انرژی مورد نیاز طیور برای رشد بافت های بدن ، تولید تخم مرغ ، انجام فعالیت های فیزیکی حیاتی و حفظ دمای طبیعی بدن از کربوهیدرات ها ، چربی ها و پروتئین های موجود در جیره به دست می آید. انرژی مصرف شده توسط طیور به سه شیوه مورد استفاده قرار می گیرد : تأمین انرژی فعالیت های حیوان ، تبدیل به حرارت و یا ذخیره در بافت های بدن. وقتی میزان انرژی جیرۀ طیور ، بیش از حد مورد نیاز برای سوخت و ساز و رشد طبیعی حیوان باشد ، این انرژی اضافی معمولاً به صورت چربی در بدن ذخیره می شود. این انرژی اضافی را نمی توان به آسانی از بدن حیوان دفع کرد ، وقتی تغذیۀ طیور به صورت مطلوب و بهینه است که جیره حاوی مواد مغذی لازم برای رشد ، تولید تخم مرغ یا گوشت متناسب با انرژی موجود در جیره باشد .
کلیبر هم انرژی را سوخت زندگی توصیف کرده است . بخش عمدۀ همۀ مواد خوراکی مصرف شده توسط حیوانات ، برای تأمین انرژی جهت واکنش های آنابولیک و کاتابولیک به کار می رود . در کوتاه مدت ، اتساع دستگاه گوارش بر میزان مصرف غذا مؤثر است ، در حالی که در درازمدت (روزهای متمادی) مقدار گلوکز خون ، عامل تعیین کنندۀ میزان مصرف غذاست . در واقع ، هیپوتالاموس تحت تأثیر هر دو سطح کم یا زیاد گلوکز قرار می گیرد که این عامل در تنظیم میزان مصرف غذا دخالت دارد . در مدت زمان های طولانی (هفته های متمادی) هم میزان بافت چربی مهم بوده ، مقدار برخی اسیدهای آمینه خاص در خون نیز بر میزان مصرف خوراک تأثیرگذار است . طیور به طور کلی ، توانایی قابل ملاحظه ای در کنترل میزان مصرف انرژی خود دارند که این امر هنگام تغذیۀ آنها با جیره هایی با سطوح مختلف انرژی بوضوح مشاهده می شود . این مکانیسم مهم ، پایه و اساس بسیاری از تصمیمات هنگام جیره نویسی است .
علی رغم اینکه در انسان و برخی پستانداران دیگر ، مزۀ غذا تأثیر زیادی در مقدار مصرف دارد ، لیکن این طعم و مزه مواد غذایی نقش نسبتاً ناچیزی در مصرف خوراک طیور برعهده دارد . سطح انرژی جیره عامل بسیار مهمی در تعیین میزان مصرف خوراک طیور است . وقتی حیواناتی نظیر جوجه های در حال رشد یا مرغ های تخم گذار جیره ای دریافت می کنند که از لحاظ همۀ مواد مغذی متعادل است ، این حیوانات به اندازه ای غذا می خورند که هر روز مقدار ثابت و معینی انرژی دریافت کنند . مقدار مطلق غذای مصرفی بستگی به نیاز حیوان به انرژی دارد که بر حسب اندازه ، فعالیت ، دمای محیط و در حال رشد یا تولید بودن حیوان متغیر است . بنابراین ، شناخت احتیاجات انرژی طیور در طی هر مرحله از رشد و نمو آنها و نیز در اختیار داشتن اطلاعات مربوط به مقدار انرژی قابل دسترس مواد خوراکی جیره ها امری مهم و ضروری است. با در اختیار داشتن این اطلاعات ، تخمین میزان مصرف غذای هر گله در یک محیط خاص امکان پذیر می شود و بر این اساس می توان مقدار پروتئین ، اسیدهای آمینه ، ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز را نیز به دقت تعیین کرد تا رشد و عملکرد روزانۀ متعادلی در گله به دست آید . تولیدکنندگان صنعت طیور اغلب فکر می کنند که انرژی از مواد خوراکی و بویژه منابع پُر انرژی نظیر ذرت ، گندم ، دانه های سورگوم و روغن و چربی های گیاهی و حیوانی به دست می آید ، اما باید به خاطر داشت که همۀ اجزای آلی یک جیره تأمین کننده انرژی اند و اجزای پُر پروتئین جیره نظیر کنجالۀ سویا هم می توانند بخش های مهمی از کل انرژی مورد نیاز حیوان را تأمین کنند .
متخصصان تغذیه از نشاسته ، قند ، چربی و پروتئین های قابل هضم در مواد خوراکی برای تأمین انرژی مورد نیاز حیوانات استفاده می کنند . این افراد از چگونگی فرآوری اجزای خوراکی ، نحوۀ حفظ توازن مواد مغذی در جیره و چگونگی افزودن مکمل هایی چون آنتی اکسیدانت ها یا آنزیم ها برای افزایش انرژی قابل دسترس طیور مطلع اند . این امر در جیره های حاوی مقادیر وافری که از همۀ مواد مغذی مورد نیاز از اهمیت خاصی برخوردار است . علت این امر آن است که کارآیی قابلیت استفادۀ مواد خوراکی به میزان انرژی قابل دسترس جیره بستگی دارد .
انرژی در کربوهیدرات ، چربی و پروتئین های اجزای خوراکی ذخیره می شود . منشأ اولیۀ این انرژی ، نور خورشید است و سپس در نتیجۀ فتوسنتز در منابع گیاهی ذخیره می شود . همۀ مواد حاوی کربن و هیدروژن با اکسیده شدن به دی اکسید کربن و آب ، انرژی پتانسیلی در اختیار حیوانات قرار می دهند . وقتی غذا در حضور اکسیژن به طور کامل در بمب کالری متر می سوزد ، مقدار حرارت تولید شده را می توان محاسبه کرد و انرژی خام غذا را نشان داد . درصدی از انرژی خام مواد غذایی که می تواند جذب بدن حیوان شده ، و برای فرآیندهای متابولیکی بدن به کار رود ، به توانایی حیوان در هضم مواد خوراکی بستگی دارد . فرآیند هضم ، بیانگر مراحل متعدد فیزیکی و شیمیایی در دستگاه گوارش و تجزیۀ ترکیبات شیمیایی پیچیدۀ موجود در مواد خوراکی به مولکولهای کوچکتر قابل جذب و استفادۀ توسط حیوان می باشد . این انرژی جذب شده به انرژی قابل هضم موسوم است . مقداری از انرژی از طریق ادرار به شکل ضایعات ازتی و سایر ترکیبات اکسید نشده به وسیلۀ بدن حیوان هم تلف می شود . وقتی انرژی قابل هضم برای این اُفت انرژی هم تصحیح شود ، انرژی باقی مانده به انرژی قابل سوخت و ساز غذا یا مواد خوراکی موسوم خواهد شد . در طی سوخت و ساز مواد مغذی نیز ، مقداری انرژی افت می کند (اتلاف حرارت) . انرژی باقی ماندۀ مواد غذایی که قابل دسترس حیوان جهت نگهداری و تولید است به انرژی خالص موسوم است .
شیوه های مختلف سنجش انرژی
انرژی خام
همان طوری که پیش از این توضیح داده شد ، انرژی خام به وسیلۀ بمب کالری متر تعیین می شود که تنها شیوۀ سادۀ سنجش آزمایشگاهی مقدار انرژی مواد خوراکی است . در مطالعات تغذیه ای ، انرژی خام اهمیت زیادی ندارد و بیشتر به عنوان نقطۀ آغازینی برای استفاده از سایر سیستم های ارزیابی انرژی در طیور به کار می رود . تعیین انرژی خام یک مادۀ خوراکی کاری عبث و بیهوده است . در بهترین شرایط ، انرژی خام توازن اجزای آلی و غیرآلی جیره را نشان می دهد . بقیۀ سیستم های ارزیابی انرژی در طیور ، مستلزم استفاده از حیوانات زنده و به کارگیری شیوه های مختلف و کلاسیک سنجش های زیستی است . استفاده از پرندگان زنده در چنین سنجش های طولانی ای (4 ـ 3 روزه) ، به مفهوم هزینۀ زیاد و امکانات گسترده ای است که باید در این رابطه صرف شود .
انرژی قابل سوخت و ساز
جدا کردن مدفوع و ادرار طیور بدون عمل جراحی و خارج ساختن میزنای پرندگان مشکل است . به نظر می رسد با توجه به اینکه با جمع آوری توأم ادرار و مدفوع (به عنوان مواد دفعی ) می توان مستقیماً انرژی قابل سوخت و ساز را محاسبه کرد ، نیازی به جراحی و جداسازی ادرار و مدفوع پرندگان نباشد . انرژی قابل سوخت و ساز به عنوان برآوردی استاندارد از قابلیت دسترسی انرژی در طیور و اغلب حیوانات مزرعه پذیرفته شده است . در سنجش انرژی قابل سوخت و ساز ، همۀ انرژی مواد دفعی پرندگان منشأ خوراکی ندارند . در واقع ، حتی در پرندگانی که هیچ نوع غذایی به آنها داده نشود نیز مقداری مواد دفعی وجود دارد که می تواند شامل انرژی اندوژنوس ادرار ، سلول های مردۀ روده ، هورمون ها و آنزیم ها باشد . در صورتی که این اُفت انرژی حاصل از مواد غیرخوراکی هم برآورد شود و از مقدار AME کم گردد ، انرژی قابل سوخت و ساز واقعی به دست می آید . رابطۀ بین AME و TME پیش از این به وسیلۀ گوئیلائوم و سامرس (1970) توضیح داده شده بود . TME تحت تأثیر میزان مصرف غذا قرار نمی گیرد ، در حالی که AME وقتی میزان مصرف غذا خیلی کم باشد ، به طور ناگهانی اُفت می کند . وقتی مقدار مصرف غذا کم باشد (تقریباً در حد 50% نگهداری حیوان) ، فرض می شود اُفت انرژی اندوژنوس ادرار و مدفوع ، بخش عمده ای از انرژی مواد دفعی را تشکیل دهد . در هنگام تغذیه حیوان در حد نگهداری و بالاتر (پنجاه گرم در روز برای خروس های بالغ ) ، میزان تصحیح بسیار کم و در حدود 5 ـ2 درصد است .
در اغلب موارد ، تصحیح همۀ برآوردهای انرژی قابل سوخت و ساز برای توازن ازت ضروری است . هنگام سنجش زیستی انرژی مواد خوراکی ، این امکان وجود ندارد که همۀ حیوانات به یک اندازه رشد کنند یا مثلاً به میزان مشابه تخم مرغ تولید نمایند ، به همین دلیل است که در سنجش های زیستی از خروس های بالغ استفاده می شود که رشد چندانی نمی کنند و به این ترتیب پنین واریانس هایی کاهش می یابد . اما حتی با تغذیه پرندگان بالغ در حد نگهداری ، باز هم در توازن ازت (پروتئین و اسید آمینه) حیوانات اختلافاتی وجود دارد ، به عنوان مثال در صورتی که از دو پرنده در سنجش های زیستی استفاده می شود که یکی 5 گرم و دیگری 10 گرم ازت در طی دورۀ آزمایش ذخیره کنند ، این اختلافات بر AME و TMEتأثیرگذار است . سرانجام همۀ این پروتئین ذخیره شده به عنوان بخشی از چرخۀ طبیعی پروتئین بدن کاتابولیز می شود ، و ازت (انرژی) باقی مانده دفع می شود . البته بعید است که چنین چرخه ای در یک دورۀ سنجشی زیستی کوتاه مدت (4ـ3 روزه) به طور کامل طی شود . در مثال فوق ، پرنده ای که ده گرم ازت را حفظ می کند، ME بیشتری دارد . علت این امر آن است که انرژی ادراری این پرنده کمتر است . از نظر ریاضی می توان برای هر پرنده مقدار یکسانی ازت باقی مانده در بدن در نظر گرفت ، به گونه ای که میزان ابقای انرژی استاندارد شود . معمولاً با تصحیح مقدار حاصل ، میزان ابقای ازت به صفر می رسد . مقدار تصحیح شده را انرژی قابل سوخت و ساز تصحیح شده براساس نیتروژن (AMEn یا TMEn) گویند . تصحیح متداول معادل 22/8 کیلو کالری انرژی خام به ازای هر گرم ازت باقی مانده یا دفع شده است که در واقع مقدار انرژی اسید اوریک می باشد . با فرض اینکه پرندگان در سنجش های زیستی ازت را باقی نگه می دارند ، این مقدار تصحیح شده باید به انرژی مواد دفعی اضافه شود که در نتیجه AMEn کمتر از AME خواهد بود . اما در صورتی که حیوانات در طول دورۀ سنجش زیستی دارای توازن منفی ازت باشند ، در این صورت عامل تصحیح از انرژی مواد دفعی کم می شود که در این حالت مقدار AMEn بزرگتر از AME خواهد بود . همین توضیحات در مورد TME هم به کار می رود .
انرژی خالص
انرژی قابل سوخت و ساز برآورد مناسبی از انرژی خام قابل دسترس برای تولید است ، اما این انرژی در مورد رشد ، تولید تخم مرغ و نظایر آن از کارایی 100% برخوردار نیست . در طی این فرآیندهای متابولیکی ، حدود 15% انرژی به صورت حرارت تلف می شود که معمولاً از آن به اتلاف حرارتی یاد می شود . مواد مغذی مختلف که برای تغذیۀ طیور مورد استفاده قرار می گیرند ، از کارایی های متفاوتی برخوردارند ، لذا انرژی خالص هم به مرحلۀ رشد ، تولید یا نمو حیوان بستگی دارد . برآورد NE کاری بسیار مشکل است ، زیرا تعیین مقدار عامل تصحیح یعنی اتلاف حرارتی بسیار سخت است. می توان میزان حرارت ایجاد شده را براساس برآوردهای نسبت یا کسر تنفسی به دست آورد که خود برآوردی از نسبت CO2 دفع شده به مقدار اکسیژن مصرف شده است . نسبت تنفسی معمولاً بین 0/1- 7/0 می باشد . وقتی چربی ها اکسید می شوند . نسبت تنفسی 7/0 و زمانی که کربوهیدرات ها در بدن اکسیده می گردند ، این نسبت معادل 0/1 می باشد . از آنجایی که هیچ مادۀ مغذی مستقل از سایر مواد مغذی کاتابولیز نمی شود ، بنابراین نسبت تنفسی بین این دو مقدار قرار دارد . گاهی اوقات نسبت تنفسی خارج از این حدود برآورد می شود که در این صورت ، مقادیر بالاتر از این حد ، ناشی از سنتز چربی از کربوهیدرات و مقادیر پایین تر از این حد هم به خاطر سنتز کربوهیدرات از چربی و نیز کاتابولیسم پروتئین هاست . وقتی پروتئین ها کاتابولیز شوند ، نسبت تنفسی در طیور کمتر از پستانداران خواهد بود که علت این امر تشکیل اسید اوریک به جای اوره در پرندگان است ، به عنوان مثال هنگام کاتابولیسم آلانین خواهیم داشت :
در پستانداران :
در پرندگان :
با محاسبۀ نسبت تنفسی برای مقادیر مختلف خوراک می توان اتلاف حرارت را برآورد کرد . با کم کردن این مقدار از AMEn ، برآوردی از کل انرژی خالص به دست می آید . این مقدار را نیز می توان به انرژی خالص مورد نیاز حیوان برای تولید و نگهداری تفکیک کرد . گاهی اوقات انرژی خالص مورد استفاده برای تولید را انرژی تولیدی هم گویند .
انرژی خالص (NE) تولید و نگهداری را می توان با برآورد مستقیم انرژی ذخیره شده در محصولات هم به دست آورد . فراپرز و همکارانش تلاش هایی در زمینه برآورد «انرژی تولیدی» مواد خوراکی با استفاده از شیوه های کشتار مقایسه ای انجام دادند . به طور کلی ، سیستم انرژی خالص از بیشترین صحت و کاربرد برای برآورد قابلیت استفاده انرژی در حیوانات برخوردار است ، لیکن برآورد مستقیم آن بسیار مشکل است و تنها می توان میزان تولید انرژی مواد خوراکی را برای ردۀ خاصی از پرندگان با مقدار مشخصی تولید گوشت ، تخم مرغ و غیره به دست آورد . در عمل ، مقدار NE بر حسب سن پرنده ، گونه و سطح تولید آن متفاوت است که این امر هنگام جیر نویسی باید مدنظر قرار گیرد . NE امروزه مورد توجه متخصصان تغذیه طیور قرار دارد ، لیکن بسیاری از این مقادیر ارائه شده بر پایۀ AMEn اند که تصحیحات یا تغییرات لازم روی آنها اعمال شده است . در جیره نویسی هم عموماً از مقادیر AMEn و TMEn استفاده می شود .
تقریباً همه سیستم های NE از AMEn به عنوان نقطۀ آغاز برآوردهای خود استفاده کرده و فرض بر خطی بودن کارایی تبدیل AMEn به NE می باشد . در عمل ، تفکیک انرژی سوخت و ساز به نگهداری ، فعالیت و تولید چربی و پروتئین بر حسب سن پرندگان متفاوت است و لذا نیاز به ضرایب پیش بینی است تا ترکیب پیچیده قابل برآورد شود . پیرگوزلیف و رز (1999) در این زمینه ، رابطه ای خطی بین AMEn و NEP با کارایی تبدیل معادل 69% پیشنهاد کردند. اگر چه در این شیوۀ تخمین ، حدود 93% واریانس محاسبه می شود، لیکن AMEn در مورد مواد خوراکی پُر پروتئین با منشأ گیاهی ، مقدار NEP را بیش از حد معمول برآورد می کند . عاملی که باعث بروز اشتباه در تخمین NEP می شود، هزینۀ انرژی برای ذخیرۀ پروتئین است . سال ها قبل کیلانووسکی (1965) نشان داد که هزینۀ تعیین شده برای ذخیرۀ پروتئین ، 5 ـ 6 برابر برآوردها براساس استفاده از ATP است . از آنجایی که در بیشتر پرندگان ، مقدار سنتز پروتئین بیش از میزان ذخیرۀ آن است ، لذا این امر توجیه منطقی برای وجود اختلاف در هزینه های انرژی می باشد . در حالی که نوع چرخۀ پروتئین در طیور ، حدود 50% تفاوت هزینه های تعیین شده با هزینه های محاسبه شده برای ذخیرۀ پروتئین را توجیه می کند ، توجیه دیگر این پدیده ، تعداد زیادی مسیر بیوشیمیایی نیازمند ATP است که هنگام ذخیرۀ پروتئین فعال می شوند .
بنابراین ، سیستم های NE از پیچیدگی های خاصی برخوردارند ، بویژه با توجه به محدودۀ وسیع اجزای خوراکی و حالات مختلف تغذیه که امروزه در دانش تغذیۀ طیور با آن مواجه ایم ، اما به هر حال نمی توان به این مفهوم مهم بی توجه بود . در واقع ، امروزه در صنعت طیور ، سیستم های NE هر روزه از کاربردی وسیع تر برخوردار می شوند ، به عنوان مثال در آمریکای شمالی متخصصان تغذیه عموماً با تعداد بسیار محدودی اجزای غذایی و نیز چند نوع پرندۀ خاص سر و کار دارند . همچنین به نظر می رسد سیستم NE برای متخصصان تغذیۀ جوجه های گوشتی که معمولاً تا 56 روزگی آنها را تغذیه می کنند از کارایی بالایی برخوردار باشد . همین وضعیت در مورد تغذیۀ مرغ های تخم گذاری که میزان تولید گلۀ آنها در حد 95ـ80 درصد می باشد نیز صادق است .
انرژی مؤثر
امانس (1994) «انرژی مؤثر» را به عنوان سیستمی برای ارزیابی اجزای غذایی و جیره های طیور معرفی نمود . این سیستم همانند سیستم های انرژی تولیدی و خالص است که در آن تلاش می شود حرارت تلف نشود اتلاف حرارتی مورد توجه قرار گیرد . سیستم انرژی مؤثر برخلاف نظریه های کلاسیک آرمبسی و همکارانش ، اتلاف حرارتی متفاوت مربوط به کاتابولیسم پروتئین و لیپیدها در بدن را به طور مجزا برآورد می کند . این سیستم ، برحسب اینکه لیپیدها از جیرۀ طیور مشتق شوند یا آنکه در بدن طیور از مواد غیرلیپیدی سنتز گردند ، کارایی متفاوتی جهت تعیین قابلیت استفاده و ذخیرۀ لیپیدهای بدن دارد . امانس (1994) عنوان کرد که اتلاف حرارتی تغذیه ، رابطه ای خطی با پنج صفت قابل محاسبه زیر دارد :
ـ ازت ادرار
ـ مادۀ آلی مدفوع
ـ ابقای مثبت ازت
ـ ابقای مثبت لیپید مشتق شده از لیپید جیره
ـ ابقای مثبت لیپید مشتق شده از اجزای غیرلیپیدی جیره
با توجه به برآورد این متغیرها برای تعیین اتلاف حرارتی ، چگونگی توزیع انرژی را می توان دوباره تعریف کرد.
با توجه به امکان تعیین اجزای اتلاف حرارتی ، می توان پیش بینی صحیح تری در مورد برخی حالات تغذیه ای انجام داد . به عنوان مثال مقدار انرژی مؤثر در تجمع چربی بدن ، وقتی منشأ آن چربی جیره باشد در مقایسه با وقتی که چربی از طریق سنتز از کربوهیدرات ها حاصل می شود ، افزایش می یابد . امانس (1994) با استفاده از این مؤلفه ها ، معادلۀ ساده ای برای برآورد انرژی مؤثر در تک معده ای ها توسعه داد:
580 – (درصد پروتئین خام × 10 ) – AMEn 17/1 = انرژی مؤثر (kcal/kg)
معادلۀ پیچیده تری که برای برآورد انرژی مؤثر به کار می رود ، چنین است :
- AMEn = انرژی مؤثر (kcal/kg)
که در آن FOM = مادۀ آلی مدفوع (گرم) ،
DCP = پروتئین خام قابل هضم ،
DCL = چربی خام قابل هضم ،
Z = نسبت بخشی از چربی بدن که مستقیماً از چربی جیره حاصل شده است و
184/4 = عامل تبدیل ژول به کالری است .
بنابراین ، سیستم انرژی مؤثر ، شکل تکمیل شده ای از سیستم های موجود است که در آن به ناکارایی پیش بینیِ ناشی از کاتابولیسم پروتئین نیز توجه شده است . از آنجایی که این سیستم براساس AMEn می باشد ، اشتباهات برآورد AMEn مستقیماً در مقادیر انرژی مؤثر هم منعکس می شوند .
توازن انرژی
با افزایش انرژی ، میزان ابقای نسبی انرژی در بدن ـ عموماً به صورت چربی و پروتئین ـ نیز افزایش می یابد . وقتی میزان دریافت انرژی قابل سوخت و ساز (ME) به اندازۀ Z باشد ، مقدار ابقای انرژی صفر است که این نقطه همان حد احتیاجات نگهداری طیور به انرژی است . وقتی MEI بزرگتر از Z باشد ، پرنده تا حداکثر میزان ذخیرۀ چربی در بدن تقریباً به صورت خطی این انرژی را ابقا خواهد نمود .
قابلیت استفاده و توازن انرژی قابل سوخت و ساز مصرف شده تا حدودی تحت تأثیر سطح انرژی جیره قرار می گیرد. در این زمینه ، می توان به جوجه های گوشتی اشاره کرد که میزان دریافت انرژی آنها هنگام تغذیه با جیره های پُر انرژی افزایش می یابد . در صورتی که سطح پروتئین یا اسید آمینه در چنین شرایطی ثابت بماند ، در این صورت انرژی اضافی به صورت چربی ذخیره می شود ، همچنین جیره های پُر انرژی با افزودن چربی بیشتر به جیره با سهولت بیشتری فرموله می شوند . اتلاف حرارتی نیز با افزایش سطح انرژی جیره به نسبه کاهش می یابد.
هزینۀ انرژی برای ذخیرۀ پروتئین در مقایسه با هزینۀ آن برای ذخیره به صورت چربی بسیار بالاست. در این رابطه ، ترکیب لاشۀ پرندگان در حال رشد ، تأثیر بسزایی بر کارایی قابلیت استفاده از انرژی دارد . هم انرژی و هم پروتئین به مقادیر مشابهی انرژی خالص برای ذخیره در بدن پرندگان نیاز دارند . اما در مورد چربی ها ، بخش عمدۀ این انرژی با توجه به مقدار زیاد انرژی حاصل از چربی ها تأمین می شود . این در حالی است که هر گرم پروتئین معادل 5/5 کیلو کالری انرژی خام تولید می کند که تنها معادل 48% از مقدار 5/11 کیلو کالری انرژی مورد نیاز برای ذخیرۀ یک گرم پروتئین در بدن پرندگان است . اما چربی ها دارای 1/9 کیلو کالری انرژی به ازای هر گرم اند که این انرژی 82 % هزینۀ انرژی 2/11 کیلو کالری مورد نیاز برای ذخیرۀ یک گرم چربی در بدن پرنده را تأمین می کند . بنابراین کارایی ذخیرۀ پروتئین (kp) و چربی (kt) به ترتیب در حدود 48 و 82 درصد است .
توازن انرژی در در مرغ های تخم گذار تا حدودی شبیه جوجه های گوشتی است که البته باید اندازۀ متابولیکی بدن و میزان تولید تخم مرغ را نیز در نظر گرفت . شواهدی وجود دارد که بر مبنای آن میزان نیاز به انرژی در مرغ های تخم گذار ، رابطه ای خطی با وزن بدن در محدودۀ 2/1 ـ 5/2 کیلوگرم دارد .
علت این امر آن است که با افزایش اندازۀ تخم مرغ ، میزان انرژی موجود در آنها نیز افزایش می یابد . به طور کلی ، تخم مرغ های کوچک ، متوسط ، بزرگ و فوق العاده بزرگ به ترتیب حاوی حدود 0/1، 3/1، 6/1 و 8/1 کیلوکالری انرژی خام در هر گرم هستند . به نظر نمی رسد تولید تخم مرغ فرآیندی نیازمند انرژی باشد . در واقع ، شواهدی مبنی بر نیاز به انرژی جهت سنتز تخم مرغ همانند آنچه در مورد ذخیرۀ چربی یا پروتئین در بدن طیور وجود دارد مشاهده نمی شود . در واقع ، وقتی تخم مرغ از بدن پرندگان دفع می شود یا حتی پیش از آن و زمانی که در داخل پوسته قرار می گیرد ، می توان اذعان داشت که احتیاجات نگهداری پرنده به خاطر کاهش شصت گرم از تودۀ بدن به همان میزان کاهش می یابد .
هنگام تعیین کمّی توازن انرژی در مرغ های تخم گذار ، گاهی اوقات تا 30% پراکندگی در مصرف خوراک وجود دارد که نمی تواند براساس وزن بدن ، رشد یا میزان تولید تخم مرغ برآورد شود . این تفاوت معادل 10ـ12 گرم خوراک در روز است که اغلب به عنوان مصرف خوراک باقی مانده از آن یاد می شود . این مصرفِ خوراک باقی مانده یا غیرقابل محاسبه ، ناشی از اتلاف جیره ، تفاوت در توانایی سوخت و ساز انرژی یا ترکیب متفاوت بدن طیور نیست . منطقی ترین توجیه این اختلاف به فعالیت های مربوط به سوخت و ساز پایه بر می گردد . گریرت و همکاران (1999) با بررسی ویژگی های جوجه خروس های بالغی که با توجه به وزن بدن انتخاب شده بودند ، نشان دادند که میزان مصرف غذا در این خروس ها بسیار متفاوت است.
میزان نیاز به انرژی نگهداری هنگامی که مصرف غذای باقی ماندۀ پرندگان زیاد است ، به طور معنی داری افزایش می یابد که حدود نیمی از این افزایش می تواند برای سوخت و ساز پایه هنگام گرسنگی کامل برآورد شود. در طیور فعالیت حیوان ، 13% حرارت تولید شده هنگام گرسنگی کامل یا 4ـ5 درصد کل مصرف انرژی را به خود اختصاص می دهد . پرندگان فعالیت زیادی می کنند که به منظور تأمین انرژی مورد نیاز جهت همین فعالیت ها ، باید روزانه 10ـ12 گرم خوراک مصرف کنند .
اثر محیط بر سوخت و ساز انرژی
اکثر پارامترهای محیطی ، بر سوخت و ساز انرژی در پرندگان تأثیرگذار است و از آنجایی که پرندگان حیواناتی خونگرمند ، حرارت بیشترین تأثیر قابل پیش بینی را در این زمینه دارد . اکثر حیوانات در محدودۀ خاصی از دمای محیطی ، آسایش دارند که به این محدوده ، منطقۀ حرارتی خنثی گویند . حیوانات در این محدودۀ حرارتی ، کمترین مصرف انرژی به صورت سوخت و ساز پایه را دارند . در طیور ، این منطقۀ آسایش بر حسب سن حیوان تغییر می کند که علت آن نیز کاهش سطح برن پرندگان به ازای واحد تودۀ بدن می باشد . همچنین علت دیگر این امر ، وجود پوشش پرهاست که همانند عایق در پرندگان عمل می کند . این پوشش ، در 4ـ3 هفتۀ اول زندگی تکمیل می گردد . منطقۀ آسایش طیور در حد فاصل حرارت بحرانی بالا(UCT) و حرارت بحرانی پایین (LCT)
توازن انرژی و عملکرد پرندگان در منطقۀ آسایش حرارتی ، در همۀ سنین در حد متعادل و بهینه خواهد بود ، اما در دماهای بالاتر یا پایین تر ، احتیاجات نگهداری حیوان افزایش می یابد که ناشی از نیاز حیوان به سرد و گرم کردن بدن خود است . وقتی دما حدفاصل UCT و LCT باشد ، تولید تخم مرغ حداکثر بوده ، و در خارج از این محدوده نیز به خاطر کاهش انرژی بدن طیور ، میزان تولید اُفت می کند. در دماهای بسیار کم یا زیاد هم انرژی کافی برای رشد وجود نداشته ، و پرندگان کاهش وزن می یابند تا انرژی مورد نیاز آنها تا حدودی تأمین گردد .
یکی از چالش های اصلی در تغذیۀ کاربردی طیور ، اطمینان از مصرف کافی انرژی در حرارت های بالاست . در حرارت های بالا برخلاف تصور عموم ، تولید تخم مرغ به خاطر کمبود انرژی است که کاهش می یابد . این امر نشان می دهد مرغ های تخم گذار در دماهای بالاتر ، انرژی بیشتری مصرف می کنند تا به افزایش AMEn جیره پاسخ دهند .
به طور کلی ، مرغ های تخم گذار ، میزان مصرف انرژی خود را در محدودۀ حرارتی 10-30 درجۀ سانتی گراد تا حد kcalAMEn/°C 5/3 تنظیم می کنند . این امر ، بیانگر بیش از 1% تغییر در میزان مصرف غذا به ازای هر درجه سانتی گراد تغییر دمای محیط است . بعد از اولین دورۀ کرچی ، پاسخ رشد پرندگان در حال رشد در برابر تغییرات دمای محیط تا حدودی قابل مقایسه با تغییرات روی داده در مرغ های تخم گذار می باشد . طول مدت نوردهی و نیز شدت نور هم با تأثیر روی فعالیت حیوان بر متابولیسم انرژی آنها مؤثر است
برنامه های نوردهی متناوب و نظایر آن که در آن دوره های تاریکی نیز بین فاز روشنایی اعمال می شود ، با کاهش فعالیت طیور ، منجر به کاهش انرژی نگهداری مورد نیاز حیوانات می شود . استفاده از برنامۀ شانزده دورۀ 15دقیقه نوردهی و 45 دقیقه تاریکی ، در مقایسه با برنامۀ شانزده ساعت نوردهی مداوم ، میزان انرژی نگهداری مورد نیاز مرغ های تخم گذار را حدود 10% کاهش می دهد . کاهش شدت نور نیز می تواند اثرات مشابهی بر فعالیت مرغ های تخم گذار داشته باشد و همانند طول دورۀ نوردهی ، شدت آن هم بر چرخۀ تخم گذاری تأثیر گذار است .
استفاده از برنامۀ نوردهی متناوب در جوجه های گوشتی ، نظیر یک ساعت نوردهی ـ سه ساعت تاریکی که شش بار در شبانه روز تکرار می شود ، منجر به افزایش کارایی تغذیه می گردد .
این افزایش کارایی تغذیه ، ناشی از کاهش فعالیت حیوان هنگام تاریکی است .. در جوجه خروس ها و پولت های مادری که در معرض محدودیت تعذیه ای قرار می گیرند ، هنگام تغذیه نقاط اوج تولید حرارت ایجاد می شود . این وضعیت را می توان بسهولت هنگام حذف یک روز از برنامۀ تغذیه روزانۀ پرندگان مشاهده کرد. اوج تولید حرارت در پرندگانی که به طور روزانه تغذیه می شوند ، زمانی است که خوراک در اختیار آنها قرار داده می شود . با حذف یک روز از برنامۀ تغذیۀ روزانه ، میزان تولید حرارت در روز بعد ، هنگام قرار دادن خوراک در اختیار طیور ، افزایش زیادی می یابد . لذا توجه به این نکته حایز اهمیت است که زمان این تنش های گرمایی منطبق با حداکثر دمای روزانه محیط نشود .
پیش بینی میزان مصرف انرژی
در سالیان اخیر ، چند معادلۀ رگرسیونی ، جهت پیش بینی میزان مصرف انرژی بویژه در مورد مرغ های تخم گذار توسعه یافته است . اغلب این معادلات ، میزان نیاز به انرژی را بر حسب ژول پیش بینی می کنند ، لذا همیشه باید ضرایبی تعیین شود تا احتیاجات انرژی طیور بر حسب کالری برآورد گردد . اما یک روش ساده تر ، استفاده از شکل اولیۀ این معادلات و برآورد میزان نیاز به انرژی برحسب ژول و سپس تبدیل آن به کالری است . اغلب این معادلات ، براساس اندازه متابولیکی حیوان بنا شده اند.
پارامترهای دیگری که برای پیش بینی میزان مصرف غذا به کار می روند ، شامل رشد ، وزن تخم مرغ و گاهی اوقات دمای محیط است . کیرچگسنر و همکاران (1991) نیز معادلۀ زیر را برای جوجه های گوشتی با وزن زنده ای حدود دو کیلو گرم ارائه کردند :
(ذخیرۀ چربی در روز) 46+ (ذخیره پروتئین در روز) 48 + 753 = میزان مصرف AME (برحسب کیلوژول در روز)
منابع انرژی
منبع انرژی برای طیور از اتصالات پُر انرژی فسفات به دست می آید . وقتی آدنوزین تری فسفات (ATP) با از دست دادن یک گروه فسفات به آدنوزین دی فسفات (ADP) تبدیل می شود ، حدود kcal/mol8 انرژی آزاد می گردد . یک پرندۀ 5/2 کیلو گرمی ، در روز تا یک کیلو گرم ATP استفاده می کند . سنتز مجدد ATP از ADP هم در نتیجۀ اکسیداسیون سوبستراهای مختلف جیره بویژه کربوهیدرات ها ، پروتئین ها و چربی ها رخ می دهد . کربوهیدرات ها در اغلب جیره های طیور منبع اصلی انرژی اند .
کربوهیدرات ها
الف) مونوساکاریدها
چهار مونوساکارید شش کربنۀ مهم شامل D- گلوکز ، D- فروکتوز ، D- گالاکتوز و D- مانوز D- گلوکز وجود دارد. D- گلوکز که قند اصلی خون را تشکیل می دهد ، مهم ترین مونوساکارید جهت تغذیه و سوخت و ساز طیور است . میزان این قند ، در خون حیوانات به وسیلۀ ساز و کارهای فیزیولوژیکی پیچیده ای کنترل می شود . این قند ، منبع اصلی انرژی در حیوانات است . انواع واکنش های شیمیایی که در آنها گلوکز تجزیه شده ، و انرژی تولید خواهد کرد ، به تفصیل در این فصل بررسی خواهد شد . در شیرۀ گیاهان مقداری D- گلوکز یافت می شود ، اما مقدار مونوساکاریدهای آزاد در طبیعت در مقایسه با حالت پلی مری آنها بسیار کم است . D- گلوکز (دکستروز) در مقیاس تجاری با هیدرولیز اسیدی نشاستۀ ذرت برای تولید شربت ذرت یا کریستال های خشک دکستروز به دست می آید .
ب) نشاسته
این کربوهیدرات ، در گیاهان و عمدتاً در غلات و دانه های دیگر ذخیره می شود . نشاسته نیز همانند سلولز ، پلی مر گلوکز است . تنها تفاوت این دو این است که در نشاسته ، مولکول های گلوکز به جای اتصالات بتا 1 و 4 که در سلولز وجود دارد ، با اتصالات آلفا 1 و 4 به هم متصل می باشند . نشاسته در دانه های غلات و سایر مواد خوراکی به صورت گرانول (دانه) های کوچک وجود دارند که برحسب منبع آن می تواند کُروی ، بیضوی ، عدسی شکل یا نامنظم باشد . نشاستۀ موجود در غلات ، در لایه های متحدالمرکز و نشاستۀ سیب زمینی در لایه های غیر متحد المرکز قرار گرفته اند . با استفاده از میکروسکوپ می توان نشاسته را از روی شکل و نحوۀ قرار گرفتن دانه های نشاسته تشخیص داد . در مواد خوراکی طبیعی ، نشاسته به صورت هیدراته بوده و حالت پلی مری آن هم به صورت شبکۀ بلوری است . این تکریب ، دارای فرمول (C6H10O5.H2O)n می باشد . وقتی بر اثر حرارت ، آب موجود در این ترکیب جدا می شود ، حالت بی شکل و غیرمتبلوری می یابد .
دانه های جدا شدۀ نشاسته تا 05/0% ازت ، مقداری اسیدهای چرب و فسفات به همراه دارند . مواد ازت دار را می توان به وسیلۀ اسید هیدروکلریک جدا کرده و اسیدهای چرب و بخشی از فسفر فسفاتید را نیز می توان با مواد قلیایی خارج نمود . هنگامی که از نشاسته در جیره های پایۀ خالص به عنوان منبع کربوهیدرات استفاده می شود ، این مواد ازت دار و فسفولیپیدی موجود در نشاسته ، تفسیر نتایج آزمایش های انجام شده روی طیور را مشکل و پیچیده می سازند. لذا گلوکز (سرولوز) و ساکارزی که به شکل تجاری و به صورت خالص تهیه می شوند ، منابع بهتری برای کربوهیدرات های مورد نیاز در این نوع آزمایش هایند .
وقتی نشاسته با آب گرم مخلوط شود ، به دو بخش تفکیک می گردد : بخش محلول تر آن ـ آمیلوز ـ حل می شود ، در حالی که آمیلوپکتین به صورت نامحلول باقی می ماند . در مواد خوراکی طبیعی ، آمیلوز معمولاً حدود 20ـ10 درصد و آمیلو پکتین 90ـ80 درصد کل نشاسته را تشکیل می دهند . آمیلوز با افزودن یُد به رنگ آبی در می آید ، در حالی که آمیلوپکتین به رنگ بنفش یا بنفش مایل به قرمز در می آید . آمیلوز نیز ، همانند سلولز ، دارای ساختار مولکولی زنجیره بلند و بدون انشعاب (مستقیم) است . آمیلوپکتین نیز مثل آمیلوز از واحدهای گلوکز تشکیل شده است ، با این تفاوت که به خاطر داشتن یک ساختار مولکولی شاخه دار ، از نظر فیزیکی با آمیلوز متفاوت است . بخش های اصلی زنجیرۀ آمیلوپکتین با اتصالات آلفا 1 و 4 گلوکز به هم متصل اند که در نتیجه هنگام هضم در دستگاه گوارش ، مالتوز اولین محصول هضم آن خواهد بود . شاخه های جانبی آمیلوپکتین نیز با اتصالات آلفا 1 و 6 متصل شده اند که پیش از تجزیۀ نهایی به D- گلوکز ، ایزومالتوز تولید می کنند
نشاسته در حیوانات به شکل گلیکوژن ذخیره می شود که ساختاری مشابه آمیلوپکتین دارد . آنزیم بتا ـ آمیلاز که در گیاهان وجود دارد ، تنها اتصالات آلفا 1و4 را تجزیه می کند . این آنزیم اگرچه آمیلوز را به طور کامل تجزیه می کند ، لیکن تنها 60% ساختار آمیلوپکتین را می تواند تجزیه نماید . ساختار پلی مری باقی مانده که به دکسترین موسوم است ، دارای تعداد زیادی اتصالات آلفا 1 و 6 می باشد . آنزیم تجزیه کنندة نشاسته یعنی آلفا ـ آمیلاز در دستگاه گوارش حیوانات ، اتصالات 1 و 4 را از هر دو طرف شاخه 1 و 6 تجزیه کرده ، و الیگوساکاریدهای شاخه دار بسیار کوچکی تولید می کند . این الیگوساکاریدها بعداً توسط آنزیم الیگو 1 و 6 گلوکوزیداز که از مخاط روده ترشح می شود به گلوکز تجزیه می گردند . این آنزیم با تجزیۀ اتصالات 1 و 6 دکسترین ، ایزومالتوز حاصل را به واحدهای –D گلوکز تجزیه می کند . آنزیم آلفا ـ گلوکوزیداز که به مالتاز موسوم است نیز مالتوز را به واحدهای گلوکز تجزیه می نماید .
همۀ حیوانات مقادیر زیادی آلفا ـ آمیلاز دارند . این آنزیم در پستانداران از طریق ترشحات لوزالمعده و بزاق وارد دستگاه و بزاق وارد دستگاه گوارش می شود . اگرچه بزاق و چینه دان طیور حاوی مقادیری آلفا ـ آمیلازاند ، اما تحقیقات ثابت کرده است که مقدار کمی نشاسته در چینه دان هضم می گردد . بر اثر فعالیت آمیلازهای لوزالمعده ، در رودۀ کوچک طیور نشاستۀ خامِ ذرت ، گندم و سیب زمینی بخوبی هضم می شوند . نشاسته در حالت طبیعی به صورت دانه های نامحلولی وجود دارد که از نظر فیزیکی به هضم مقاومند . پختن مواد غذایی حاوی نشاسته ، باعث تجزیه و حل دانه های نشاسته می شود که کمک زیادی به هضم آن می کند . خیساندن دانه های نشاسته در آب ، باعث شکستن این نوع دانه ها به صورت فیزیکی و افزایش میزان تجزیۀ آنها می گردد . بنابراین ، با توجه به خیس خوردن اولیۀ مواد خوراکی در چینه دان و خرد شدن آن به وسیلۀ سنگدان و سپس تأثیر گذاری آمیلازهای لوزالمعده ، نشاسته در طیور از قابلیت هضم خوبی برخوردار است . پخت مواد خوراکی و پلت سازی آنها تحت فشار و بخار آب نیز منجر به افزایش مقدار انرژی قابل سوخت و ساز آنها می شود .
قابلیت استفادۀ جو را که در نواحی خشک تولید شده است ، می توانبا خیساندن آن در آب یا تغذیۀ آن به همراه آمیلازهای قارچی افزایش داد . این پدیده ، ناشی از عدم توانایی طیور در هضم نشاستۀ جو توسط آمیلازهایشان است ، لیکن افزودن آنزیم های قارچی یا خیساندن دانه های جو با تأثیر بر همی سلولز یا الیگوساکارید موجود در جو منجر به افزایش قابلیت هضم این ماده خوراکی می شود .
پ) الیگوساکاریدها
اصطلاح الیگوساکارید ، برای ترکیباتی به کار می رود که از دو یا چند مونوساکارید ساده تشکیل شده باشند ، لیکن الیگوساکاریدها کوچکتر از واحدهای پیچیده ای موسوم به پلی ساکاریدها هستند . الیگوساکاریدهایی که در تغذیۀ طیور اهمیت زیادی دارند شامل ساکارز و مالتوز هستند . سایر دی ساکارید و الیگوساکاریدهای با سه یا چهار واحد قندی از اهمیت تغذیه ای کمی برخوردارند . کنجالۀ سویا در اغلب جیره های طیور، منبع اصلی الیگوساکاریدهاست که برخی از آنها قابلیت هضم کمی دارند.
ساکارز از یک واحد گلوکز و یک واحد فروکتوز تشکیل شده که در آن بنیان هیدروکسیل کربنِ 1ـD گلوکز به بنیان هیدروکسیل کربنِ 2 –D فروکتوز متصل است ، لذا با اتصال بنیان های احیا کننده در هر دو مونوساکارید ، قندی غیراحیا کننده تشکیل می شود . هیدرولیز ساکارز با محلول ملایم اسیدی یا فرآوری آن با ساکاراز (آنزیم هیدرولیز کننده ساکارز) باعث آزادسازی مونوساکاریدهایی می شود که هر دو نیز می توانند محلول فهلینگ (قلیایی سولفات مس و تارترات سدیم پتاسیم که هنگام احیا ، اکسید مس قرمز رنگ ایجاد می کند) را احیا کنند . مالتوز نیز که از دو واحد گلوکز با اتصالات 1 و 4 تشکیل شده است ، عمدتاً از هیدرولیز نشاسته به دست می آید . مالتوز در اثر عملکرد آنزیم مالتاز در سلول های مخاطی دستگاه گوارش بسهولت تبدیل به واحدهای سازندۀ خود یعنی گلوکز می شود .
ت) انرژی حاصل از سوخت و ساز کربوهیدارت ها
بخش عمده ای از انرژی در طیور ، صرف فعالیت و انجام واکنش های شیمیایی متعددی می شود که برای سوخت و ساز و رشد حیوان لازم است . این انرژی از ترکیبات پُر انرژی فسفاته ، پادنوزین فسفات ها و کراتین فسفات به دست می آید که در مراحل مختلف سوخت و ساز گلوکز ایجاد شده اند . این ترکیبات ، انرژی خود را دوباره با اکسیداسیون گلوکز در سلول ها به دست آورده و به حالت پُرانرژی خود باز می گردند
چرخۀ اسید نیتریک مسیری مشترک برای اکسیداسیون نهایی و تجزیۀ کربوهیدرات ها ، چربی ها و پروتئین هاست.
ث) اهمیت ATP
آدنوزین تری فسفات در همۀ سلول های بدن وجود دارد . این ماده با ترکیب یک مولکول اسید فسفریک با یک مولکول آدنوزین دی فسفات (ADP) تشکیل می شود . ترکیب این دو ماده نیاز به حدود kcal / mole8 انرژی آزاد دارد ، بنابراین جذب انرژی حاصل از تجزیۀ گلوکز و چربی ها ، نه تنها از اتلاف انرژی به صورت حرارت می کاهد ، بلکه منجر به تأمین انرژی آماده ای در همۀ سلول ها می شود . وقتی یک واکنش شیمیایی در یک سلول نیاز به انرژی داشته باشد ، انرژی مورد نیاز خود را می تواند از تجزیۀ ATP یعنی kcal / mole8 ATP ADP + Pi + به دست آورد که در آن Pi فسفات پُر انرژی است .
چربی
اصطلاح چربی و روغن معمولاً به تری گلیسریدهای انواع اسیدهای چرب گفته می شود . چربی ها در واقع استرهای گلیسرول اند که در دمای اطاق جامدند ، در حالی که روغن ها در این دما به صورت مایع می باشند . اصطلاح لیپیدها نیز برای همۀ مواد محلول در اتر به کار می رود .
پروتئین ها و اسیدهای آمینه
بخش مهمی از پروتئین جیره با تبدیل به مشتقات کربوهیدرات یا متابولیت های اسید چرب ، گلوکز مورد نیاز جهت حفظ قند خون را تأمین می کند . وقتی اسیدهای آمینۀ مختلف به طور جداگانه به طیور داده شوند ، برخی از آنها به عنوان مواد گلیکوژنیک عمل می کنند ؛ به عبارت دیگر ، این اسیدهای آمینه به گلوکز و گلیکوژن تبدیل می شوند در حالی که سایر اسیدهای آمینه کتوژنیک بوده ، و به استن و سایر کتون ها تبدیل می شوند .
همۀ اسیدهای آمینۀ غیرضروری ، گلوکوژنیک اند که نشان می دهد فرآیند سنتز این اسیدهای آمینه از کربوهیدرات ها برگشت پذیر است . اسیدهای آمینۀ کتوژنیک نیز همگی اسیدهای آمینه ضروری اند . چربی ها و متابولیت های چربی سهم کمی در سنتز اسیدهای آمینه دارند .
حرارت حاصل از احتراق آلانین ، معادل 7/387 کیلو کالری ، به ازای هر مولکول گرم از این اسید آمینه است . از آنجایی که وزن مولکولی آلانین 90/89 است ، این مقدار معادل kcal / gm35/4 می باشد . اسید گلوتامیک که کربن و هیدروژن کمتری نسبت به اکسیژن دارد ، دارای حرارت احتراقی معادل 4/542 کیلو کالری به ازای هر مولکول گرم است . با توجه به وزن مولکولی 13/147 در اسید گلوتامیک ، انرژی حاصل از هر گرم اسید گلوتامیک در فرآیند گلوکوژنز ، معادل 69/3 کیلو کالری می باشد . مقدار 1/4 کیلو کالری انرژی که معمولاً برای بیان انرژی قابل سوخت و ساز پروتئین ها بیان می شود ، در واقع میانگین انرژی اسیدهای آمینۀ مختلفی است که با اتصال پپتیدی به هم چسبیده اند و یک پروتئین را می سازند . همچنین در مورد این مقدار ، باید توجه داشت که ازت موجود در پروتئین ها تحت شرایط فیزیولوژیکی اکسید نمی شود .
مقدار انرژی اجزای جیره
مقدار انرژی مواد خوراکی برای طیور و سایر حیوانات به روش های مختلف بیان می شود . رایج ترین روش های تشخیص انرژی مواد خوراکی ، بیان آنها برحسب انرژی خام ، انرژی قابل سوخت و ساز و یا انرژی خالص است . پیش از این ، روابط بین این انرژی ها تشریح شد . هنگام تعیین مجدد مقدار انرژی قابل سوخت و ساز مواد خوراکی ، اعداد حاصله 3ـ2± درصد نوسان دارند ، در حالی که این مقدار برای انرژی تولیدی یک مادۀ خوراکی خاص تا 20± درصد متغیر است که عمدتاً به خاطر اشتباهاتی است که در تعیین مقدار این نوع انرژی رخ می دهد . تنوع گستردۀ مقدار انرژی تولیدی یک مادۀ خوراکی خاص می تواند ناشی از این امر باشد که میزان اُفت حرارتی حیوانات مصرف کنندۀ مواد خوراکی، به توازن مواد مغذی جیره هم بستگی دارد . جیره هایی که در آنها همۀ مواد مغذی به صورت متعادل تأمین می شوند ، از حداقل اُفت حرارتی برخوردارند ، در حالی که جیره های غیرمتعادل بویژه جیره هایی که کمبود یا ازدیاد بیش از حد پروتئین دارند ، مقدار زیادی از انرژی را به صورت اُفت حرارتی از دست می دهند . این دفع حرارت که پس از مصرف جیره روی می دهد ، به اثر دینامیک خاص غذا معروف است .
در فرمولاسیون جیره های طیور ، عموماً از انرژی قابل سوخت و ساز مواد خوراکی برای محاسبۀ مقدار انرژی جیره استفاده می شود ، اما نکته مهم این است که جیره باید به طور کامل متعادل باشد ، به گونه ای که اتلاف انرژی به صورت حرارت توسط حیوان به حداقل برسد . وجود انرژی قابل سوخت و ساز بیشتر در روغن های گیاهی در مقایسه با چربی های حیوانی ، به خاطر قابلیت جذب بیشتر این روغن هاست که مقادیر بیشتری اولئیک و سایر اسیدهای چرب غیراشباع دارند .
طیور تقریباً فاقد قدرت هضم الیاف خام اند که عمدتاً شامل سلولز و لیگنین می باشد . مواد خوراکیِ حاوی مقادیر زیادی الیاف خام ، انرژی نسبتاً کمی برای طیور فراهم می کنند ، مگر اینکه اینکه حاوی مقدار زیادی چربی نیز باشند . دانه های غلات که حاوی مقادیر نسبتاً زیادی کربوهیدرات های قابل هضم اند ، به عنوان منابع اصلی تأمین انرژی طیور در نظر گرفته می شوند . در اغلب نواحی دنیا ، از ذرت به عنوان غلّه انتخابی برای تغذیۀ طیور استفاده می شود که علت این امر وجود مقدار زیادی انرژی و نیز گزانتوفیل هایی است که باعث رنگ زرد پوست و زردۀ تخم مرغ می شود .
در برخی نقاط دنیا ، دانه های سورگوم و گندم فراوان تر است ، و هزینۀ تأمین هر واحد انرژی توسط آنها نیز کمتر از ذرت می باشد . در صورت رعایت توازن مواد مغذی جیره ، می توان از این دانه ها نیز با اطمینان کافی به عنوان منبع اصلی کربوهیدرات جیره استفاده کرد . مایلو و گندم معمولاً انرژی ، اسید لینولئیک ، متیونین و علی الخصوص رنگ دانه های گزانتوفیل کمتری نسبت به ذرت زرد دارند .
امروزه ، استفاده از محصولات فرعی گندم و جو نسبت به ذرت اقتصادی تر است ، لذا می توان بخش عمده ای از کربوهیدرات های جیره را توسط آنها تأمین کرد . در برخی نواحی نیز ، صیقل (سبوس داخلی) برنج منبع بسیار خوبی برای تأمین انرژی جیره است . هر چند جو و سبوس برنج هم منابع خوبی از اسید لینولئیک اند ، لیکن در صورت استفاده از مقادیر محسوسی از این مواد خوراکی ، باید جهت تأمین انرژی مورد نیاز جیره از چربی استفاده شود .
صیقل برنج و نیز سبوس برنج ، معمولاً حاوی حدود 13ـ12 درصد روغن برنج اند ، متأسفانه روغن موجود در این مواد خوراکی مستعد فساد اکسیداسیون می باشد که منجر به کاهش مقدار انرژی آن می شود . پودر ماهی هم ماده ای خوراکی با انرژی نسبتاً زیاد است ، بویژه در صورتی که با افزودن آنتی اکسیدانت ها هنگام عمل آوری آن از فساد روغن های غیراشباع موجود در این مادۀ خوراکی ممانعت به عمل آید .
مقدار کربوهیدرات و چربی مواد خوراکی ، نشان دهندۀ کارایی عملی آنها به عنوان منابع انرژی جیره است . در صورت نیاز به افزایش انرژی جیره ، می توان از چربی ها استفاده کرد . استفاده کرد . استفاده از پروتئین (اسیدهای آمینه) به عنوان منبع انرژی به چند دلیل اسراف است : 1) تأمین هر واحد انرژی توسط پروتئین ، گران تر از چربی یا کربوهیدرات ها می باشد ؛ 2) تولید گلوکز از اسیدهای آمینه در بدن ، مستلزم فعالیت و به تبع آن دفع حرارت بیشتری است که منجر به اتلاف بیشتر انرژی از بدن می شود ؛ 3) استفاده از مقدار زیادی اسید آمینه به عنوان منبع انرژی باعث فشار متابولیکی به حیوان می شود که ناشی از نیاز به سنتز اسید اوریک از مقدار زیادی ازت حاصل از آمین زدایی اسیدهای آمینۀ گلوکوژنیک است . مصرف زیاد پروتئین منجر به مصرف بیش از حد آب و افزایش رطوبت مدفوع و ادرار هم می شود که این وضعیت در حرارت های محیطی بالا حائز اهمیت است .
میزان نیاز به انرژی از لحاظ نظری
نیاز یک حیوان به انرژی به سه بخش اصلی تفکیک می شود : 1ـ انرژی برای نگهداری حیوان که معمولاً از آن به احتیاجات انرژی نگهداری یاد می شود ؛ 2ـ انرژی لازم برای تولید محصولاتی نظیر تخم مرغ یا ماهیچه ؛ و 3- انرژی لازم برای فعالیت . به مجموع احتیاجات انرژی برای حفظ و انجام فعالیت ها و وظایف طبیعی بدن و نیز انجام فعالی
هدف از این مقایسه محصول
این مقایسة محصول آلارم های فشار هوایی (مربوط به مسیر هوا) را برای استفاده در مدارات بیهوشی و مدارات تنفس مصنوعی در شرایط بحرانی و نیمه بحرانی و نیز در تهویه های مراقبت خانگی، مطرح می کند. تنفس سنج ها (Spiro maters) ، جریان سنج ها (flow mater) ، کاپنومترها (Capnomaters) و اپنی مانیتورها (Apnea monitors) برای بیماران غیر ارادی تنفسی از این مقوله مستثنی می باشند.
برای اطلاعات مربوطه، به مقایسة محصولات زیر مراجعه نمایید:
- آپنی مانیتورها (Apnea monitors)
- مانیتورهای دی اکسیدکربن، بازدم خروجی
- تنفس سنج ها، تشخیصی
اطلاعات UMDNS :
این مقایسة محصول، واژه ابزار (واژة اصطلاحی ابزارآلات Device term) و کد محصول (Product code) زیر را که در ECRI از سیستم فهرست واژه های ابزار پزشکی عمومی (جهانی) می باشد را در بر می گیرد:
- اخطارهای فشار، هواپیمایی [14-35]
هدف:
آلارم های فشار مسیر هوایی، در مورد تغییرات پر و کم فشار در مدارات مسیر هوایی مربوطه به بیماران که بصورت مکانیکی تهویه می شوند، اخطارهای لازم را تولید می کنند. آنها اغلب با تهویه کننده های مراقبتهای بحرانی و غیر بحرانی بکار می روند. آلارم های کم فشار ممکن است مواردی نظیر، نقص دستگاه تهویه (ونتیلاتور)، قطعیهای مدار تنفس، خارج شدن های لوله (برای مثال جابجایی یک لولة درون نای از نای و رفتن به حلق) و یا بوجود آمدن نشتی هایی در لوله های درون نایی که به میزان کافی پر از هوا نشده اند و یا در بریدن سر نای (Tracheostomy ) و یا اتصالات مدارات تنفس، را اعلام کنند. برخی سیستم ها هم چنین، فشار متوسط مسیر هوا را مقایسه، نظارت و نمایش می دهند. آلارم های پرفشار برای شرایطی نظارت می کنند که می توانند سبب زخمها و برش های ریویِ ناشی از فشار (زخم ریه (شش) که توسط فشار زیاد بوجود می آید) شوند.
اصول عملکرد:
مانیتورهای حس کنندة فشار در دستگاههای تنفس، یک یا تعداد بیشتری فشار را در مدار تنفس بیمار و از طریق یک خط حس کنندة فشار، اندازه می گیرند، که در محل اتصال آن با لولة درونِ نای یا لولة برش دهندة نای بصورت بهینه ای به مدار تنفسی متصل شده است. این محل مدیریت فشار مستقیم و مسلطی را در روزنة مسیر هوای بیمار فراهم می کند. مطالعات نشان می دهند که لولة درون نایی، اتصالات اصطکاکی چسبیده به اتصال لولة درون نایی و راه هوایی بیمار از معمول ترین نقاط جدایی و قطع مدار تنفسی بیماری باشند. قطع شدن ها و یا نشتی های بزرگ در این خط هوایی (مسیر عبور هوا)، سبب فرار گاز از سیستم و تولید قطره در پیک (حد بالا) فشار تزریق- ماکزیمم فشاری که در طول تزریق در مسیر هوایی ریه (شش) تولید می شود، می شود. وقتی که PIP (پیک فشار تزریق) (Peak inpiration pressure) به زیر یک حد آستانة از قبل تعیین شده افت می کند، یک اخطار و آلارم را فعال می کند. (هم چنین بنامهای پیکِ فشار مسیر هوا، نقص در سیکل و یا اخطار کاهش فشار نیز خوانده می شود).
برخی واحدها آلارم هایی را برای MAP که دیده شده بود با اکسیژن سازی در رگهای بیمارانِ منحصر به فرد، به خوبی مرتبط می باشد، محاسبه و تهیه می کند. سنجش و اندازه گیری MAP هم چنین برای بازداری نظارتِ بدقوارگی نایچة ریه (Bronchopulmonary dysplasia) ، که یک پیچیدگی و بُغرنجی در تهویة با فشار مثبت و سطوح اکسیژنی افزایش یافته در نوزادان که در آن بافت ریه بطور پیشرفته ای آسیب دیده، و منجر به افزایش بافت فیبروز (رشته مانند) و عدم پذیرش خواهد شد، می باشد، مفید می باشد.
آلارم های PIP هم چنین می توانند به، سستی و ضعف ریة افزایش یافته و مقاومت مسیر هوایی کاهش یافته که هر دوی آنها می توانند فشار در مدار تنفسی را کاهش دهند، نیز پاسخ دهند. یک ترانس دیوسر (تراگردان Trans ducer) فشارِ از نوع الکترو مکانیکی یا حالت جامد (مدارات الکترونیکی) درون مانیتور سیگنال فشار پر ضربان (تنفس ارائه شده توسط ونتیلاتور) را اندازه گرفته و آن را با یک حد آستانة آلارم که قابل تنظیم می باشد، مقایسه می کند. آستانة اخطار و آلارم باید درست در زیر PIP و به گونه ای تنظیم شود که آلارم به تغییر تنها چند cm از H2o پاسخ دهد و بنابراین بتواند نشتیها و قطع شدن های کامل را به خوبیِ هم، اخطار دهد. برخی واحدها می توانند براساس فشار حس شده در طول تنفسهای قبل، آستانة آلارم را بصورت اتوماتیک تنظیم کنند. این آستانه باید در طول تنفسهای بعدی و آینده، متجاوز شده و بیشتر شود تا از فعال شدن یک آلارم صوتی یا / تصویری جلوگیری نماید.
یک حد پرفشارِ قابل تنظیم یا فیکس شده (ثابت شده)، مانیتورهای فشار مسیر هوا را قادر می سازد تا سستی ریة کاهش یافته، مقاومت مسیر هوای افزایش یافته و یا انسداد در مدار تنفس نظیر لوله گذاری پیچ و تاب خورده یا بسته شده را آشکار کند. فشار بیشتر از آستانه یک آلارم را برای پاسخِ سریع پرستار فعال کنند. آلارم های پرفشار قابل تنظیم، معمولاً در مقداری بالای PIP تنظیم می شوند، در حالی که آلارم های ثابت شده، زمانی فعال می کنند که فشار مدار، از یک نقطه که به عنوان ماکزیمم فشار مطمئن مسیر هوایی بیمار در نظر گرفته شده، تجاوز کنند و بیشتر شوند. برای واحدهای حس کنندة فشار مدارات اختصاصی و ویژه ای را برای نمایش فشار روی تراز رفته و پیوسته، ترکیب کرده اند – برای مثال، اگر فشار بالاتر از آستانة آلارم قطع بوده، اما پایین تر از آستانة آلارم پیچ خوردگی باشد، برای دورة تنظیم زمان، و یا اینکه اگر فشار در طول هر حالت بازدمِ ونتیلاتور به سطوح معینی افت نکند.
مانیتورهای فشار هم چنین می تواند شامل آلارم های فشار ویژة انقضای – انتهایی مثبت (Positive end-Expiratory) (PEEP) و مسیر هوایی دائماً مثبت (CPAP) نیز باشند. PEEP برای بیماران وابسته به ونتیلاتور، مستلزم حفظ فشار مسیر هوایی در بالای فشار اتمسفر، در انتهای مرحلة بازدم از چرخة تنفس می باشد. این فشار بالا نگه داشته شده در مدار – و از آن طریق در ریة بیمار ممکن است سبب جلوگیری از متلاشی شدن حبابچه ریوی (کیسه های هوایی) شوند که منتج به حجم باقی ماندة بیشتر ریه و افزایش تبادل گاز می شود. چون محدودة تنظیم PEEP باید در بین درست بالاترین و پایین ترین حدود ابقا شود، بسیاری از مانیتورهای فشار اگر فشاری خارج از هر سوی محدوده را حس کنند، هر دوی آلارمهای صوتی و تصویری را فعال می کنند. CPAP شبیه به PEEP می باشد، اما برای بیماران غیرارادی تنفسی بکار برده می شود و اجرا می شود. یول ها و سطح های CPAP هم شبیه به PEEP در محدودة باریکی میان آستانه های آلارمِ کم فشار و پرفشار نگهداری می شود، آلارم های اختصاصیِ CPAP ، مراقبان و پرستارها را نسبت به فشارهای خارج از این محدوده ها گوش به زنگ می دارد و اخطار می دهد.
بسیاری از دستگاهها این اجازه را می دهند که در طول قطع مدار تنفسی به منظور مکش و تخلیه ترشحات که یک عمل مداوم برای بیشتر بیماران می باشد، آلارم های صوتی قطع و ساکت شوند. ماکزیمم زمان قطع آلارم از 60 تا 120 دقیقه تغییر می کند. در طول این دورة زمانی، آلارم تصویری روشن باقی خواهد ماند، آلارم صوتی در برخی دستگاهها می تواند بطور کامل قطع شود.
مشکلات گزارش شده:
نشت (و حتی برخی قطعی ها) در مدار تنفسی احتمالاً سبب تولید یک افت در سطح PIP در محل اتصال بیمار خواهد شد، که این امر بصورت عمده می تواند یک حجم جذر دهدهی (کَشَندی) را تولید کند، هر چند اگر افت تنها چند سانتی متر H2o باشد. مقاومتهای جریان قوی که می توانند به سبب اجزایی نظیر فیلترها، مرطوب کننده ها، مبدل های حرارت / رطوبت بوجود بیایند، می توانند آلارم فشاری بر روی ونتیلاتور یا در بالای عضو تزریق پذیر بوجود آورند که اشتباهاً به عنوان افتِ PIP خوانده شود و به عنوان یک لول قابل قبولِ فشار تزریق تلقی شود و از سویی سبب نقص اخطاردهی در طول شرایطی شود که PIP بطور خطرناکی پایین است. قرار دادن یک پورت حس کننده که تا حد ممکن به ریة مریض نزدیک باشد، (برای مثال در لولة اتصال دهندة نای و یا در وایِ مریض (محل دوشاخه شدن نای بصورت Y است))، واقع نمایی و درست نمایی را بیشتر می کند. به طوری که آلارم فشاری را می خواند که در آن مسیر هوایی بیمار روباز و بدون گرفتگی و پوشش می باشد. بیش از این، برای فشار اندازه گیری شده در دهانة مسیر هوایی (وایِ (Y)ِ بیمار) اگر حد آلارم قطع (فشار کم) درست در زیر PIP تنظیم شده باشد، مانیتور به تغییر فشارهای کوچک پاسخ داده و نشتی های کوتاه یک قطع کامل را آشکار می کند، اگرچه، در یک دستگاه با نگاه آلارمِ از پیش تعیین شده و بطور وسیع دور از هم، چنان شرایط تنظیم نزدیکی ممکن نخواهند بود. اگر پورت بیمار مدار تنفسی قطع شود و تا اندازه ای مسدود شود (برای مثال ممکن است بر روی تختخواب و ملافه بیفتد)، مانیتور فشار ممکن است اشتباه کند. در این مورد، مقاومت در مقابل جریان ممکن است برای ممانعت از ایجاد آلارم کافی باشد. آلارم های کم فشار در ونتیلاتورهای هوش بری ممکن است اگر یک بیمار تصادفاً دچار خروج لولة تنفسی شود، دچار نقص در فعال سازی شود. یک مشکل گزارش شده مربوط به یک طفل می باشد که در یک ونتیلاتور هوش بری که برای افراد بالغ مناسب بود، تحت تهویه قرار داده شده بود و نعره ای کشید و صدایی کرد. از آنجا که پتانسیل چنان نقص هایی در آلارم های کم فشار بیشتر می باشد، پرستارها باید شرایط بیماران را از نزدیک تحت نظر قرار دهند. بصورت ایده آل و شایسته، اکسیژن مترهای پالسی (pulse oximaters) ، مانیتورهای کاپنومتریک یا والیومتریک (Volumetric) باید علاوه بر آلارم های کم فشار اولیه بکار برده شوند.
تغلیظ یا چگالش می تواند در خط حس گری (Sensing Line) جمع شده و فشار حس شده را تغییر دهد و در صورت امکان سبب تولید آلارم های فالس های (False – High) یا فالس لو (False – Low) شود. قرار دادن دستگاه در بالای پورت حس گر و نظاره کردن برای تقویت تغلیظ می توان به جلوگیری از این مسئله کمک کند.
برخی از مانیتورهای فشار اولیه از سوئیچهای فشار با هستیرزیسِ بیش از حد – اختلاف میان فشاری که در آن آلارم ابتدا به صدا در می آید و فشار پیکی که در آن، آلارم خاموش شده و ری ست می شود – استفاده می کردند. یک آلارم با هستیرزیس بیش از حد نمی تواند برای آشکارسازی کاهش های کوچک در PIP بکار برده شود. اگرچه بیشتر دستگاههای فعلی هستیرزیس اندکی را به نمایش می گذارند، اما کاربران باید آگاه باشند که تغییرات مکانیکی نظیر اجزای شل و ول شده می توانند یک مشکل بوجود آورند. مانیتورهای فشار مسیر هوا در زمانی که تحت نظارت قرار می گیرند، باید از جهت هستیرزیس بیش از حد به خوبی بررسی شوند.
آلارم صوتی می تواند بطور دائم، در برخی آلارم های فشار مسیر هوا غیر فعال شوند. در این صورت اگر این آلارم به علت ساکشینگ و عمل مکش خاموش شود، مسئول کلینیک ممکن است فراموش کند آن را به حالت روشن برگرداند. (آلارم های پرفشار و آلارم های مربوط به نقص توان (انرژی یا برق) به دلیل خطر برای امنیت بیمار هرگز نباید خاموش شوند). در دستگاههایی که دو وضعیت عملکرد دارند. (برای مثال، PEEP/CPAP) انتخاب یک وضعیت می تواند وضعیت دیگر را غیرفعال کرده و یا ویژگی های آن را تغییر دهد.
دیگر موارد خطای انسان می تواند سبب گرفتاریهای جدی در حین استفاده از آلارم های فشار شود. در یک مورد، یک ونتیلاتور بیمار پس از عمل جراحی که به درستی تنظیم نشده بود، منجر به افزایش و تقویت خطرناک فشار در ریة بیمار و جراحات متعاقب آن به مغز بیمار شده بود.
برخی آلارم های فشار مسیر هوایی مستعد دریافت اختلالات الکترومغناطیسی از دستگاههای جراحی الکتریکی (electro surgicou) می باشند. این وسایل برای کاربردهای هوش بری توصیه نمی شوند. اکسید نیتروس یا O2 که از طریق یک نشتی یا شکستگی در خطوط هوش بری وارد کیس و جعبة مانیتور شود، می تواند سبب شود موادی که در هوا و در حالت نرمال قابل اشتعال نمی باشند، در حضور یک جرقه آتش بگیرند. کیس های مانیتور برای کاهش خطر چنان آتش سوزیهایی می بایست به خوبی تهویه شده و مدارهای کم ولتاژ در آنها بکار برده شود.
شمار فزایندة آلارمهای صوتی در اتاقهای جراحی می توانند سبب تولید آشفتگی شوند، به خصوص اگر چندین آلارم بطور همزمان صدا دهند. اغلب اوقات، بسیاری از آلارمهای صوتی به دلیل نزدیکی هوش بر به بیمار، غیر ضروری می باشند. یک راه حل استفاده از آلارمهای تقدم یافته و مجتمع می باشد با تنها بیشترین تقدم صدادهی آلارم. دو یا سه آلارم مختلف برای تشخیص سادة تقدم کافی می باشند. اگرچه بسیاری از ونتیلاتورهای مراقبت خانگی دارای سیستم های آلارم بی سیم به عنوان یک ویژگی استاندارد یا انتخابی می باشند. بیشتر ونتیلاتورهای مراقبت های بحرانی هنوز آنها را ندارند. به دلیل اینکه ونتیلاتورهای مراقبت بحرانی با تناوب بیشتر، در خارج از مناطق مراقبت بحرانی بکار می روند، سیستم های آلارم بی سیم بر روی این ونتیلاتورها به طور ویژه ای مهم و ضروری شده اند.
ملاحظات خرید:
بسیار حیاتی است که مانیتورها در زمانی که فشار مسیر هوا به خارج از محدوده های قابل قبول می رود، بطور قابل اطمینان پاسخ دهند. آلارم هایی که دچار نقص در اعلام می شوند، خطرات تهدید کنندة زندگی را به معرض نمایش می گذارند و به عکس، آلارمهایی که بطور مداوم خاموش هستند یک مزاحمت هستند و ممکن است اگر اغماض شده و یا خاموش شوند، پایان پذیرند.
مانیتورها باید به میزان کافی در برابر قطع برق (انرژی) حفاظت شوند. اگر دستگاهها با برق خط برق شبکه سراسری عمل می کنند باید یک آلارم نقص برق و اگر با باطری کار می کنند یک اعلام کنندة ضعف باطری داشته باشند.
هیچ سیگنال مانیتوری نمی تواند در مقابل تمام مشکلات مسیر هوایی مقابله کند. ECRI توصیه می کند، که برای نظارت بر قطعی ها، مانیتورهای فشار مسیر هوایی باید در ترکیب با پالس آکسی متیرها، و دیگر مانیتورها نظیر حجم بازدم و مانیتورهای دی اکسیدکربن بکار روند. ECRI هم چنین در برابر وابستگی به تنها مانیتورهای O2 برای آشکارسازی قطعیها، توصیه می کند. سطوح O2 به واسطة بسیاری از قطعیها تحت تأثیر قرار نمی گیرند و در نشان دادن موقعیت هایی که بصورت بالقوه خطرناک می باشند. دچار نقص خواهد شد.
فیلترهای قابل عرضه اغلب میان خط بیمار و مانیتور قرار داده می شوند. این فیلترها می توانند هزینه ای بلندمدت متناسب با آلارم های فشار مسیر هوایی از خود نشان دهند.
مرحلة توسعه:
از آنجا که ونتیلاتورهای مراقبت شدیدِ قدیمی تر که قابلیت های نظارت را کم دارند، بازنشسته شده اند، نیاز به آلارم های فشاری مسیر هوایی قابل افزوده شدن کاهش خواهد یافت. اگرچه بسیاری از بیمارستان ها چنان ونتیلاتورهای قدیمی را نوسازی کرده و برای بکارگیری آنها طراحی می کنند. بطور فزاینده ای، بیماران تهویه شده بصورت مکانیکی از دستگاههای مراقبت شدید بیرون آورده می شوند، جایی که آنها بطور نزدیکی تحت نظارت قرار می گیرند، و به اتاقهای ایزوله شده و اتاقهای پرستاری منظم، جایی که متخصصین بالینی می توانند آلارم ها را از مانیتورهای فشار نصب شده بر روی ونتیلاتورها بکاهند، انتقال داده می شوند. بنابراین مانیتورهایی با آلارمهای بی سیم که در خارج از اتاق بیمار در ایستگاه پرستار اعلام می دهد، استفاده می شوند. برخی ونتیلاتورهای مراقبت خانگی و سیار (قابل حمل) نیز به همراه آلارمهای بی سیم موجود می باشند. سیستم های دارای چند آلارم بی سیم توسط میکروپروسسور کنترل می شوند و یک ویژگی خود نظارتی دارند که می تواند قطعیهای مانیتور فشار بی سیم یا ونتیلاتور را آشکار کرده و هشدار دهد.
ECRI شدیداً استفاده از سیستم های خود نظارت آلارم بی سیم را در تمامی ونتیلاتورها توصیه می کند. به دلیل خطر افزایش یافتة جراحت تهدید کنندة زندگی که به واسطة بیماران وابسته به ونتیلاتور که بی توجه رها شده اند، تولید می شوند.
سیستم های تعیین هویت و امنیت بیمار
هدف از این مقایسة محصول: این مقایسة محصول وسایل امنیت بیمار را که در تسهیلات مراقبت پزشکی بکار می رود و از دزدیده شدن نوزاد و یا فرار و سرگردانی بیمار جلوگیری می کند، تحت پوشش قرار می دهد. سیستم های مکان یابی سیار که به همراه امکانات مراقبت پزشکی بکار می روند و برای ردیابی بیماران برچسب زده شده (مشخص شده) ای که از امکان اصلی خارج شده اند، شامل این موضوعات می باشند. سیستم های امنیت بیمار که بدون برچسب های علامتی بکار می روند، آنهایی که در خانه های خلوت استفاده می شوند، و یا مانیتورهای تخت خواب، صندلی و یا صندلی چرخ دار، از این گزارش مستثنی شده اند. هم چنین ابزار نادیدنیِ پیرامون، نظارتِ ویدئویی دیجیتال یا بی سیم (برای مثال تلویزیون مدار بسته CCTV) نرم افزار کنترل، سیم کنترل و کابل های فیبرنوری، سیستم های کنترل کارت پذیر، سیستم های ویدئویگینگ (سیستم تصویری علامت دار و نشانه ای)، ابزارهای اعلامِ اضطرارهای پرسنلی و شخصی که برای جلوگیری از تعویض اطفال بکار می روند نیز از مباحث این مقوله مستثی می باشند.
این ابزارها هم چنین بصورت زیر خوانده می شوند: ابزارهای پیش گیری از کودک ربایی، سیستم های امنیت بیمار، بیمار
هدف: وسایل ایمنی بیمار در مواقعی که یک طفل از هر محل نظارت شده ای بیرون آورده شود و یا زمانی که یک بیمار سرگردان و نگران شده و دچار مشکل می شود، خدمه و کارکنان (پرسنل مراقبت بیمارستان) را مطلع می کند. آنها برای استفاده در تمامی انواع امکانات مراقبت پزشکی شامل بیمارستانها، خانه های پرستاری و امکانات مراقبت های طویل المدت و طولانی و امکانات کمک به زندگانی، طراحی شده اند. نظارت بیماران آزادی بیشتری برای هردوی بیمار و مراقبین پزشکی فراهم می آورد و اجازه می دهد که بیماران احساس استقلال بیشتری پیدا کنند.
در محیطهای مراقبت طولانی مدت، سرگردانی و فرار از محل از جمله پرهزینه ترین خطراتی هستند که به چشم می خورند.
در هر موقعیت و وضعیتی که در آن بیماران یا رزیدنت ها (کشیک های بیمارستان) دارای تحرک و قدرت انتقال مستقل و آزادانه هستند که با عملکردهای آسیب شناختی نظیر آنهایی که در ارتباط با دیوانگی، جراحی (جراحت) سر، آسیب های بوجود آمده توسط الکل یا دارو و یا بیماریهای روحی ترکیب شده است، خطرهای ایمنی و سلامتی وجود خواهد داشت. کسانی که از محل فرار می کنند و به واسطة تلاش های ارادی، آشکار اغلب تکراری برای داشتن خانه و املاک، از سرگردان ها و آوازه ها مجزا و متفاوت می شوند.
افرادی که مستعدِ آوارگی هستند، باید به سرعت شناسایی شوند. بیماران و رزیدنت های پرستار خانه های توان بخشی آسیب شناسی، ممکن است آوارة نردبان ها و مکان های نا امن شوند، وسیله را برای پیدا کردن خانه یا محلی شبیه آن رها کرده و یا به یک اتاق رزیدنت دیگر آواره شوند. گم گشتگی و آوارگی احتمالاً به نظر می رسد که ابتدا در یک محیط جدید رخ می دهند. دیگر دلایل آوارگی شامل اثرات جانبی دارو درمانی، سردرگمی و برشیانی، فشار، نویز و صدای مزاحم، انزوا و شلوغی و جمعیت و ازدحام، محیط پیرامونِ نا آشنا و / یا خیال و وهم می باشد. علاوه بر هزینه و خرج مطالبات و دعاوی بالقوه، رخدادهای فرار ممکن است توجه شدید رسانه ها را جلب کند و می تواند شهرت و اعتبار وسایل مراقبت پزشکی را دچار صدمه و زیان کند.
وسایل امنیتی اطفال در مواقع زیر خدمه و کارکنان را هشدار می دهند: وقتی که یک طفل از جایگاه مادری اختصاصی، یونیت نوزادی، بخش مادری، یونیت زایمان و تحویل، واحد مراقبت شدید (ICU) نوزادان و امراض کودکان و یا مرکز نگهداری روزانه، برداشته شود. آنها هم چنین می توانند برای آلارم دادن در زمانی که یک طفل به نزدیک آسانسور، نردبان و یا خروجیها آورده می شود برنامه ریزی شوند و می توانند موقعیت و محل یک طفلِ بسته بندی شده را با فشار یک دگمه معین کنند.
تمام پروسه ها و روش هایی که برای جلوگیری از ربودن طفل انجام می گیرد، نه تنها باید طبقة پرستاری و مادری را، بلکه طبقه امراض کودکان، ICU امراض کودکان و اطفال، و هر مرکز مراقبت روزانه که توسط این تسهیلات کار می کند را تحت پوشش قرار دهد. کارکنان مراقبت پزشکی باید تمام مناطق با دسترسی کنترل نشده و مراقبت های معیوب و نامناسب را شناسایی کنند.
اصول عملکرد:
اگرچه سیستم های امنیت بیمار نوعاً برای تسهیل ویژه ای ترکیب یافته اند، تمام سیستم ها شامل برخی ترکیبات و هم بستگیهایی میان فرستادن و اعلام نشانه ها و یک کنسول و واحد دریافت نیز می باشند. نشانه های اعلام و اطلاع دهی، انتقال دهنده ها یا فرستنده های صوتی هستند که یا سیگنال های مداوم و متناوب (علامت فعال) منتشر می کنند و یا به یک سیگنال تولید شده پاسخ می دهند که این عمل توسط یک کنسول گیرنده (اعلام ها و نشانه های غیرفعال، پسیو) انجام می شود، و هم چنین به بیمار و یا به لباس بیمار متصل می شوند. کنسول های گیرنده در پیرامون آلارم ها مثل درها، آسانسورها، یا نردبان ها قرار می گیرند. کنسول های گیرنده یا یک سیگنال منتشر می کنند و یا سیگنال پیوسته یا متناوب را از سیگنالینگ تگ (Singnaling tag) می خوانند. کنسول های گیرنده با یک ایستگاه نظارت مرکزی و یا یک اعلام کنندة بی سیم در ارتباط هستند و / یا به عنوان یک سیستم مستقل و خودکفا عمل می کنند. نشانه های سیگنال یا توسط باطری و یا توسط یک میدان الکتریکی تغذیه می شوند، یا تسمه مانند و بصورت بستهایی برای پا هستند که به مچ، قوزک پا بسته می شوند و بصورت بند ناف (سیم های قابل قطع و وصل سریع) می باشند، یا در کیسه (به همراه یک جفت قفل کننده) که به بیمار متصل شده حمل می شوند و یا بر روی لباس پوشیده و نصب می شوند. برچسب های سیگنال نوعاً از 13 تا 65 گرم (0.5 تا 2.3 اونس) وزن دارند و می توانند قابل برداشتن (مثل سگک یا ولکرو) و یا ثابت (یا طناب دائم) باشند. بیشتر سازندگان وسیلة ویژه ای برای آزاد کردن برچسب از بیمار فراهم می کنند. مدل های اولیه می توانند توسط بریدن ریسمان یا باز کردن سگک و قلاب و یا توسط باز کردن ولکرو برداشته شوند. آلارم ها می توانند برای محافظت در مقابل برداشتن های غیر مجاز و دستکاری، با یک بند ترکیب شوند. فرستنده ها (ترانس میترها)می توانند برای فرستادن اطلاعات در محل بیمار و با فواصل زمانی منظم (برای مثال هر 12 ثانیه) برنامه ریزی شوند و به کارکنان اجازه دهند که جابجایی های بیمار را اندازه گیری کنند. اگر بیمار از پارامترهای تنظیم شده خارج شود، بدون اینکه یک آلارم پیرامونی را گذرانده باشد، سیم به زمان بیمار اجازه می دهد که از منطقة امن دوباره عبور کنند (برای مثال 1.5 ثانیه). آلارم های پیرامونی توسط وسیله تسهیل کننده تنظیم می شوند و نوعاً از 3 تا 1.609 متر گسترده می شوند (9.8 تا 5.280 فیت) محدوده ای که در آن برچسب های سیگنال می توانند کار کنند، با ساختار وسیله تغییر می کند (برای مثال، فولادی یا بتونی) و نیز از طریق دیگر منابع اختلال تغییر می کند (برای مثال وسایل الکتریکی و …) که در محیط عملکرد وجود دارند. برخی از برچسب های سیگنال دو تا شش ثبت آلارم شخصی را ذخیره خواهد کرد در مواردی که تلاش های چندینی برای خروج از دستگاه انجام می شود.
ساختارها:
سیستم های امنیت بیمار بصورت مستقل و خودکفا، اعلام و اخطار بی سیم، و / یا سیستم های ایستگاه مرکزی نظارت، ساختار یافته اند. یک سیستم خودکفا و مستقل، از یک ابزار سیگنال گیری بهره برد که به بیمار متصل شده اند و یا به لباس او متصل شده اند، یک کنسول یا سنسور دریافت کننده در خارج پیرامون (پری میتر)، یک قفل الکترو مغناطیس و یک آلارم موضعی شده. سیستم به وسیلة کابل های از قبل سیم کشی شده که بعد از درهای خروجی نصب شده اند و به منابع تغذیة خارجی متصل شده اند، عمل می کنند. پس از آنکه سیستم نصب شد، یک پوشش زینتی و آذینی ممکن است برای پوشاندن سیستم سیم کشی آلارم بکار برده شود. وقتی که یک بیمار برچسب زده شده به کنسول نزدیک می شود، یک چراغ اخطار زرد رنگ ممکن است به نظر برسد. زمانی که یک کوشش برای باز کردن در صورت بگیرد، چراغ به رنگ قرمز تغییر خواهد کرد و یک آلارم صوتی برای هشدار دادن به کارکنان به صدا درخواهد آمد. برخی سیستم های خودکفا و مستقل هم چنین توسط مکانیزم های قفل خروجی (درب ها) تجهیز شده اند. مکانیزم قفل هم چنین باید با یک مکانیزم آزادسازی تأخیر زمانی ترکیب شود. قفل های خروجی برای آهسته کردن یا توقف یک رباینده یا فراری از خروج از ساختمان باید چنان باشند که کارکنان امنیتی بهتر بتواند شخص را دستگیر کرده یا متوقف کنند. مکانیزم قفل کننده سپس می باید آزاد شود تا خروج اضطراری در زمان یک آتش سوزی را فراهم کنند. زمان تأخیر (برای مثال 30 ثانیه) توسط کدهای آتش سوزی محض مدیریت و اجرا خواهد شد.
سیستم های اعلام خطر بی سیم شیبه به سیستم های خودکفا عمل می کنند جز اینکه علاوه بر نمایش آلارم در کنسول گیرنده، سیستم یک سیگنال به ایستگاه مشاهدة بی سیم ارسال می کند تا دیگران را نسبت به آلارم تولید شده، هشدار دهد و مطلع کند. ایستگاه بی سیم نوعاً یک نمایش مانیتوری با نقشة امکانات طبقه دارد و با هر کنسول دریافت کننده بصورت سخت افزاری مرتبط شده است. علاوه بر ارسال آلارم برای ایستگاه نظارت بی سیم، کنسول های گیرنده هم چنین ممکن است یک سیگنال با فرکانس رادیویی (RF) را برای یک یونیت که به یک پیجر (pager) شباهت دارد، ارسال نمایند.
سیستم های نظارت مرکزی، همان سیستم های مستقل و خودکفا هستند، به همراه برقراری یک ارتباط متقابل (اینترفیس) برای ارسال اطلاعات محل و موقعیت بیمار و آلارم ها به ایستگاه نظارت مرکزی. تمام شرایط آلارم و موقعیت های بیمار می تواند از یک محل تحت نظارت قرار بگیرد. کارکنان می توانند یک نسخة چاپی از خروجی چاپِ هر یک از آلارم ها درخواست کرده و دیگر وسایل مجتمع شده نظیر آلارم های آتش، دوربین های CCTV (تلویزیون مدار بسته)، و سیستم های پیجر را نظارت نمایند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 29 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
چکیده:
تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیرات اختلالات زبان در میزان افسردگی کودکان انجام گر فته است. در این پژوهش افراد مورد مطالعه 60 نفر دانشآموز دختر مقطع راهنمایی (سوم راهنمایی) از مناطق 17 و 13 و 10 آموزش و پرورش استان تهران در سال تحصیلی 84 انتخاب شدهاند و این پژوهش به شیوه تصادفی از میان دانشآموزان مدارس عادی و استثنایی انتخاب شدهاند.
و ابزار و اندازه گیری در این پژوهش شامل تست افسردگی بک بود و نتایج بررسی نشان داد که بین میزان افسردگی دانشآموزان مبتلا به لکنت زبان و عادی تفاوت معناداری وجود ندارد.
مقدمه
زبان به معنای اعم عبارت است از وسیله کلامی یا غیر کلامی که جهت تفاهم و تفاهیم بین موجودات زنده به کار میرود و غنی ترین تجارب آدمی را ایجاد مینماید. (بلو اشتاین 1699) زبان در واقع نه تنها ارتباط فرد را با درون گروه و برون گروه فراهم می سازد بلکه وسیله ای برای انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است به علاوه وسیله تنظیم زندگی بشر نیز میباشد. چه در اطراف انسان امور پراکنده وجود دارد که زبان آنها را طبقه بندی کرده و نامگذاری میکند (ریبو بروبیکر 1977 آزاد 1380).
گروهی از روانشناسان اندیشه را کلام صامت و زبان را فکر گویا دانسته و حتی با استفاده از وسایل فیزیکی دقیق ثابت کرده اند که هنگامی که فکر میکنیم در حقیقت به نوعی دستگاه تلکس خود را به کار می اندازیم (برنشتاین 1966 به نقل از فریاد درخشان 1382).
با توجه به آنچه گفته شد میتوان زبان را عامل اساسی در رشد و تکامل اجتماعی عقلانی و اخلاقی انسان دانست پژوهشهایی که توسط روانشناسان شوروی صورت گرفته حاکی است که کاربرد زبان موجب تسریع در اکتساب رفتارهای مختلف و تصمیم به جا در کودکان میگردد (جایخوف 1984 عبادی 1380).
همچنین بررسیهای متعدد نشان میدهد که کودکانی که رشد هوشی سریع دارند، سخن گفتن را زودتر شروع میکنند (کراوتیز 1966، به نقل از فریاد درخشان 1381).
یکی از عقبماندگی ذهنی و بدنی اختلال در رشد تکلم شناخته شده است علاوه بر اهمیت رشد تکلم و تاخیر آن در سازگاری های اجتماعی افراد میتوان از اهمیت تکلم در رابطه با وضعیت اقتصادی و میزان تحصیلات فرد نیز سخن گفت با توجه به اهمیت زیادی که برای تکلم برشمردیم اختلال در تکلم میتواند مشکلات زیادی در جنبه های مختلف اقتصادی تحصیلی و اجتماعی افراد مبتلا ایجاد کند (به قول پیچسمن 1986) لکنت زبان چیزی بیش از قطع جریان روان واژه هاست که از آن به عنوان ناروانی صحبت میکنیم لکنت زبان ناشی از واکنشهای عاطفی در مقابل تجربه های تلخ گفتاری است.
(سوال پژوهش)
آیا بین اختلال تکلم (لکنت زبان) و میزان افسردگی کودکان شهر تهران رابطه وجود دارد؟
آیا کودکان دچار لکنت زبان از کودکانی که روان و عادی صحبت میکنند افسرده تر هستند؟
(فرضیه پژوهش)
بین میزان افسردگی دانشآموزان مقطع راهنمایی (سال سوم) دچار لکنت زبان در شهر تهران با دانشآموزان عادی همان سن تفاوت وجود دارد.
(هدف پژوهش)
هدف این پژوهش بررسی رابطه لکنت زبان با افسردگی است بدین معنی که میزان افسردگی در بین افراد دارای لکنت زبان تا چه حد با افراد سالم (بدون لکنت) متفاوت است.
(ضرورت پژوهش)
زبان وسیله تفهیم و تفاهم و وسیله ارتباط بشر است و هر نوع اختلال که در زبان و بیان به وجود بیاید خللی در روابط اجتماعی به وجود میآورد. توجه به این اختلال به دلیل وجود عدد نسبتاً زیاد کودکان یا افرادی که دچار این اختلالات هستند دارای اهمیت فراوان میباشد.
از علل دیگری که باید حتماً به افراد دارای این اختلال توجه و رسیدگی بیشتری نمود، علت عاطفی ارثی، خانوادگی و اقتصادی است و عدم توجه به افراد دارای اختلال گویایی، موجب رنجش عاطفی آنان میشود. و از آن جایی که این افراد همیشه در سنین کودکی باقی نخواهند ماند بلکه بزرگتر شده و وارد اجتماع میشوند. آن وقت است که به علت بی توجهی به وضع عاطفی در کودکی به این نقص خود پی برده اند نسبت به اجتماع در آنها کینه ایجاد میشود (یریس، 1977، داوریان، 1367).
همچنین بی توجهی به ناسازگاری حسی- حرکتی کودک در دوران کودکی و نوجوانی موجب سوق دادن او با ناسازگاری در دوران جوانی خواهد شد. از نظر خانوادگی هم این موضوع حائز اهمیت است که وقتی چنین فردی خود ناخواه خانواده ای تشکیل میدهد چگونه میتواند فرزندان سالم تربیت کند؟
چگونه میتوان به فرزندانی که در دامان او لب به سخن باز میکنند طریقه سخن گفتن درست کلمات را بیاموزند؟ باید حداقل مرجعی باشد که پدران و مادران این کودکان بتوانند با مراجعه به آن مکانها مشکلات خود را رفع کنند. و احیاناً راهنمایی نیز بشوند. به آنها یاد داده شود که از نظر عاطفی چگونه با کودکان مبتلا به اختلالات گویایی خود رفتار کنند. تا آنها احساس حقارت نکرده و به خاطر این نقض قابل علاج، نقایص دیگری پیدا نکنند. گوشه گیر، دور از اجتماع و کینهتوز بار نیایند. اینگونه تحقیق های اجتماعی اگر با دلسوزی و علاقهمندی انجام شود میتواند تا حدی توجه خانواده ها و اجتماع را به این موضوع جلب کند: زیرا همین امر باعث میشود خانواده ها زودتر به وضع کودک پی برده و در نتیجه شانس بیشتری در معالجه کودک خود داشته و بنابراین توجه به این امر چه بسا موجب تسریع معالجه فرد مبتلا نیز بشود (یریس، 1977، داوریان، 1367).
از طرف دیگر میتوان با استناد از اطلاعات حاصل از این تحقیق برنامه ریزی های موثری جهت راهنمایی و کمک به افراد مورد مطالعه با توجه به توانمندی ها و خصوصیات آنها انجام داده و به ویژه این بررسی باعث میگردد که علاوه بر یافتن دیدی کمی جهت نگریستن و برخورد با این اختلال در زمینه ای یادگیری اجتماعی و سایر جنبه ها میتوان با اختیار گزاردن این اطلاعات به خانواده ها در آموزش آنان طرز برخورد آنها با افرادی که دارای این اختلال هستند را نیز کنترل و تعلیم نمود. تا برخوردهای غلط موجب بروز احتمالی ناراحتی ها و مشکلات جنبی نشوند.
شناخت ویژگیهای بارز روانی این افراد در زمینه عاطفی- هیجانی موجب استفاده صحیح از نیرومندی های موجود در افراد دارای لکنت زبان میگردد.
همچنین اگر بتوان در سطح وسیعی و بطور همه جانبه به این توانمندی ها توجه کافی مبذول داشت میتوان انتظار داشت که در پایان دوره آموزشی دبیرستان این افراد یک رضایت روانی در ارتباط با نوع و کیفیت آموزشی که دارا بودند برخوردار شوند. (یریس، 1977، داوریان، 1367).
مفاهیم و واژه ها:
لکنت زبان:
اختلال ریتم و سلامت تکلم که ممکن است بصورت سیلابها و کلمات یا انسداد در تولید آنها باشد (جانسون پورافکاری 1368).
تعریف عملیاتی لکنت زبان:
منظور از لکنت زبان در پژوهش حاضر افرادی هستند که با مراجعه به مراکز گفتار درمانی بنا به تشخیص متخصصان گفتار درمانی دارای لکنت زبان میباشند و به عنوان فرد لکنتی تشخیص داده شدهاند.
افسردگی:
واژه افسردگی به تجربه حالات ناشادی گفته میشود که تحمل آن دشوار است.
تعریف عملیاتی افسردگی:
منظور از افسردگی در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی از آزمون افسردگی بدست میآورد.
مقدمه
قرنها و شاید بیش از دو هزار سال است که لکنت زبان مورد توجه قرار گرفته است و عقاید مختلف بسیاری در مورد طبیعیت و علت و درمان آن پیشنهاد شده است. علیرغم تلاشهای بسیار علت این اختلال هنوز کاملاً شناخته نشده است. برخی علت لکنت زبان را نارسایی مغزی می دانستند. گروهی تصور میکردند با جراحی زبان و یا لوزه ها مشکل برطرف میشود و عده ای آن را یک مشکل مادرزادی لاعلاج قلمداد میکردند.
اگرچه اختلال لکنت زبان ممکن است گاهی با ناهنجاری ها و یا مشکلات فیزیکی همراه باشد ولی در اکثر مواقع هیچگونه ضایعه و بیماری در شخص نمی توان یافت. مگر تنها لکنت زبان که آن هم تحت تاثیر عوامل متعدد طبیعی شدت و ضعف می یابد. احتمالاً لکنت زبان بیش از تمام اختلالات گفتاری دیگر توجه را به خود جلب کرده است ولی همچنان آیینه تاریک گفتار اختلال در مراحل رشد و تکامل گفتار است که تحت تاثیر عوامل مختلف به وجود میآید. نظر آدافر (1982) بر این است که فراوانی لکنت زبان در سنین سه تا هفت سالگی همزمان با تغییرات فیزیکی و روانی متعدد و قابل توجهی در این مقطع سنی است. او عقیده دارد که تکامل هماهنگ تمام سیستمهایی که در تکلم و بیان نقش دارند برای سلامت گفتار ضروری است و عناصر ژنتیک و محیط بر روند عادی تکامل این سیستمها تاثیر میگذارد.
کوپر (1976) معتقد است که لکنت زبان ثمره اثر زیانبخش عوامل متعدد روانی- فیزیکی است. بنابراین تا آنجا که امکان دارد باید علت اختلال را یافت و بر مبنای آن برای درمان مناسب برنامه ریزی کرد.
معلولیت گفتاری میتواند یکی از مهمترین عوامل شکست و ناکامی برای شخص باشد به ویژه وقتی که آن بی توجهی گردد و یا به اشتباه به معلولیت ذهنی یا جسمی ربط داده شود. بنابراین هر کوششی برای شناخت عمیق تر آن به رشد طبیعی کودک کمک میکند.
کثرت ناروانی گفتار در کودکان زیر سن دبستان و به نسبت کمتری در دوران دبستان و راهنمایی و مشاهده اضطراب و نگرانی والدین که گاهی به برخوردهای نادرست با کودکان می انجامد.
یافته های پژوهش
اختلالات زبانی
1-1 تعریف اختلالات زبانی:
اختلال زبان به هر گونه نارسایی در بیان و درک گفتار اطلاق میشود. نمونه ای از این اختلال لکنت زبان است که در آن شنونده به جای توجه به محتوای صحبت یک فرد به نحوه صحبت او توجه دارد، به عبارت دیگر هرگونه ناتوانی فرد در برقراری ارتباط طبیعی کلامی با افراد همزمان خود را اختلال زبانی گویند. این ناتوانی میتواند هم به درک و هم به بیان گفتار و زبان مربوط باشد. مثلاً فرد ناشنوایی که گفتار دیگران را به زبان مادریش درک کند دچار اختلال زبانی است. (خواجه پور، 1378).
اختلال زبانی به دلیل اشکالاتی که در برقراری ارتباط با افراد دیگر در جامعه ایجاد میکند مانع بزرگی در راه پیشرفت فرد در جامعه محسوب میشود. فردی که اختلال زبانی دارد شفعی متناسب با مهارت و توانایی های خود به دست نمی آورد و معمولاً نمی تواند تا سطح مطلوب تحصیل کند. اختلال در زبان سبب گوشه گیری اجتماعی فرد میشود و او را از مشارکت شایسته در گروههای اجتماعی باز می دارد به این دلیل و دلایل متعدد دیگر، این اختلال به بروز مشکلات عاطفی مثل خجالت، گوشه گیری، پرخاشگری، اضطراب و... منجر میشوند.
در نهایت باید گفت: همان گونه که زبان به عنوان وسیله ارتباطی بی نظیر در خدمت پیشرفت فردی و اجتماعی انسان است، اختلالات زبانی نیز مانع این پیشرفت اند (خواجه پور، 1378).
1-2 خصوصیات اختلالات زبانی
علائم ظاهری مختلفی وجود یک یا چند مقوله از اختلالات زبانی را در افراد مشخص میکند. مهمترین این علائم که با مشاهده آنها میتوان به وجود اختلال در فرد پی برد عبارتند از:
1- گفتار فرد به آسانی شنیده نمیشود. یعنی صحبت فرد خیلی آهسته است و شنونده معمولاً از فرد می خواهد که بلندتر صحبت کند یا حرف خود را تکرار کند. در این مورد افراد خجالتی که خیلی آهسته صحبت میکنند یا افرادی را که تارهای صوتی آنها فلج شده است و نمی تواند صداسازی کنند و در نتیجه فقط به صورت نجوا صحبت میکنند میتوان نمونه آورد. نمونه دیگر آنهایی هستند که حنجره شان مبتلا به سرطان شده است و آن را برداشته اند در نتیجه صدای آنها به صورت نجوا درآمده است (خواجه پور، 1378).
نمونه دیگر شخصی است که برای عارضه سرماخوردگی شدید به طور موقت دچار گرفتگی صدا و به عبارت دیگر گرفتار بی صدایی شده است و مخاطب او هنگامی متوجه حرفهای این شخص میشود که در برابر دهان او قرار گیرد (خواجه پور، 1378).
در مواجهه با موارد بالینی ای که این نوع در کلینیک های گفتار درمانی در حین مصاحبه و ارزیابی بیمار، مجبوریم گوشمان را نزدیک دهان او قرار دهیم یا در صورت امکان برای برقراری ارتباط از نوشتن استفاده کنیم.
2- گفتار فرد از نظر صوتی خوش آیند نیست: یعنی موقعی که فرد صحبت میکند، صدای او شنونده را ناراحت میکند. افرادی که صدایشان خیلی بلند است و یا کسانی که دورگه و زنگدار دارند شنیدن صدای آنها در درازمدت باعث خستگی و ناراحتی میشود گفتاری از این نمونه دارند. نمونه دیگر این گفتار در افرادی دیده میشود که صدایشان گرفته است و به هنگام بلند حرف زدن از گفتار آنها صدای خشخش شنیده میشود شایع ترین موارد فوق که با آن مواجه می شویم گرفتگی صدا از نوع خفیف تا شدید در بین کودکان، زنان و مخصوصاً معلمان و گویندگان است (خواجه پور، 1378).
3- فرد در زبان بومی خود، در تلفظ صداهای خاص مشکل دارد. نمونه این افراد کسانی اند که بیشتر صداها را غلط تلفظ میکنند، مثلاً کسانی که صدای «س» «s» را به صورت بین دندانی تلفظ میکنند، نمونه بارز آن در افراد ناشنوا است که به سبب ناتوانی در شنیدن درست صداهای بعضی از آنها را غلط تلفظ میکنند در نتیجه صحبت آنها نامفهوم است و فقط متوجه ریتم و آهنگ جمله شان می شویم(خواجه پور، 1378).
نمونه بالینی شایع این نوع کودکانی است که در موقع صحبت در شعر و سرود خوانی فقط آهنگ کلام را ادا میکنند و جمله ای مثل «سلام، صبح به خیر!» را به این صورت بیان میکنند «تلات توب به یل» (Talam tob beyl)
4- گفتار فرد فاقد وزن، آهنگ و تکیه و سرعت طبیعی است: نمونه این گفتار در افراد لکنتی دیده میشود که گفتار آنها سرعت طبیعی لازم را ندارند و پر از مکث و کشش و تکرار است. مورد نادری نیز به نام تندگویی وجود دارد که وزن، سرعت و آهنگ گفتار در آن مختل است و فرد به حدی تند صحبت میکند که کلام او نامفهوم جلوه میکند. موارد بالینی این نوع گفتار در برخوردهای روزمره با افرادی که لکنت زبان دارند مکرر مشاهده میشوند (خواجه پور، 1378).
5- گفتار فرد با سن و جنس او نامتناسب است: مثل فرد سی ساله ای که لحن هماهنگ صحبتش کاملاً کودکانه است. نمونه دیگر موردی است که صدای زیر زنانه دارد، یا زنی که صدای بم مردانه داشته باشد، این افراد معمولاً خودشان از غیرطبیعی بودن گفتارشان اطلاعی ندارند و به توصیه دیگران به کلینیک مراجعه میکنند و وقتی صدای ضبط شده خود را می شنوند متوجه تفاوت صحبت خود با دیگران میشوند (خواجه پور، 1378).
6- فرد در درک گفتار اشکال دارد: این گفتار بیشترین مقدار از افراد مبتلا به اختلال زبانی تشکیل میدهد. در اینجا فرد به دلایل مختلفی ممکن است قادر به درک زبان بومی خود نباشد و یا این توانایی را از دست بدهد. نمونه اول کودکان عقب مانده ذهنی و یا کودکان ناشنوا هستند که از درک گفتار دیگران ناتوان اند و یا به زحمت آن را درک میکنند. نمونه دوم افراد بزرگسالانی اند که در اثر ضربه یا سکته مغزی، توانایی درک گفتار دیگران را از دست می دهند مورد مربوط به ضربه مغزی در طی هشت سال جنگ تحمیلی به وضوح در کلینیک ها مشهود بوده است افراد متعددی به کلینیک مراجعه کرده اند که در اثر موج انفجار، اصابت ترکش به مغز از بین رفتن قسمتی از مغز و غیر آن.دچار مشکل شده اند ( خواجه پور ،1378).
1-3 شیوع اختلالات زبانی
تعیین میزان فراوانی اختلالات زبانی در زبان فارسی به صورت دقیق ممکن نیست. چون تاکنون کار پژوهشی عمده ای در این زمینه صورت نگرفته است و بیشتر داده های موجود به مدارس و کلینیک های گفتار درمانی تهران محدود میشوند. ولی بنا بر تجربه بالینی چندین ساله با افرادی که اختلالات زبانی داشته اند می توانیم بگوییم که اختلالات تولیدی و تاخیر در گفتار زبان از بالاترین میزان شیوع برخوردارند، و در هر کلاس مدرسه عادی حداقل یک تا پنج نفر را می یابیم که دچار اختلال تولیدی از خفیف تا شدیدند. همچنین مراجعان به کلینیکهای گفتار درمانی را اکثراً کودکان تشکیل می دهند که مراحل رشد گفتار و زبان آنها طی شده است و هنوز صحبت نمی کنند و یا صحبتشان نامفهوم است مقولات دیگر مثل زبان پریشی و اختلالات صوتی از کم ترین میزان فراوانی برخوردارند. لکنت زبان درصد بینابینی دارد. و میتوان گفت که بعد از اختلالات تولیدی و تاخیر در گفتار و زبان بیشتر مراجعان افراد لکنتیاند. جنسیت نیز در میزان شیوع اختلالات مخصوصاً لکنت زبان تاثیر دارد. معمولاً اختلالات زبان در افراد مذکر بیشتر از افراد مونث است. این نسبت در افراد لکنتی 3 به 1 است (سیف نراقی، 1382).
1-4 انواع اختلالات زبانی
اختلالات زبانی را از نظر علت شناسایی و علائم بالینی به شیوه های مختلفی تقسیم بندی میکنند. بررسی ما در موارد بالینی و داده های بالینی بر اساس صدای ضبط شده افراد در کلینیک است. اختلالات زبانی را از نظر بالینی به چهار دسته تقسیم میکنیم.
الف: اختلالات تولیدی
ب: اختلالات روانی گفتار
پ: اختلالات کارکرد زبانی
ج: اختلالات صوتی
صور گوناگون اختلالات زبانی به علل مختلفی به وجود می آیند که ذکر آنها در مبحث مربوط به خود آن اختلال مناسب خواهد بود (سیف نراقی، 1382).
اختلالات تولیدی
تعریف اختلالات تولیدی
تولید به معنی ساختن صدای گفتاری یا ویژگی آکوستیکی مشخص است هوا از شش ها به صورت بازدم بیرون میآید و بعد از عبور از نای به حنجره میرسد.
در داخل حنجره دو رشته عضلانی کوچک به نام تار صوتی وجود دارد. هوا از برخورد با این تارها مرتعش میشود و تولید صدا میکند.
این صدا که همان ماده خام اولیه گفتار است. بعد از حنجره به حلق میرسد که فضای وسیعتری نسبت به حنجره دارد، و در آنجا تشدید میشود. پس این صدا در حفره دهان و بینی به وسیله اندامهای گفتاری از جمله لب ها و زبان، سخت کام، نرم کام و زبان کوچک به صدای گفتاری تبدیل میشود.
اختلال تولیدی به اشکالاتی می گویند که در تولید صداهای گفتاری به وجود آید. اشکال در تولید صحیح صداها، نامفهوم شدن کلمات و در نتیجه گفتار میشود. فردی که مشکل تولیدی دارد ممکن است صدای گفتاری را طوری تلفظ کند که به هیچ کدام از صداهای موجود در زبان خودش شباهتی نداشته باشد. مثلاً فرد مبتلا به اختلال تولیدی ممکن است صدایی را به جای صدای دیگری به کار برد مثلاً از صدای «ت» (t) به جای صدای «ک» (K) استفاده کند. در نوع دیگر اختلال فرد ممکن است صدای خاصی را از اول، وسط و یا آخر کلمه حذف کند. مثلاً صدای (س) (S) را حذف میکند و کلمات سیب. اسلب. درس را به صورت ایب. اب. و در تلفظ میکند.
وقتی کودک به سنین مدرسه میرسد و هنوز در تولید صداهای گفتاری مشکل دارد. در امر تحصیل و خواندن و نوشتن نیز دچار اشکال میشود و در بعضی مواقع این اختلال به ترس و گریز کودک از درس و مدرسه منجر میشود (سیف نراقی 1382).
علل اختلالات تولیدی
اختلالات تولیدی علل گوناگونی دارد که هر کدام از آنها میتواند موجب ایجاد مشکل در تلفظ صداها و در نتیجه نامفهوم بودن گفتار شود. مهمترین این علل عبارتند از:
1- علل عضوی: مهمترین این علت عفونی است. هرگونه ضعف یا فلجی که در اعصاب مربوط به عضلات اندام های گفتاری اتفاق بیافتد به عبارت دیگر هرگونه مشکلی که در اعصاب جمجمه ای از قشر مغز به بعد تا رسیدن آنها به عضلات اندامهای گفتاری پیش بیاید کارایی اندامهای گفتاری و در نتیجه تولید صداهای گفتاری را مختل میکند.
این ضعف و فلجی در اعصاب ممکن است مثل فلج مغزی به صورت مادرزادی باشد. عضلات اندام های گفتاری کودکانی که با این مشکل به دنیا می آیند شل و کم تحرک اند. این کودکان آب ریزش دهان دارند. لبهایشان بسته نمی شوند.
عضلات نرم کام و زبان کوچکشان فلج است و حرکتی ندارند و زبان آنها کم تحرک یابی حرکت است و اعمال مکیدن، جویدن، و بلعیدن را نمی توانند انجام دهند. در نتیجه تولید صداهای گفتاری نیز به شدت مختل میشود. نمونه بالینی دیگر ضعف و فلجی اعصاب ناشی از بیماری های اکتسابی است. از جمله بیماریهای عصبی که بیماریهای پیشرونده مغزی نامیده میشوند. بیماری پارکینسون از این نوع بیماریهاست که در آن عضلات اندام های گفتاری به سبب ضعف یا فلج عصب به تدریج کارایی خود را از دست می دهند و در نتیجه اختلال تولیدی به وجود میآید. (علیزاده، 1383).
2- علل ساختمانی: علل ساختمانی به وجود نقص و صدمه در ساختمان اندام های گفتاری اطلاق میشود. هرگونه نقص ساختاری در اندامهای گفتاری میتواند اختلال تولیدی را ضعیف تا شدید ایجاد کند. مهمترین نقایص موجود در اندامهای گفتاری عبارتند از:
الف: شکاف لب، شکاف لثه، شکاف سخت کام، شکافت نرم کام، شکاف زبان کوچک
ب: ضعف یا کوچکی نرم کام در زبان کوچک، نبود یا کوچکی زبان کوچک
پ: بزرگی زبان
ت: اشکال در به هم رسیدن تارهای صوتی
ث: رشد غیر طبیعی دندان ها و عدم تطابق فک بالا و پایین
ج: انسداد یا انحراف بینی
شکاف لب میتواند تماس کامل لب ها را دچار اشکال کند که در نتیجه تولید صداهای دو لبی مثل «پ» (p) «ب» (B) «م» (M) مختل شود شکاف لثه موجب میشود که در موقع تماس زبان با آن، انسداد کامل برای تولید بیشتر صداهای لثه ایجاد نشود، شکاف سخت کام، نرم کام، و زبان کوچک باعث میشود که راه بینی و دهان به هم متصل شوند و در نتیجه همه صداها از راه بینی و به صورت خیشومی تولید میشوند بزرگی بیش از حد زبان سبب فشار آمدن به دندانها و عدم تطابق فک و در نتیجه باز ماندن دهان و لب ها میشود، که برای صداهای دو لبی مشکل ایجاد میکند. وجود اشکال در تارهای صوتی به علت بیماری سرطان، زگیل تار صوتی، و بیماریهای متعدد دیگر میتواند در تماس آنها مشکل ایجاد کند و تولید صداهایی مثل (S) (؟ را مختل می سازد.
دیر آمدن یا نبودن دندانهای پیشین و نیز جلو بودن فک بالا در بیشتر صداها ایجاد اشکال میکند. انسداد یا انحراف بینی سبب می شود که صداهای خیشیومی از راه دهان تولید شوند ودراین حالت صحبت فرد مثل افراد سرماخورده میشود و در این صورت صدای «م» (M) به صورت «ب» (B) و صدای «ن» (N) به صورت «د» (D) تولید میشود. چنین فردی می خواهد بگوید: «من به مدرسه رفتم» اما صحبت او به این صورت شنیده میشود. «بد به بدرسه رفتب» (bad be badraftab) (علی زاده، 1383).
3- علل محیطی: در محیط زندگی کودک عوامل مختلفی می توانند اختلالات تولیدی ایجاد کند. مهمترین این عوامل عبارتند از:
الف: تقلید از الگوی غلط گفتاری: وقتی در محیط زندگی کودک، پدر، مادر، خواهر، برادر و یا یکی از افراد نزدیک او صداها را به صورت نادرست تلفظ کند او نیز به تقلید این نوع گفتار را یاد می گیرد. مثلاً کودکی که مادری ناشنوا دارد که به دلیل، ناشنوایی بیشتر صداها را غلط تلفظ میکند به خاطر تقلید از مادرش صحبت نامفهوم خواهد داشت.
ب: دو زبانگی: مسئله مهم دیگر در امر زبان آموزی و یادگیری صداها، دو زبانه بودن کودک است. کودکی که به طور همزمان در معرض یادگیری دو زبان متفاوت قرار می گیرد. به احتمال زیاد دچار اختلال تولیدی میشود. مثلاً کودکی که در خانه ترکی صحبت میکند. ولی در محیط خارج از خانه فارسی حرف می زند از یادگیری مفاهیم در هر دو زبان و در نتیجه از یادگیری صداهای گفتاری ناتوان خواهد بود (علی زاده، 1383).
4- ناشنوایی: ناشنوایی یکی از مهمترین علل اختلالات تولیدی است که باید آن را جدای از علل عضوی و ساختمانی تقسیم بندی کرد. فرد ناشنوا چون قادر به شنیدن تلفظ صحیح نیست. اختلال تولیدی دارد. در واقع باید گفت هر فرد ناشنوا به نوعی دچار اختلال تولیدی است. هرچه میزان ناشنوایی بیشتر باشد میزان اختلال در تولید صداها نیز بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که مادرزاد لال هم لال میشود. چون وقتی هیچ صدایی نمی شنود، هیچ صدایی را هم نمی تواند بگوید (علی زاده، 1383).
انواع اختلالات تولیدی
اختلالات تولیدی را از نظر علت شناسی و علائم بالینی دو نوع تقسیم بندی دارند. از نظر علت شناسی اختلالات تولیدی به دو دسته تقسیم میشوند:
الف: دیسارتریا: نوعی از اختلال که در اثر علل عضوی ایجاد میشود.
ب: دیسلیلیا: نوعی از اختلال که به علل ساختمانی، محیطی و ناشنوایی ایجاد میشود.
اختلالات تولیدی از نظر علائم بالینی نیز به سه دسته تقسیم میشوند:
الف: غلطگویی: فرد صدای گفتاری را به نحوی تلفظ میکند که به صدای آن زبان شباهتی ندارد مثل تلفظ صدای «س» (S) «کلمات سیب، ساعت، اسب، حسن به صورت زیر اثب، ثاعت، ثیب، ثن
ب: جانشین سازی: فرد صدای خاصی را به جای صدای دیگری به کار میبرد. مثلاً استفاده از صدای «ت» (T) به جای صدای «ک»K در بیشتر کودکان شایع است.
مثلاً کلمات کتاب، کره، اکبر و خاک به صورت زیر تلفظ میشوند:
تناب، تره، اتبر، خات
پ: حذف: فرد صدای خاصی را از کلمه حذف میکند. مثلاً صدای «خ» (X) در کلماتی مثل: خواب، خاک، خرس به صورت زیر تلفظ میشود:
آپ، آک، ارس (علی زاده، 1383).
موارد بالینی اختلالات تولیدی
کودک 9 ساله مبتلا به اختلال تولیدی
از کودک خواسته اند داستانی تعریف کند. او داستان زیر را تعریف میکند. اول صورت صحیح آن قسمت از داستان و بعد شکل آوانویسی گفته کودک میآید.
«موش تصمیم گرفت که برگردد که یک راه خشک بی خطر را پیدا کند یا به ناچار از این سفر خوب و خوش و دیدار اقوام و عزیزان خود صرف نظر کند و چون تصمیم گرفت ناگهان قورباغه ای غورغورکنان سر از آب بیرون آورد و گفت: «صبح به خیر آقا موشه، شما کجا، این جا کجا؟»
موش تشمیم گلفت که بلگلدد که یالاد خوشکه بی خطلی لا پیدا کند یا به ناشال اژ این شفلر خود شرفه نژل کند و شون تشمیم گلفت ناگهان گوباغه ای گولگول کنان شل از آب بیلون آولد و گفت: شب به خیل آقا موشه شما کوژا این ژا کوژا؟
مورد دوم دختر 8 ساله مبتلا به اختلال تولیدی
این مورد مربوط به اختلال تولیدی از نوع دیسارتریا مربوط است که کودک مبتلا به فلج مغزی است از این کودک آزمون آواشناختی به عمل آمده. وی کلمات موجود در آزمون را به صورت زیر تلفظ کرده است:
اوباه روباه ، اسب اسب
آکت ژاکت ، پروانه پروانه
اندی صندلی ، آرو جارو
ازا غذا ، اشم چشم
همان طور که از این کلمات بر میآید، این کلمات مثل بیشتر کودکانی که دیسارتریا دارند صداهای مختلف را از اول کلمات حذف کرده و این حذف صداها در کلمه سبب نامفهوم بودن شدید گفتار این افراد شده است. (علی زاده، 1383).
اختلالات سلیسی گفتار
تعریف اختلالات سلیسی گفتار:
اختلالات سلیسی گفتار به اختلالاتی گفته میشود که در جریان، ریتم، سرعت، و آهنگ گفتار به وجود میآید. در این اختلالات ممکن است سرعت گفتار کمتر یا بیشتر از حد معمول باشد، ریتم گفتار منظم نباشد و گفتار دچار گسستگی و مکث و وقفه باشد. اختلالات سلیسی گفتار به دو نوع تقسیم میشوند:
تندگویی
تندگویی در موارد بسیار نادری وجود دارد. در این حالت فرد آن قدر تند صحبت میکند که گفتارش پر از حروف ندا و کلمات اضافی است و معمولاً آخر کلمات را حذف میکند. و در نتیجه صحبتش نامفهوم است. در فرد تندگو سیل کلمات از دهان بیرون می ریزد و سرعت گفتار خیلی زیاد و ریتم آن بی نظم است (علی زاده، 1383).
لکنت زبان
نوع دوم اختلالات سلیسی گفتار لکنت زبان نامیده می شو که بعد از اختلال تولیدی شایع ترین نوع اختلال در بین اختلالات گفتار و زبان است. لکنت زبان به صورت گیرهای متفاوت، تشنج آمیز، و یا کشیده گویی صداها، هجاها، کلمات، عبارات ویا حرکات اندامهای گفتاری مشخص میشود.
به عبارت ساده تر لکنت عبارت از تکرار، مکث، گیر یا کشیده گویی صداها، هجاها یا کلمات در طول گفتار است.
طبق پژوهش های به عمل آمده از هر هزار نفر کودک در حدود هفت نفر از لکنت زبان رنج می برند. موارد لکنتی در میان افراد مذکر بیش از افراد مونث است. لکنت ممکن است در هر سنی ظاهر شود. اما به ندرت در بزرگسالی شروع میشود. نقطه اوج شروع آن بین 5 تا 7 سالگی است. افراد لکنتی از نظر هوش عموماً طبیعی و حتی بالاتر از طبیعی اند. مشکلات روحی و عاطفی از جمله اضطراب، حساسیت زیاد از حد، دست پاچگی و ترس و افسردگی در بین آنها شایع است. این افراد معمولاً گوشه گیرند و از تماس زیاد با افراد دیگر خودداری میکنند. (علی زاده، 1383).
علل لکنت زبان
ظهور لکنت زبان معمولاً بین 2 تا 5 سالگی و در اثر ترس کودک از صدایی خاص، و حیواناتی مثل سگ و گربه یا تهدید و کتک خوردن و غیره اتفاق می افتد.
با آنکه درباره علت اصلی بروز لکنت زبان تاکنون نظریه های گوناگونی ابراز شده است. معذلک هنوز علت مشخصی برای این اختلال بیان نشده است. عده ای معتقدند که لکنت جنبه ارثی دارد و در میان افراد بعضی از خانواده ها آمادگی ابتلای به لکنت بیشتر است. عده ای دیگر لکنت را عصب شناختی می دانند و می گویند منشا لکنت زبان نقص عضلات گفتاری در حین دریافت علائم عصبی زمان بندی شده مناسب از دستگاه مرکزی اعصاب است. بعضی از پژوهشگران لکنت را ناشی از یک مشکل عاطفی- روانی می دانند. افراد دیگری معتقدند که لکنت یک رفتار اکتسابی است و برای هر فردی ممکن است اتفاق بیافتد.
ون رایپر یکی از معروفترین پژوهشگران و درمانگران لکنت، معتقد است که لکنت زبان چندین علت دارد. او میگوید که لکنت زبان معمولاً بین 2 تا 4 سالگی آغاز میشود. یعنی در شروع زمان سخن گفتن که کودک به طور طبیعی در کسب مهارتهای مربوط به روانی گفتار اشکال دارد. به نظر ون رایپر، کودکانی که بعد از عبور از این مرحله لکنتی میشوند ممکن است خصوصیات زیر را داشته باشند:
1- قدرت علم کمتری دارند.
2- استعداد مزاجی برای لکنت زبان دارند.
3- والدین آنها گفتار فرزندان را به طوری غلط ارزیابی میکنند و یا با واکنش های نامناسب، از قبیل اضطراب یا تنبیه کودک، در صدد علت ناروانی گفتار آنها بر می آیند.
4- گفتار ناروان آنها تظاهری از یک تضاد عاطفی مخفی است.
5- یا احتمالا قربانی مجموعه از عوامل بالا هستند.
اسمایلی بلانتون معتقد است که عوامل روانی سبب بروز لکنت میشود بدین ترتیب که ترس باعث میشود قشر مغز نتواند کنترل خود را بر اندامهای گفتاری اعمال کند و لکنت زبان، که ریشه در مسائل مشکلات عاطفی دارد. به صورت نشانه های فیزیکی و اختلالات زبانی تظاهر میکند.
نظریه دکتر نایب دونلاپ
دکتر دونلاپ میگوید لکنت عادتی است که باید ترک شود اصول روانشناختی یادگیری در ایجاد یا عدم ایجاد این عادت دخالت دارد. در زمینه یادگیری قبلاً چنین تصور میشد که شخص با انجام دادن کاری آن را یاد می گیرد و در اثر تکرار در آن نهایت می یابد. این زمینه آلفای دونلاپ است. پاسخ به محرک مورد نظر مشخصاً این احتمال را افزایش میدهد که در برگشت الگوی مشابه پاسخ مشابهی اتفاق بیفتد.
به هر حال دونلاپ دریافت که این تئوری با واقعیت مطابقت ندارد. شخص برای زدن تیر به هدف بارها خطا میکند. او در واقع خطا را تمرین میکند. اما این را ترجیح نمی دهد. به همین جهت بالاخره با زدن به هدف پاسخ متفاوت از پاسخهای دیگری میدهد. به عبارت دیگر پاسخ یادگیری (در مورد خطای هدف) پاسخ یاد گرفته شده نیست.
دونلاپ با به خاطر سپردن این نکته فرضیه بتا را پایه ریزی کرد. پاسخ به نوبه خود بر روی احتمال ایجاد الگوی تحریک مشابه که پاسخ مشابهی را تولید کند. تاثیری ندارد. این فرضیه تاثیر منفی احتمالی را که در تکرار وجود دارد نشان میدهد. ممکن است این تمرین منفی برای از بین بردن عادت ناخواسته به کار رود. عواملی که موفقیت فرد را در هنگام پاسخ به محرک به صورت پاسخی متفاوت تضمین میکند. درک، تفکر و احساس هستند. او هدف را درک میکند به منش می اندیشد. موفقیتها و شکستهای قبل را ارزیابی میکند و تمایل به کسب موفقیت دارد. این عوامل صرفاً با واکنش همراه نیستند. اما بخشی از پاسخ محسوب میشوند. این عوامل مشابه می توانند برای نابود کردن علت ناخواسته به کار روند.
درمان پیشنهادی دکتر دونلاپ
لکنت عادی است که میتوان آن را با تمرین منفی برطرف کرد. از لکنتی نمی توان خواست که لکنت نکند اما میتوان او را به شیوه خاصی آموزش داده . او باید با استفاده از همین عادت ناخواسته به هدف دلخواه خود برسد.
فرد لکنتی نوع خاصی اسپاسم غیر ارادی خود را بررسی میکند و تا آنجا که ممکن است از آن تقلید میکند و سپس به طور ارادی لکنت میکند. در همین حال او به روشنی به خاطر دارد که این عمل نباید در آینده دنبال شود. او غلبه بر عادت را پیشگویی میکند و چنین هدفی را در سر می پروراند. درک، تفکر و احساس باید در جهت پاسخ آینده هدایت شوند نه به سوی عادت موجود. در موقع انجام لکنت ارادی باید توجه کرد که بیمار دچار اسپاسمهای غیرارادی نشود.
تمرینات باید تحت نظر کارشناسی دست کم سه بار در هفته و هر بار به مدت 45 دقیقه اجرا شود. فهرستی از کلمات تهیه میشود و زیر کلماتی که فرد به طور ارادی باید روی آن لکنت کند خط کشیده میشود.
خواندن شفاهی و همخوانی با درمانگر نیز ممکن است تمرین شود که طی آن درمانگر به تدریج از شدت صدایش میکاهد. در بعضی موارد تمرین منفی بسیار موثر است با پیدایش علائم بهبودی تمرین منفی به تدریج حذف میشود و در صورت برگشت مشکل، فوراً تمرین با شدت کامل انجام میشود. هیچ گاه نمی توان دو فرد لکنتی را دقیقاً مانند هم درمان کرده. لازم به تذکر است که هرگونه عامل شرطی در زندگی فرد باید قبل از انجام تمرینات از بین برده شود.
در مورد عوامل ایجاد کننده و زمینه ساز لکنت زبان و عواملی که باعث تثبیت و تشدید آن میشود و تحقیقات زیادی در سراسر دنیا انجام گرفته است این تحقیقات در زمینه های روانپزشکی، روان شناسی و آسیب شناسی گفتاری و... بوده است. هر پژوهشگری بر اساس نظریات خود درباره لکنت زبان شیوه های ویژه ای را برای درمان آن پیشنهاد کرده است. گروهی از دستاندرکاران نیز تلفیقی از این شیوه ها را مورد استفاده قرار داده اند.
در این متن گزیده ای از نظرات و شیوه های درمانی مطرح شده را ذکر میکنیم (عظیمی راد 1380).
دکتر بلانتون معتقد است که عوامل روانی، سبب بروز لکنت میشود. بدین ترتیب که ترس باعث میشود که کورتکس نتواند کنترل خود را بر اندامهای گفتاری اعمال کند. لکنت زبان ریشه در مسائل و مشکلات عاطفی دارد و نشانه های فیزیکی به صورت نورولوژیک تظاهر میکند. مطالعه دقیق درباره رشد دستگاه عصبی نخستین قسمتی است که در روند رشد برای انتقال تکانه های حسی به سلولهای حرکتی تشکیل میشود. سلولهای عصب به منظور حفظ یکپارچگی اجزا و جلوگیری از پاسخهای آنی، منجر به نوع پیچیده تری از پاسخهای حرکتی میشود. به علت تقاطع بین تکانه های حسی مختلف، تالاموس به وجود آمده است تا تکانه های حسی قسمتهای مختلف اندامهای بدن را دریافت کند و آنها را قبل از رسیدن به مراکز عصب حرکتی اصلاح کند. همچنین مراکز عصبی حرکتی زبر زنجیری برای هماهنگ کردن تکانه های حرکتی ایجاد شده توسط محرک حسی تالاموس به وجود آمده است. به طوری که فقط یک تکانه بتواند به مرکز عصب تحتانی برسد. همچنان که حیوانات به مرور زمان تکامل یافته اند، مراکز عصبی در کودک نیز برای کنترل تالاموس و مراکز عصب حرکتی هماهنگ کننده تکانه های حرکتی ایجاد شده است.
واکنش های رفتاری افراد لکنتی، احتمالاً از نوع رفتار دوران نوزادی آنها ناشی میشود. هنگامی که در اثر ترس فعالیت کورتکس به طور کامل یا ناقص دچار اختلال میشود، پاسخ رفتاری معین به صورت عادت همراه با ترس به وجود میآید که در موقعیتهای مشخص خودنمایی میکند و باعث تقویت گیر و مکثهای اصلی لکنت میشود.
لکنت زبان منشا عاطفی دارد و به نقص اندامهای گفتاری مربوط نمیشود. رشد شخصیت از دوران کودکی شروع میشود و بسته به نوع رابطه کودک با والدین خود شکل می گیرد. تجربه ای اولیه در ناخودآگاه باقی می ماند و اغلب هنگامی که شخص با این الگوهای ناخودآگاه مواجه میشود احساس گناه یا اضطراب میکند. علت اضطراب که ناخودآگاه نهفته است ناشناخته باقی می ماند. این اضطراب ها همان مشکلات عاطفی هستند که در بسیاری از اختلالات از جمله لکنت زبان خود را نشان میدهد.
بنابراین کشف واکنشهای عاطفی دورة نوزادی و تصحیح و تکمیل آن به کمک الگوهای سالم بزرگسالی و در نتیجه از بین بردن اختلالات عاطفی و روانی، به کورتکس اجاره خواهد داد که کنترل خود را بر تالاموس و مراکز عصب تحتانی اعمال کند و از این طریق به هدایت عضلات اندامهای گفتاری بپردازد.
درمان پیشنهادی:
اهداف این درمان عبارتند از: رفع مشکلات عاطفی- سازش دادن با محیط- رفع علامتی که لکنت نامیده میشود (عظیمی راد، 1380).
نظریه دکتربوم از لندن انگلستان
علت لکنت زبان بر دو دسته است: 1- داخلی یا مزاجی که طی آن، کودک تمایلات بیمارگونه را به ارث میبرد و در واقع مستعد لکنت میشود. 2- خارجی یا محیطی که از شوک، ترس، بیماری و منشاء ناشی می شود. علت لکنت اولیه، بی ثباتی و عدم استحکام سیستم اعصاب است. عوامل محیطی نیز با تضعیف مقاومت فیزیکی و روانی فرد، زمینه های پنهان لکنت زبان را آشکار میکند. لکنت زبان پدیده ای ارثی نیست. اما این امکان وجود دارد که فرد بی ثباتی روانی را از والدین خود به ارث ببرد. البته عوامل ثانویه نیز در بی ثباتی عمومی سیستم اعصاب موثر است و به طور کلی هرگونه ضعف و ناتوانی که جلو رشد مغز و سیستم اعصاب را بگیرد ممکن است با ایجاد اختلال در مراکز عصبی، موجب عدم هماهنگی عمومی در عضلات به ویژه عضلات دخیل در مکانیسم گفتار شود.
لکنتی ها اعم از کودک یا بزرگسال معمولاً درونگرا و فاقد اعتماد به نفس هستند و از احساس بی کفایتی رنج می برند. آنها مانند سایر افراد عصبی هستند رنج بردن از ترسها، نگرانی ها و اضطراب ها هستند. وجود این هیجانات باعث میشود که انرژی عصبی فرد بیش از حد مصرف شود و او نتواند آن را مجدداً بدست آورد. بیمار ممکن است از ترسی که باعث لکنتش شده است آگاه نباشد. اما در وجود خویش درگیری گسترده ای با آن دارد که در تنش(1) سراسری بدنش آشکار است. تنش عضلانی نتیجه و نشانه بارز مثال عصبی است. به جز عوامل ثانویه یا محیطی عوام پیش و پس از تولد نیز معمولاً بر روی سلسله اعصاب کودک تاثیر می گذارد. در بسیاری از افراد الکن، علائم رواننژندی، مستقیماً ریشه در نگرانی و اضطراب بیش از حد مادر دوران حاملگی، شرایط دشوار و ناراحت کننده کودک در هنگام تولد و عدم مراقبت صحیح از کودک دارد. در بسیاری از موارد لکنت زبان به دنبال بیماریهای دوران کودکی و یا در اثر شوک شروع میشود و به هر حال علت اصلی لکنت را باید در گذشته های دورتر در وضعیتهای بی ثباتی عاطفی جستجو کرد.
درمان پیشنهادی دکتر بوم
لکنت زبان را میتوان به وسیله آرامش بخشیدن و ایجاد سازگاری روانشناختی درمان کرد. نخستین هدف درمان رفع منشا روانی بیمار است. فرد میتواند با کسب مهارت های آرام سازی عضلانی به تدریج آرامش خاطر بیشتری کسب کند، اعتماد به نفس بیابد و در نتیجه، بر ترس خود غلبه کند. بدین ترتیب، نوعی بازآموختگی (باز شرطی شدن) صورت می گیرد. روشهای آرام سازی باید به وسیله افراد آموزش دیده که قادرند خودشان را آرامش بخشند انجام شود. بخشی از هر جلسه آموزشی تحت نظر مربی مخصوص به آرامش بخشی تدریجی اختصاص می یابد که بعد از توسط خود اشخاص ادامه می یابد. سلامتی عمومی و ثبات عاطفی لکنتی ها به مجرد شروع این تمرینات بهبود می یابد. بدین ترتیب لکنت آخرین نشانه ای است که به درمانش پرداخته میشود. بعضی از بیماران تصور میکنند که هرگز بهبود نمی یابند. از همین رو درمان را قطع میکنند. در حالی که از نظر ما تمام افراد لکنتی درمان پذیرند.
از آن جا که لکنتی ها به علت مکانیسم گفتار خود ناگزیر از لکنت کردن هستند. باید توجهشان را از لکنت زبانشان منحرف کرد. به طور کلی تمرینات غیر مجاز مربوط به اندامهای گفتاری و تمرینات تنفس عمیق مناسب نیست. هنگامی که بیمار یاد بگیرد عضلاتش را آرام سازد و به جای فشار بر مکانیسم تنفسی اش به طور عادی عمل کند. گفتارش جریان صحیح خود را باز می یابد و این همان عمل اتوماتیک است.
قبل از درمان لازم است با انجام معاینات کامل، در صورت امکان نقائص فیزیکی موجود اصلاح شود پس از آنکه درمانگر، تاریخچه فردی بیمار و محیط و رفتار عمومی او را مطالعه کرده شیوه های مناسب برای سازگاری روانی او را انتخاب میکند.
تلقین در درمان لکنت زبان بسیار موثر است. تلقین نه تنها در درمان گروهی برای آرام سازی روانی و فیزیکی موثر است، بلکه برای تغییر ذهنیت بیمار در موارد ترسهای قدیمی از صحبت کردن نیز کاربرد دارد. از طریق خودالقایی این احساس آرامش ممکن است به صحبتهای روزمره منتقل شود. در گروههای کلاسی، تمرینات آرام سازی با تنفس آرام و آهنگین دنبال میشود که مستلزم هیچ کوشش یا فشاری نیست این احساس آرامش در طول بازیهای گفتاری و از بر خوانی نیز حفظ میشود. درمان اختلالات گفتار باید مستقیماً تحت نظارت آسیب شناسان، درمانگران گفتار و زبان صورت گیرد (پورافکاری، 1382).
انواع لکنت زبان
لکنت زبان بر حسب تظاهر بالینی آن به تکرار کشیده گویی، گیر و مکث تقسیم میشود در نوع تکرار در وقوع صحبت کردن صدا یا هجای اول کلمه چندین بار تکرار میشود مثلاً وقتی که فرد می خواهد بگوید: «می خواهم برم خونه» به این ترتیب آن را تکرار میکند:
می می می خوام به به به برم خو خو خونه
(xoaxuxune bebeberam mimimixam)
در نوع گیر: فرد روی صدا یا هجای خاصی در کلمه گیر میکند و نمی تواند آن را ادا کند. این گیر ممکن است یک تا چند ثانیه طول بکشد. مثلاً فرد جمله بالا را به صورت زیر بیان میکند:
م..............خوام ب...........برم خ........خونه
(x…….xune b…..beram m…..mixam)
در نوع کشیده گویی فرد صدا یا هجا را بیش از حد معمول در کلمه می کشد و سرعت گفتار خیلی کم میشود.
مثلاً فرد برای ادای جمله بالا میگوید
میــــــــخوام بـــــــــــرم خـــــــــــــونه
(xuuuxune beeeeram miiiimixam)
در نوع مکث فرد صدا، هجا یا کلمه ای را میگوید و مکث میکند و بعد صدا یا هجا یا کلمه بعدی را میگوید مثلاً جمله بالا را به صورت زیر بیان میکند.
می ـــــــــ خوام ــــــــــ به ــــــــــ رم ــــــــــ خو ــــــــــ نه
ne ـــــــــ xou ــــــــــ ram ـــــــــ be ـــــــــ xom ــــــــــ mi
موارد بالینی لکنت زبان
مورد اول دختر 10 ساله مب
ماده 147 قانون ثبت اسناد و املاک / مصوب 26/12/1310:
الف - برای تعیین وضع ثبتی ساختمانهایی که تا تاریخ تصویب این قانون (26/12/1310) بر روی زمین هایی احداث شده که به واسطه موانع قانونی صدور سند مالکیت برای آن ملک میسر نیست و همچنین تعیین وضع ثبتی اراضی کشاورزی و نسق های زراعی و باغات اعم از شهری و غیر شهری و اراضی خارج از محدوده شهر و حریم آن که مورد بهره برداری متصرفین است و اشخاص با سند عادی تا تاریخ تصویب این قانون خریداری کرده و به واسطه موانع قانونی صدور سند مالکیت برای آن ملک میسر نیست، هیأت یا هیأت هایی مرکب از دو نفر قاضی به تعیین شورای عالی قضایی و نیز یک نفر از اعضا ثبت که متعهد و دارای حسن شهرت باشند به انتخاب سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در اداره ثبت محل تشکیل می شود، این هیأت به شرط توافق طرفین به موضوع رسیدگی و پس از تایید وقوع معامله مراتب را جهت صدور سند مالکیت به اداره ثبت محل اعلام می نماید و اداره ثبت برای آن ملک طبق مقررات سند مالکیت صادر خواهد کرد.
ب - در مواردی که انتقال تمام یا قسمتی از ملک به نحو مشاع و تصرف به طور مفروز باشد و هیأت توافق مالک یا مالکین ملک مشاع را به تصرف افرازی متصرف تایید کند مراتب به اداره ثبت محل اعلام و اداره ثبت موضوع را به نحو مقتضی آگهی می نماید در صورتی که ظرف یک ماه از تاریخ انتشار اعتراضی از طرف شرکای ملک به ثبت محل نرسد ، سند مالکیت مورد در خواست متقاضی را مفروزاً طبق مقررات صدر خواهد کرد و در صورت وصول اعتراض موضوع به دادگاه صالح احاله می گردد.
تبصره 1 - چنانچه توافق مالکین مشاع در تصرف مفروز مورد تایید هیأت قرار نگیرد سند مالکیت به نحو مشاع بر اساس مفاد بند الف و سایر مقررات ثبت صادر خواهد شد.
تبصره 2 - در صورتی که متصرف نتواند سند عادی مالکیت خود را ارائه نماید هیأت با رعایت کلیه جوانب به موضوع رسیدگی در صورتی که متصرف مدعی بلا معارض باشد و یا هیأت توافق طرفین را احراز نماید ، مراتب را برای صدور سند به اداره ثبت محل اعلام می نماید و در غیر این صورت موضوع به دادگاه ارجاع می شود.
تبصره 3 - در مواردی که متصرف ملک با در دست داشتن سند عادی تقاضای سند رسمی داشته باشد و مالک یا مالکین به هر علت حضور نیابند این هیأت رسیدگی و پس از احراز تصرف مالکانه متقاضی مراتب را به اداره ثبت اعلام و اداره ثبت موضوع را در دو نوبت به فاصله 15 روز به نحو مقتضی آگهی می نماید در صورتی که ظرف دو ماه از تاریخ انتشار اولین آگهی تا اعتراضی از طرف مالک یا مالکین واصل شود موضوع به دادگاه صالح احاله می گردد و در صورت عدم وصول اعتراض اداره ثبت طبق مقررات سند مالکیت صادر خواهد کرد. صدور سند مالکیت جدید مانع مراجعه متضرر به دادگاه نخواهد بود.
تبصره 4 - در صورتی که ساختمان کلاً یا جزئاً در اراضی موقوفه احداث شده باشد هیأت با موافقت متولی منصوص و اطلاع اداره اوقاف و رعایت مفاد وقف نامه و در صورتی که متولی نداشته باشد تنها با موافقت اداره اوقاف و با رعایت مفاد وقف نامه و مصلحت موقوف علیهم و با در نظر گرفتن جمیع جهات نسبت به تعیین اجرت زمین اقدام و در رأی صادره تکلیف اداره ثبت را نسبت به مورد برای صدورسند مالکیت کل یا جزء اعیان با قید اجرت زمین مقرر معین خواهد کرد.
تبصره 5 – نسبت به در خواست هایی که طبق مواد 147 ،148 مکرر قانون ثبت در موعد مقرر تسلیم هیأت های مذکور در این مواد شده و منتهی به صدور رأی نگردیده بر طبق این قانون رسیدگی خواهد شد.
تبصره 6 – ادارات ثبت مکلفند از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون حداکثر ظرف مدت 3 ماه با نشر آگهی در روزنامه کثیر الانتشار محل یا نزدیک به محل و الصاق آگهی در اماکن و معابر عمومی مراتب را به اطلاع سازندگان ساختمان های موضوع این قانون برسانند که ظرف مدت یک سال از تاریخ انتشار آگهی می توانند در خواست خود را به ضمیمه رو نوشت مصدق مدارک در قبال اخذ رسید به اداه ثبت محل تسلیم نمایند .
تبصره 7 – کلیه در خواستهای واصله به ادارات ثبت باید علاوه بر ثبت در دفتر اداره در دو دفتر دیگری که به این منظور تهیه خواهد گردید ثبت و پس از انقضاء مدت مقرر در تبصره 1 یکی از آن دو دفتر به سازمان ثبت ارسال خواهد شد.
تبصره 8- ترتیب تشکیل جلسات ، نحوه رسیدگی هیأت ها و چگونگی انتخاب کارشناس رسمی دادگستری و در موارد دیگر اجرایی مذکور در این قانون مطابق آیین نامه ای خواهد بود که با پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به تصویب وزیر دادگستری می رسد.
ماده 148 قانون ثبت اسناد و املاک/ مصوب 26/12/1310 :
در مورد آن دسته از اراضی که در مالکیت دولت یا شهرداری ها باشد و تا تاریخ تصویب این قانون ساختمان یا بنایی که در آن احداث شده است ، چنانچه متصرف فعلی ، احداث کننده بنا و ساختمان فاقد واحد مسکونی باشد ، دولت و شهرداری ها مکلف اند عرصه را به قیمت منطقه ای ( به اضافه بهای تاسیسات زیربنایی طیق تبصره 46 قانون بودجه 1364 ) به صاحبان اعیان بفروشند و در صورتی که احداث کننده دارای واحد مسکونی دیگری باشد ، دولت و شهرداری ها می توانند عرصه را با نظر کارشناس رسمی دادگستری به قیمت عادله روز به صاحبان اعیانی بفروشند. ادارات ثبت پس از فروش عرصه نسبت به عملیات ثبتی طبق مقررات عمل خواهند نمود.
تبصره 1 - حکم این ماده شامل مواردی نخواهد بود که حفظ ملک به موجب قوانین مربوط برای دولت اعم از وزارت خانه ها و سازمان ها و شهرداری ها و موسسات و شرکت های دولتی و وابسته به دولت ضروری است مگر آنکه دولت و شهرداری ها با واگذاری این قبیل املاک نیز موافق باشند ، تشخیص این امر با هیأت دولت است.
تبصره 2- از تاریخ تصویب این قانون دولت مکلف است از هر نوع تصرف اراضی متعلق به دولت و شهرداری ها جلوگیری نموده و ساختمان های احداث در این قبیل اراضی را در صورتی که متصرف معترف با تجاوز باشد و یا تجاوز او عرفاً معلوم و غیر قابل انکار باشد ، وی را ملزم به رفع آثار تجاوز و یا تخریب نموده و چنانچه امتناع ورزد دولت رأساً در رفع آثار تصرف اقدام خواهد کرد. و در صورت لزوم تخریب می نماید و چنانچه متصرف منکر تجاوز باشد موضوع به دادگاه صالح احاله می شود. در هر مورد که در اجرای موارد مذکور در این قانون نیاز به تفکیک یا افراز ملک باشد ، واحدهای ثبتی با توجه به وضع موجود رأساً اقدام خواهند نمود و مورد مشمول مقررات ماده 4 این قانون نخواهد بود . از هر یک از متقاضیان استفاده از مقررات این قانون به هنگام صدور و تسلیم سند مالکیت ، علاوه بر بهای دفترچه مالکیت معادل 15 در هزار بر مبنای ارزش منطقه ای ملک و در نقاطی که ارزش منطقه ای معین نشده بر مبنای برگ ارزیابی اخذ و به حساب دولت واریز می شود.
چنانچه ملک مورد تقاضا مسبوق به صدور سند مالکیت اولیه نباشد علاوه بر مبلغ فوق ، بقایای ثبتی متعلقه نیز طبق مقررات مربوطه وصول و ایصال خواهد شد.
مصوب سال 1354 وجود سند عادی انتقال زمین از طرف متقاضی ثبت یا قائم مقام او همچنین انتقال ملک به موجب سند عادی یا رسمی با نحو مشاع و تصرف به نحو مفروض و یا انتقال از طرف بعضی از مالکین مشاعی مانع رسیدگی هیأت های مذکور در ماده 148 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد و املاک مصوب سال 1351 و ماده 4 قانون متمم قانون ثبت مصوب سال 1354 نخواهد بود. در صورت وجود سند انتقال به میزان سهم انتقال دهنده موجبی برای محکومیت صاحب اعیان به پرداخت قیمت عرصه یا اجرت المثل نخواهد بود .
تبصره - در صورتی که سند عادی مورد تردید یا انکار یا ادعای جعل واقع شود ، هیأت طرفین را به مرجع قضایی هدایت می کند، دادگاه طبق قسمت اخیر ماده 147 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد و املاک رسیدگی و حکم متقاضی صادر خواهد کرد.
ب- مهلت مقرر در تبصره 1 ماده 148 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد و املاک مصوب سال 1351 و تبصره 1 ماده 4 قانون متمم قانون ثبت اسناد و املاک کشور مصوب سال 1354 از تاریخ اجرای این قانون 3 سال تمدید می شود.
ج - وزارت دادگستری می تواند از تاریخ تصویب این قانون ظرف 3 سال اجرای مقررات ماده 148 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد و املاک و ماده 4 قانون متمم قانون ثبت اسناد و املاک و مفاد بند الف این قانون را در نقاط دیگر کشور که شرایط مشابهی با شهرهای مندرج در مواد فوق الذکر داشته باشند به کمیسیون های دادگستری مجلسین پیشنهاد نماید.
کمیسیون های دادگستری مجلسین مهلت های تقدیم دادخواست را در هر مورد که حداکثر 3 سال خواهد بود تعیین می نماید.
ماده 148 مکرر ( الحاقی 22/8/1357 ) :
الف- در مورد ماده 148 قانون ثبت اسناد و املاک وجود سند عادی انتقال زمین از طرف متقاضی ثبت یا قائم مقام او همچنین انتقال ملک به موجب سند عادی یا رسمی به نحو مشاع و تصرف به نحو مفروز و یا انتقال از طرف بعضی از مالکین مشاعی مانع رسیدگی هیأت های مذکور در ماده 148 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد و املاک مصوب سال 1351 نخواهد بود. در صورت وجود سند انتقال به میزان سهم انتقال دهنده موجبی برای محکومیت صاحب اعیان به پرداخت قیمت عرصه یا اجرت المثل نخواهد بود.
تبصره- در صورتی که سند عادی مورد تردید یا انکار یا ادعای جعل واقع شود هیأت طرفین را به مرجع قضایی هدایت می کند، دادگاه طبق قسمت اخیر ماده 147 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد و املاک رسیدگی و حکم مقتضی صادر خواهد کرد.
ب- مهلت مقرر در تبصره 1 ماده148 قانون اصلاح قانون ثبت اسناد املاک مصوب سال 1351 از تاریخ اجرای این قانون سه سال تمدید می شود.
قانون اصلاح مواد 2،1 و3 قانون اصلاح و حذف موادی از قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 31/4/1365 و الحاق موادی به آن ( مصوب 21/06/1370 ) :
ماده 1 : ماده 147 قانون مزبور به شرح زیر اصلاح می گردد:
ماده 147 :
برای تعیین وضع ثبتی اعیان املاکی که اشخاص تا تاریخ 1/01/ 1370 بر روی زمین هایی ایجاد نموده اند که به واسطه موانع قانونی تنظیم سند رسمی برای آنها میسر نبوده است، همچنین تعیین وضع ثبتی اراضی کشاورزی و نسق های زراعی و باغات اعم از شهری و غیر شهری و اراضی خارج از محدوده شهر و حریم آن که مورد بهره برداری متصرفین است و اشخاص تا تاریخ فوق خریداری نموده اند و به واسطه موانع قانونی تنظیم سند یا صدور سند مالکیت برای آنها میسر نبوده است به شرح زیر تعیین تکلیف می شود.
1- در صورتی که بین متصرف و مالک توافق بوده پس از احراز تصرف بلا منازع متصرف توسط کارشناس منتخب اداره ثبت و نداشتن معترض رئیس دستور ادامه عملیات ثبتی را به نام متصرف به منظور صدور سند مالکیت خواهد داد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 21 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
شهر الکترونیک
زمینه ایجاد شهر الکترونیک را می توان در پنج مرحله پیدایش، ارتقاء، تعامل، تراکنش و یکپارچگی در نظر گرفت. بخشی از شهرهای الکترونیک در کشورهای در حال توسعه در مرحله پیدایش هستند بعضی در این شهرها اقدامات نخستین برای ایجاد شهر الکترونیک در حال شکل گیری است. اقدامات مزبور با انجام مطالعات راهبردی و تدوین برنامه های جامع توسعه شهر الکترونیک و اطلاع رسانی عمومی آغاز می شوند و به مرور باید زیرساختار فناوری ارتباطات و اطلاعات شهر توسعه یابد.
در مرحله ارتقاء شهرها اقدامات نخستین را پشت سر می گذرانند و خود را توسعه می دهند، بهبود وضعیت وب سایتها، ارائه خدمات ابتدایی برروی وب سایتها، توسعه زیرساختار و آموزش کارکنان از اقدامات اساسی این مرحله می باشد. تعدادی از شهرها و شهرداری های جهان در این مرحله از توسعه قرار دارند.
در مرحله تعامل وب سایتها امکان برقراری ارتباطات دوطرفه برقرار می گردد و شهروندان به راحتی می توانند با ادارات شهری و مسوولین شهر ارتباط برقرار کنند. طی این مرحله معمولاً برخی از خدمات شهری نیز از طریق اینترنت ارائه می گردد که از جمله این خدمات می توان از بانک اطلاعات شهری نام برد.
در مرحله تراکنش، انواع پرداختها و انتقالات پولی از طریق اینترنت امکان پذیر می شوند و هیچ محدودیتی در این مرحله در امر دریافت و پرداخت وجود نخواهد داشت. کارت های اعتباری، کارت های خرید اینترنتی و دیگر گونه های پرداخت الکترونیکی جای تبادلات فیزیکی پول را می گیرند. شهرهای برتر الکترونیک در دنیا همچون برلبنی و بوستون در این مرحله قرار دارند.
در مرحله یکپارچگی، اغلب خدمات شهری مورد نیاز مردم توسط وب سایتها قابل ارائه هستند و شهرواندان می توانند با استفاده از اینترنت به آنها دسترسی داشته باشند. این حالت زمینه ساز برپایی اداره الکترونیکی شهر می باشد.
ایجاد سازمانها و ادارات مجازی و سیستم کار از راه دور Teleworking از برنامه های آینده شهرهای الکترونیک است. با دنبال کردن این برنامه ها مراجعه مردم به ادارات دولتی به حداقل می رسد و کارمندان نیز می توانند در هر مکانی وظایف خود را انجام دهند. ارایه متد و روشی برای زندگی الکترونیک در خور جامعه اطلاعاتی نیز از دیگر برنامه های شهرهای الکترونیک در جهان است. سبک زندگی در جامعه اطلاعاتی تضادها و ناهنجاری های خاص را بدنبال خواهد داشت.
بنابراین ارایه یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و همراستا با جامعه اطلاعاتی یکی از برنامه های شهر الکترونیک جهان است. علاوه بر موارد فوق در سطح بین المللی نیز اقداماتی صورت گرفته است که از آن جمله می توان به طرح اتحادیه اروپا برای یکپارچهسازی سیستم شهرداری های الکترونیک اروپا و ارتباط آنها به یکدیگر اشاره نمود که طی آن یک سیستم یکپارچه برای شهرداریهای اروپایی جهت تسهیل امورشان تهیه و اجرا می شود. اتحادیه اروپا برای این طرح سرمایه گذاری خوبی کرده است.
اما زمانیکه مشکل بشر در زمینه تولید و دسترسی به دانش حل شود و اطلاعات به شکل گسترده ای در اختیار تمامی مردم قرار گیرد، آیا بشر باز با موج جدیدتری روبرو خواهد بود؟ آیا باز تحولی جدید در انتظار او است؟ به نظر بنده پاسخ این سؤال مثبت و موج چهارمی در راه خواهد بود که عصر مجازی نامیده می شود. در دنیای آینده بیشتر کارهای روزمره ارفاد به صورت غیرفیزیکی انجام خواهد شد. در آینده بیشتر کارهای روزمره افراد به صورت غیرفیزیکی انجام خواهد شد. مثلاً برای خرید از فروشگاهی در کشور دوردست نیاز به حضور فیزیکی نخواهد بود. دانشجویان برای گذراندن دوره تحصیلی خاص الزامی ندارد به صورت فیزیکی در مدارس و دانشگاه ها حضور یابند بلکه می توانند در منزل یا هر نقطه دلخواه در هر گوشه از جهان به تحصیل بپردازند. آموزش در این حالت در فضای
شهر الکترونیک و عصر مجازی
شهر الکترونیک ثمره توسعه دنیای اطلاعات و موج سوم است. اولین بار آلوین تافر نظریه موج سوم را مطرح نمود. او معتقد بود که بعد از عصر صنعتی در جهان عصر اطلاعاتی پدید خواهد آمد. در این عصر فعالیتهای روزانه انسان متحول خواهد شد و دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و تجارت الکترونیک چهره زندگی افراد را متحول خواهند ساخت. تقریباً از دو دهه قبل موجی که تافلر از آن سخن می گفت عمومیت یافت و زندگی بشر را دستخوش تغییر نمود.
اینترنت به سرعت در جهان گسترش یافت و دولت الکترونیک در کشورها پدید آمد و شهرها نیز به سمت الکترونیکی شدن پیش رفتند اگرچه بیش از چند سال از آغاز این موج نمی گذرد ولی بدون شک جامعه اطلاعاتی و موج سوم طی چند سال آینده جهان را تسخیر خواهد نمود.
صورت می گیرد اما به واسطه فناوری خاص، محیط مجازی فوق، شرایط و حالت یک محیط طبیعی را خواهد داشت. به گونه ای که حواس پنج گانه انسان همگی در محیط مجازی دقیقاً شبیه دنیای واقعی عمل خواهند کرد. تجارت مجازی، دولت مجازی و آموزش مجازی در فضای سه بعدی مانند حالت طبیعی موجود شکل خواهند گرفت.
زمانیکه تمامی امور زندگی افراد تحت تأثیر عصر مجازی قرار گیرد، چهره شهرها نیز تغییر خواهد کرد و شهرهای مجازی، پایتخت مجازی و حتی کشورهای مجازی به جای شهرها و کشورهای الکترونیکی ایجاد خواهند شد که در آنها شکل زندگی کاملاً با آنچه امروز دارم متفاوت خواهد بود.
جمع بندی
شهر الکترونیک واقعیت آینده شهرهای سنتی ما با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است. با مباحث جدیدی که تحت عنوان جامعه اطلاعاتی در جهان مطرح شده است و در اجلاس جهانی ژنو در سال 2003 میلادی اعلامیه اصول و طرح اجرایی آن تصویب شده است. بحث شهرهای الکترونیکی جدی تر خواهد شد. تجربیات محدود کشورمان در این زمینه نشان می دهد که هنوز عزم و اراده لازم در بین مسوولین کشورمان برای ایجاد شهرهای الکترونیکی وجود ندارد. لذا باید با طرح مباحث فرهنگی و ایجاد شهرهای کوچک نمونه در این زمینه تلاش نمائیم تا هرچه زودتر در جامعه اطلاعاتی مورد نظر جهان ما هم جایگاه ویژه ای داشته باشیم و طبق روال سابق جزء آخرین مسافران قطار توسعه ICT نباشیم.
شهر الکترونیکی در ایران
موضوع شهر الکترونیک در ایران به پیشنهاد دکتر علی اکبر جلالی و پذیرش آن توسط سازمان منطقه آزاد کیش برمی گردد.
طبق تفاهم نامه ای بین دانشگاه علم و صنعت ایران و سازمان منطقه آزاد قرار بود جزیره کیش به اولین شهر الکترونیکی و اینترنتی ایران تبدیل شود. پس از طرح موضوع، همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی در جزیره کیش برگزار شد تا ابعاد مختلف موضوع شهر الکترونیک کیش مورد نقد و بررسی قرار گیرد..
در این همایش پیشنهاد ایجاد شهر الکترونیک در جزیره کیش مورد استقبال متخصصان داخلی و خارجی قرار گرفت. از آن زمان فعالیتهای پراکنده ای جهت اجرایی شدن این طرح صورت گرفت و در آخرین تصمیمات مسئولین قرار شد جزیره کیش به مرکز فناوری و اطلاعات کشور تبدیل شود. همچنین در سال 1381 موضوع شهر الکترونیک مشهد با محوریت شهرداری مشهد مطرح شد. پروژه سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد به عهده دانشگاه علم و صنعت ایران قرار گرفت و پژوهشکده الکترونیک مجری این سند بوده است. این سند در مهلت مقرر تهیه و تحویل شهرداری مشهد شد و فضای فرهنگی لازم برای اجرای شهر الکترونیکی مشهد آماده شده است. علاوه بر موارد فوق اقدامات پراکنده دیگری مانند شهر الکترونیک اکباتان، شهر الکترونیک کرج و شهر الکترونیک شیراز هم تا کنون در رسانه ها مطرح شده است. اما به دلایل مختلف که عملاً بی اطلاعی از موضوع و عدم شناخت مسوولین در حمایت از اینگونه طرحها است. تاکنون هیچکدام از طرح های فوق به مراحل اجرائی نرسیده اند.
شهر الکترونیکی کیش
در اردیبهشت ماه سال 1379 پیشنهاد ایجاد اولین شهر الکترونیکی و اینترنتی ایران در جزیره کیش مطرح شد. شهر کیش با جاذبه ها و پتانسیل های مطلوبی که دارد محل مناسبی برای ایجاد یک منطقه الکترونیکی است. جزیره کیش پس از بررسی های مفصل و کاملی انتخاب شده بود زیرا به عقیده برخی از محققین کشور، این جزیره به یک کشور کوچک می ماند که همه امکانات را در خود دارا است. تفاوت شهر اینترنتی کیش با دیگر شهرهای مشابه در این است که در شبکه اینترنتی این جزیره بعلت نو بودن و امکان تغییرات اهداف مختلفی می تواند در فضای محدود و کم هزینه دنبال شده و پایلوت ملی کشور گردد. اما سایر شهرها این موقعیت را نداشتند و نمی توانستند پایلوت مناسب برای یک شهر الکترونیکی نمونه باشند.
یکی از نخستین اقدامات فراگیر برای ایجاد شهر الکترونیک کیش برپایی «همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی» بوده است که اردیبهشت 1380 در کیش برگزار شد.
در این همایش بیش از 1500 نفر از کارشناسان و متخصصان داخلی و خارجی در مورد شهر اینترنتی کیش و مقوله های جدید فناوری اطاعات به تبادل نظر پرداختند.
این همایش نخستین گردهمایی ملی برای بحث در مورد فناوری اطلاعات در کشور بود و بسیاری از مباحث نوین همچون دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیک و آموزش الکترونیک برای اولین بار در آن مطرح شد.
در همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی کیش، برخی از مسوولین عالی رتبه کشور شرکت فعال داشتند و ضمن تایید اجرای پروژه شهر الکترونیکی کیش، قول مساعدی برای همکاری در اجرایی نمودن پروژه دادند.
ویژگی شهر الکترونیک کیش نسبت به سایر شهرهای الکترونیکی جهان بر آن بود که در آن، انجام کلیه امور شهری شهروندان به وسیله رایانه و اینترنت از طریق شبکه های اطلاع رسانی جهانی پیش بینی گردیده بود که در صورت موفقیت اجرای این پروژه کلیه امور اقتصادی، اداری، آموزشی، فرهنگی و بهداشتی شکل جدیدی به خود می گرفت و تجربیات مفید آن بر اساس الگوی ارائه شده جهت توسعه شهرهای الکترونیکی در ایران به سایر نقاط کشور تعمیم می یافت. اما این امر به دلایل مختلف هیچگاه به وقوع نپیوست. شاید بزرگترین اثر طرح موضوع شهر الکترونیک کیش در کشو.ر را بتوان ایجاد فضای فرهنگی توسعه ICT در کشور دانست. تأثیر این فضای فرهنگی در خود جزیره کیش بیشتر مشهود است. جزیره کیش با نصب دو حلقه فیبر نوری و توسعه ارتباطات، اجرای چندین پروژه کافی نت، توسعه کارت ثمین و کارت های اعتباری دیگر، اجرایی کردن دانشگاه اینترنتی کیش و ایجاد وب سایتهای متنوع در بخش بازرگانی و توریسم شاید یکی از شهرهای توسعه یافته در استفاده از ICT باشد. به نظر دکتر جلالی هنوز برای اجرایی شدن شهر الکترونیک کیش دیر نیست و باید این پروژه ملی نهایتاً اجرا شود تا از مزایای تجربی آن سایر نقاط کشور بهره مند شوند.
سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد
ایده ایجاد شهر الکترونیکی مشهد در اوایل سال 1380، با برگزاری دو سمینار توسط دکتر جلالی در مشهد، مورد توجه مسوولین این شهر و شهرداری مشهد قرار گرفت. پس از انجام این سمینارها، شهرداری مشهد اقدامات مطالعاتی اولیه را توسط سازمان آمار، اطلاعات و خدمات کامپیوتری شروع نمود. با درخواست شهردار وقت مشهد، مطالعات اولیه در خارج و داخل کشور از طریق متخصصین ایرانی فناوری اطلاعات انجام شد. پس از انجام مطالعات اولیه مشخص گردید که اولین قدم در ایجاد شهر الکترونیک مشهود، تهیه سند راهبردی آن است تا صورت مسئله کاملاً مشخص شود و طی آن، موقعیت فعلی، چالش ها و نیازهای شهر مشهد مورد ارزیابی و مطالعه قرار گیرد. پس از این مرحله لازم بود که محورهای کلیدی شهر الکترونیک مشهد تبیین شده و روش های اجرایی آن بر اساس فرضیات اولیه مشخص گردد. بنابراین در اواخر سال 1381، زمینه تدوین این سد با پروژهای تحت عنوان «سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد» با محوریت شهرداری مشهد، از طریق پژوهشکدة الکترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران رفاهم آمد.
انتخاب شهر مشهد به عنوان شهر الکترونیکی با محوریت شهرداری که بیشترین ارتباط را با مردم را دارد، دلایل متعددی را به همراه داشته است. ازجمله این دلایل می توان به حضور و مسافرت 13 میلیون زائر سراسر کشور به مشهد اشاره نمود که بهترین عامل در اشاعه فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات و آشنا نمودن بخشی از مردم با خدمات مناسب آن خواهد بود و زمینه فرهنگی لازم را برای توسعه این فناوری به سایر نقاط کشور فراهم خواهد نمود. همچنین اهمیت شهر مشهد به عنوان دومین شهر بزرگ کشور و یکی از چهار نقطه اصلی توسعه وسیع فناوری اطلاعات در برنامههای دولت با پتانسیل های فراوان ازجمله وجود فرصت ها اقتصادی و سرمایه گذاری مناسب وجود فرودگاه بین المللی گمرک،علاقمندی مسوولین دولتی و بخش خصوصی شهر مشهد، همجواری با افغانستان و استقرار در دروازه های آسیای میانه، سابقه اجرای طرح های مختلف به صورت پراکنده در این زمینه و وجود دانشگاه ها معتبر از جمله ده ها دلیل دیگر برای انتخاب این شهر بعنوان یک شهر الکترونیکی بوده است.
مجموعه ای تحت عنوان «سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد» نامگذاری شد، نتیجه مطالعات و تحقیقاتی است که به عنوان اولین مرحله در اجرای شهر الکترونیک مشهد با محوریت شهرداری مورد نیاز بود. کمیت و کیفیت برپایی یک شهر الکترونیکی دارای آنچنان اهمیتی است که فقط در سایه یک سند راهبردی صحیح، دقیق و منطقی می توان به نتیجه مطلوب و مورد انتظار دست یافت. در واقع این سند چشم انداز، راهبردها، سیاست ها و طرح های کلان یک شهر الکترونیکی را بگونه ای تنظیم نموده است که توقع شهروندان و اصناف و سازمانهای مختلف شهر مشهد در تشخیص ضرورت استقرار یک شهر الکترونیک برآورده شده و مسیر اجرای آن مشخص باشد. در زمان تهیه این مطالب سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد به محوریت شهرداری توسط پژوهشکده الکترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران تهیه و تحویل شهرداری شده است و مردم در انتظار اجرایی شدن شهر الکترونیک مشهد هستند.
سایت www.e_mashhad.ir سایت رسمی شهر الکترونیک مشهد است.
شهر الکترونیک جایی بهتر برای زندگی
به گفته انیشتن تخیل از دانش مهمتر است. شما نیز قبل از پرداختن به مباحث فوق بد نیست چشمانتان را ببندید و با ایجاد فضای تخیلی در محیط یک شهر الکترونیک به گشت و گذار بپردازید. شاهد باشید که مردم با طلوع آفتاب از خواب برمی خیزند. در حالی که خورشید شهر تخیلی شما به آرامی طلوع میکند اکثریت آنها به دور از دغدغه کار و مشغولیت های روزانه، در طول شب مشغول استراحت بوده اند امور شهر طی شب گذشته در جریان بوده و روال عادی خود را طی می کرده است. فروشگاه ها محصولات خود را عرضه میکردند. اماکن آموزشی، تفریحی، فرهنگی، ادارات دولتی و تجاری شهر همگی در دسترس بودند. با آغاز روز در این شهر، با خیابان های خلوت روبرو خواهیم بود. دانش آموزان و دانشجویان از طریق اینترنت در کلاس های درس حضور پیدا می کنند. اکثر شاغلین از خانه و توسط شبکه اینترنت وظایف شغلی روزمره خود را انجام می دهند. زنان خانه دار می توانند خریدهای خود را از طریق فروشگاههای اینترنتی، بدون آنکه به صورت فیزیکی در فروشگاه حاضر شوند انجام دهند و یا قبوض برق، گاز، تلفن و آب خود را از طریق اینترنت بپردازند.
کودکان از امکانات تفریحی و آموزشی شهر الکترونیکی استفاده می کنند. سخنرانی شهردار به صورت زنده برای شهروندان پخش می شود. برخی از شهروندان نیز مشکلات و مسایل خود را برای پیگیری از طریق وب سایت شهر الکترونیک به مسئولین شهر انتقال می دهند. در سالن گفتگوی مجازی شهر نیز عده ای از شهروندان در مورد مباحث گوناگون با یکدیگر مذاکره می کنند. گردشگران قبل از مسافرت بصورت مجازی از هتل ها و محل اقامت مورد نظر خود بازدید می کنند، بلیط هواپیما رزرو می کنند و برنامه بازدید از اماکن تفریحی و سیاحتی را تنظیم می کنند. شاید باور این که تمام این اعمال را میتوان تنها از طریق یک وب سایت انجام داد مشکل باشد. اما جالب است بدانید که تنها نمای بیرونی یک شهر الکترونیک، یک وب سایت است. وب سایتی که دسترسی به اغلب خدمات شهر را از طریق اینترنت تنها با یک آدرس ممکن میسازد. از طریق این وب سایت که آن را درگاه شهر الکترونیک گویند میتوان به تمام نقاط شهر دسترسی داشت و در کمتر از چند دقیقه به هرگونه اطلاعاتی که مورد نظر است دسترسی پیدا کرد و به آسان ترین روش ممکن کارهای روزمره اداری و بانکی و سایر کارها را انجام داد. در مقام مقایسه با شهرهای الکترونیکی، شهر سنتی معضلات زیادی را برای شهروندان به همراه دارد. فرض کنید که صبح یک روز تابستان است و شما در حال عزیمت از منزل به محل کارتان هستید. حدود یک ساعت است که از منزل خارج شدهاید ولی خیابان های شلوغ شهر، زمان پیمودن مسیر خانه تا محل کار را چند برابر کرده است. با صرف یک ساعت برای انجام عملیات بانکی، دو ساعت معطل شدن در ترافیک، یک ساعت جستجو برای خرید کفش دلخواهتان و مقداری معطلی برای پرداخت قبض های آب و برق روز پرمشغلهای را پیش روی خواهید داشت. با یک محاسبه سرانگشتی خواهید دید که بخش عظیمی از اوقات روزانه خود را صرف کارهای تکراری و غیرضروری می کنید. با این اوصاف این سوال پیش می آید که آیا واقعاً برای زندگی در یک شهر بزرگ حتماً باید بخش زیادی از وقت خود را صرف کارهای تکراری کنید و بخش دیگری از آنرا در صفوف اماکن عمومی و یا خیابان های شهر تلف کنید؟ آیا راه بهتری برای استفاده بهینه از زمان وجود ندارد؟ آیا نمی توان در شهرهای بزرگ بدون دغدغه های روزمره به راحتی زندگی کرد؟ بد نیست قبل از این که به این سوالات پاسخ دهید سری به یک شهر الکترونیک بزنید، شهری که به ظاهر با شهرهای سنتی ما متفاوت است. شاید پاسخ سوالات خود را آنجا بیابید.
صبح زمانی که از خواب برمی خیزید، می توانید وضعیت سیستم های امنیتی، تسهیلات و وسایل منزلتان را توسط کنترل کننده مرکزی بررسی کنید. قبل از دوش گرفتن می توانید از طریق اینترنت به شبکه رادیویی دلخواهتان دسترسی داشته باشد و اخبار روزانه را بشنوید. هنگام ترک منزل بد نیست که مایحتاج مورد نیاز خود را با مراجعه به وب سایت فروشگاه زنجیره ای سفارش دهید. فروشگاه پس از گردآوری و بسته بندی اقلام مورد نیاز شما، بهای آن را از کارت اعتباریتان کسر خواهد کرد و آنها را برایتان ارسال خواهد نمود.
در موقع صرف صبحانه نیز می توانید با استفاده از تلفن همراه به منشی نرم افزاری خود سری بزنید، از پیغام ها، قرارهای ملاقات و کارهای روزمره ای که قبلا برای امروز درنظر گرفته اید، مطلع شوید.
وقتی که اتومبیل تان را روشن می کند، از طریق تلفن همراه از آخرین وضعیت رفت و آمد در خیابان های شهر مطلع می شوید و می توانید مسیر مناسبی را برای رسیدن به محل کار انتخاب نمائید. می توانید آدرس مورد نظر خود را به سیستم موقعیت یاب جغرافیایی اتومبیلتان بدهید تا شما را تا مقصد هدایت کند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 45 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید