در ارتباط و تبادل نظر هستند و به این واسطه تقاضاهایی وجود دارد که بعضا تا تولید کننده داخلی ما متوجه آنها بشود.
چینی ها آن طرف دنیا متوجه شدند و با تیتراژ وسیع روزانه بازار کردند. بله چینی و محصولات این کشور که اژدها زرد نام گرفته الان دیگر در هر بازاری که وارد بشوی وجود دارد و بعضی و تنها ما ها فکر می کنیم که داریم در چین زندگی می کنیم.
البته به مدد مسئولین عالی رتبه مملکتی درها آنقدر باز شده که دیگر یک سری شرکتها، آیتم های تبلیغاتی خودشان را به چنین و ما چین سفارش می دهند. چرا که نه. فرق قیمت خیلی زیاد و کیفیت قابل قبول، طرح های زیبا و درها باز و ..
سود سرشار ..ما هنوز عضو WTO نشده شرایط محیطی حاکم بر مملکتمان کم از منطقه آزاد و یا کشور هایی که عضو هستند ندارد.
فقط فرق موضوع این است که خارجی ها می توانند راحت جنس به ما بفروشند و عوارض کم پرداخت کنند. ولی صادر کننده پوشاک ما باید برای حضور در بازار مثل آلمان جدا از همه تا برابریها در هزینه های مستقیم و غیر مستقیم تولید . حدود 12 درصد هم گمرکی بیشتر از دیگر کشورهای عضو و یا متحد بدهد.
لذا اگر ما دیدیم که یک شرکتی دارد در ایران با این شرایط تا همگون و پز نویسان داخلی پوشاکی به قلب اروپا یعنی آلمان صادر می کند باید خیلی قدرش را بدانیم. بعضی اون شرکت دارد با ترکیه و چین و ... که رقبای محصولات خودش در مملکت خودش هستند در اروپا رقابت می کند.
بگذریم بحث ما تبلیغات و مد و ... بود. مد سازی، الگو سازی مانند هر چیز وارداتی دیگری اگر بومی نشود و اگر مورد توجه کارشناسی قرار نگیرد. اگر اصلاً نیازش احساس نشود پس باید منتظر هجوم خارجی ها باشیم. چرا که نه؟ آنها تقاضا را رو هوا می زنند و ما هنوز خوانیم. اگر ما سازنده کامپیوتر نیستیم. پس باید همه چیز این تکنولوژی خارجی باشد. حتی سخت می شود به مردم اجبار کرد با پا نگوئید کامپیوتر... بگوئید رایانه !!!
پس توجه می کنید که بر خورد انفعالی در دنیای امروز یعنی حاکمیت فعالان. هر چه آنها بگوئید درسته و لاغیر. ما اگر در داخل مملکت خودموی دنبال الگو سازی و مد و طرح ایرانی نباشیم.
انواع مُد از نظر فرهنگ دینی
مد و مدگرایی، نه ارزش است و نه ضدارزش و گرایش به مُد نیز هم می تواند مثبت و اخلاقی باشد و هم منفی و غیراخلاقی. از آن جا که در فرهنگ دینی ما هرگونه پدیده جدید، با معیارها و ارزش های دینی مبین اسلام سنجیده و پذیرفته می شود، اگر گونه ای از مد، با هنجارها و ارزش های دینی جامعه مغایر باشد، ضدارزش به شمار می رود. به عنوان مثال: مدهایی که از فرهنگ بیگانه و الگوهای ساخته و هدایت شده غرب سرزمین های غیرمسلمان تقلید می شوند، از این دسته اند که البته هدف سازندگان آنها تخریب ارزش ها و سنت های دینی جامعه است. در مقابل، اگر مدها با هنجارها و ارزش های ملی - مذهبی کشور هماهنگ و همخوان باشند، نه تنها ضدارزش نیستند، بلکه ارزش مند و تحسین برانگیز هم هستند. این نوع مُدها در ابتدا بر اساس علاقه و انتخاب خود مردم پدید می آید. سپس به صورت عادت برای آنها در می آید و هر اندازه با باورهای سنتی، فرهنگی و دینی جامعه هم سویی داشته باشد، سریع تر جای خود را میان فرهنگ مردم باز می کند و به یک نماد فرهنگی تبدیل می شود. برای مثال، چادر مشکی، ابتدا در جامعه به صورت مُد رواج پیدا کرد و پس از اندک زمانی با پذیرش عمومی، به یک نماد ارزشمند فرهنگی تبدیل و ماندگار شد. شاید در اصطلاح مدیست ها هیچ گاه دِمُده* (the mode) نشود.
مدگرایی: تنوع طلبی یا خودنمایی
ابروهای تیغ زده، موهای سیخ‌سیخی، شلوارهای تنگی که تا دیروز آنقدر گشاد بود که به زور با کمربند بسته می‌شد. بلوزهای تنگ با مارک‌ها و شکل‌های عجیب. مانتوهایی که هیچ شباهتی به مانتو ندارند. شال‌های رنگی که فقط قسمت وسط سر را می‌پوشاند و آرایش‌های غلیظ و آن چنانی. مد روش و طریقه‌ای موقتی است که بر اساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه شکل می‌گیرد و سبک زندگی افراد را تنظیم می‌کند. 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  27  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید