بهداشت دهان و دندان
فهرست
پیشگفتار… ب
خلاصه. ج
مقدمه… د
عنوان صفحه
فصل اول (بهداشت دهان و دندان)
پوسیدگی دندان و عوامل مؤثر بر آن.. ۱
راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان ۲
جرم دندان چیست؟… ۲
بهداشت لب. ۳
بهداشت لثه.. ۴
بهداشت زبان… ۴
خشکی دهان ۵
بوی بد دهان و علت های آن.. ۵
علل دهانی و دندانی.. ۶
علل عمومی. ۶
فصل دوم (مسواک وخمیردندان)
روش صحیح مسواک زدن .. ۷
روش های نگهداری از مسواک … ۸
مشخصات و عمل خمیر دندان. ۹
خمیردندان های درمانی… ۱۱
خصوصیات یک خمیردندان خوب ۱۱
دهان شویه ها ۱۲
فصل سوم (نقش مادران و مدارس)
نقش مراقبین بهداشت مدارس در حفظ سلامتی دندان های دانش آموزان ۱۳
نکات بسیا مهم بهداشتی برا ی حفظ سلامت دهان و دندان… ۱۴
فصل چهارم (حوادث دندان)
هیپروسمنتوز … ۱۷
دندانها با دودسیگارازبین می روند … ۱۷
حوادث دندانی و نحوه ی حفاظت از دندان آسیب دیده .. ۱۸
فصل پنجم (بهداشت نزد دندانپزشکان)
واکسیناسیون علیه هپاتیتB برای کارکنان دندان پزشکی.. ۲۱
استفاده از روپوش. ۲۱
استفاده ازدستکش. ۲۲
ضد عفونی.. ۲۲
تمیز کردن وسایل. ۲۳
استریلیزاسیون یا ضد عفونی شدید ۲۴
ضد عفونی کردن محیط کار و تجهیزات دندان پزشکی .. ۲۶
دفع مواد زاید دندان پزشکی.. ۲۷
فصل ششم (اختلالات دندان)
مراقبت از دندانها و لثه ها… ۲۸
آبسه دندان… ۲۸
تغییر رنگ دندانها. ۳۲
فصل هفتم (حوادث دندان)
بیماریهای لثه… ۳۵
التهاب لثه ها ۳۵
پریودنیت Periodontitis: .. ۳۸
پس روی لثه ها ۴۰
علل پسروس لثه ها… ۴۱
هیپرپلازی لثه Gingival hyperplasia.. ۴۳
خشکی حفره دندان Dry socket. ۴۴
فصل هشتم (سیستم ایمنی دهان)
سیستم ایمنی دهان ۴۶
غشاء مخاطی دهان ۴۷
بزاق Saliva . ۴۸
فصل نهم (دیابت و فسار خون)
ملاحظات دندان پزشکی در بیماران مبتلا به دیابت. ۴۹
ملاحظات دندانپزشکی در بیماران مبتلا به فشار خون. ۵۴
بیماران مبتلا به فشارخون در محیط دندانپزشکی ۵۹
منابع
ضمیمه۱
ضمیمه۲
بهداشت دهان و دندان……………………………………………………………………… مؤلف:دکتر محمد مشرف
راهنمای کنترل عفونت و دفع مواد زاید در دندانپزشکی…………………..مؤلف:دکتر خدیجه کاویان پور
دندان و لثه………………………………………………………………………………………مؤلف:دکتر وجیهه علیزاده
مجموع مقالات دندان پزشکی……………مؤلف:جهاد دانشگاهی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه تهران
ایمونولوژی بیماری های دهان………………………….مؤلف:دکتر عبدالحسین کیهانی-دکتر شریعه فقیهی
بافت شناسی دهان و دندان………………………………………………………………….مؤلف:دکتر فریده اعتصام
یکی از بهترین نشانه های خدا در ساختمان بدن انسان دهان ، زبان و دندانهای اوست . از آن جا که بهداشت دهان و دندان ، یکی از مهمترین شاخه های بهداشت عمومی به شمار می آید ، رعایت کامل مسائل بهداشتی در این زمینه برای حفظ سلامت دهان و دندان ها نیازمند آگاهی و توجه دقیق به آموزشهای صحیح بهداشتی می باشد .
عوامل مهم و مؤثر برای به نتیجه رساندن این مطلب عبارتند از : عوامل محیطی ، تغذیه ای صحیح و هم چنین برخورداری از یک فرهنگ غنی بهداشتی که هر کدام به نوبه ی خود نقش بسزایی را ایفا می کنند .
بیشتر افراد جامعه از این مسائل اطلاع کافی ندارند . این نداشتن اطلاع از عوامل مؤثر برای به نتیجه رساندن مسائل بهداشتی با محدودیت های آموزش های صحیح بهداشت دهان و دندان و همچنین کمبود مقالاتی در این زمینه پدید می آید .
مقدمه :دهان نخستین قسمت لوله ی گوارش است. ین قسمت از لبها شروع و به حلق منتهی میشود.
در داخل این حفره دندان ها ، زبان و مجرای خروجی ترشحات غدد کوچک و بزرگ وابسته به حفره های دهان قرار دارند .
دندان ها عضوی سخت و سفید رنگ هستند که در فکّ بالا و پایین حفره های دهان جای گرفته اند .
ارائه ی مشکلات دندانی و نیز راههای پیشگیری و درمان آن از ویژگیهای بارز این اثر است .
رشد و گسترش علوم دندان پزشکی در رشته های تخصصی مختلف با سرعتی شگرف آن چنان پیش می رود که دندان پزشکان و دانشجویان این رشته جهت کسب آگاهی های علمی ملزم به استفاده از تحقیقات و مقالات جدید بوده تا بتوانند گره گشای مشکلات درمانی و بهداشتی در سطحی مطلوب و شایسته باشند.
بهداشت دهان و دندانپوسیدگی دندان و عوامل مؤثر بر آن:پوسیدگی یا همان کرم خوردگی دندان،انهدام انساج سخت دندان که معمولا با درد همراه است می باشد.
کرم خوردگی یا پوسیدگی دندان برای تمام افراد بشر رخ می دهد.
به طور کلی عواملی که در ایجاد پوسیدگی دندان دخالت دارند عبارتند از:
کمبودویتامین های («آ»،«ث»،«د»وکلسیم وفسفر)عوامل ارثی،بهداشتی،شکل فیزیکی دندان (چاله های عمیق Deep pitsوشکاف های عمیقDeep fissure)،عوامل تغذیه ای وبالاخره ترکیب بزاق و مقدار ایمونوگلبولین آن (IGA).
درهنگام پوسیدگی،آب سرد و خوردن شیرینی باعث احساس درد در دندان می گردد و در غیر این صورت دندان بدون درد است.
وقتی که دندانی در اصطلاح می پوسد،نسبت به گرما وتماس با شیرینی جات حساس می شود و بر روی آن نقاطی تیره رنگ پدید می آید.
پوسیدگی دندان در طفولیت و جوانی بیشتر از سایر سنین است. بنابراین سن یکی از عوامل مؤثر بر پوسیدگی دندان های ماست.در کسانی که شیرینی پز هستند و یا با مواد مختلف شیمیایی به خصوص اسیدها سر و کار دارند پوسیدگی دندان دیده می شود.
راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان:افزودن فلوئوربه آب آشامیدنی و رساندن آن به حد استاندارد.
مسواک زدن بعد از خوردن غذا و همچنین قبل از خوابیدن.
پرکردن دندان یا ترمیم آنها،برداشتن قسمت های پوسیده و ترمیم آن ها با مواد پرکردنی مختلف.
استفاده ی کمتر از تنقلات و شیرینی جات.
در صورت این که مدتی مسواک نزنیم و پلاک[۱] را به طور کامل از روی دندان هایمان پاک نکنیم به مرور زمان تبدیل به جرم میشود.
ما خود قادر به برداشتن جرم از روی دندان نیستیم،زیرا جرم چنان محکم به دندان ها چسبیده است که تنها دندان پزشک قادر به برداشتن آن است.
جرم گیری دندان به سلامت لثه کمک می کند جرم هایی که در بالای لثه بر روی دندان ها تشکیل میشوند قابل رؤیت هستند.این جرم ها به صورت رسوب هایی به رنگ قهوهای و یا سیاه در اطراف طوق دندان ها دیده می شوند.
سطح خشن جرم یکی از محل های شایع تجمع پلاک است.
حتی اگر یک روز در مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان کوتاهی شود،بلافاصله مراحل اولیه ی تشکیل جرم آغاز خواهد شد.
«توکسینهای پلاک[۲] باعث التهاب لثه و نیز تخریب و تحلیل استخوان نگهدارنده دندان می شوند.
پس از تخریب استخوان دندان ها هالق می شوند و در این هنگام سرعت تخریب استخوان اطراف آن بیشتر میشود،سرانجام وقتی که قسمت عمده از استخوان نگهدارنده ی دندان دچار تخریب شد،دندان آن چنان لق میشود که یا خودش به زودی ازجا کنده می شود و یا باید کشیده شود. پس از کشیده شدن دندان باید مراقبت هایی برای جلوگیری از آسیب صورت پذیرد.
بهداشت لب:لب ها نیز مانند لثه ها و دندان ها در زیبایی صورت نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.
گاز گرفتن لب هنگام صحبت کردن بسیار مضر است،زیرا هم موجب ضخیم تر شدن آن ها و هم چنین ایجاد خراش هایی بر روی لب می شود که گاهی درمان آن بسیار مشکل است. برای جلوگیری از خشک شدن دندان،ایجاد حساسیت و ترکیدگی لب ها و نیز محافظت در برابر بادهای خشک و گرم استفاده از کرم های مرطوب کننده بسیار توصیه می شود.
بهداشت لثه:رعایت بهداشت لثه همانند دندان ها ضروری است.لثه ها قسمتی از مخاط دهان می باشند که به طوق دندان ها می چسبند واستخوان نگهدارنده ی دندان را هم می پوشاند.
از ویژگی های بارزی که باید در یک لثه سالم وجود داشته باشد:صورتی رنگ بودن،محکم بودن و پر خون نبودن آنها است.لثه ها ممکن است بر اثر نا مساعد بودن حالت عمومی بدن:رنگ پریده،خون آلود،نرم وشل ،متورم و یا تحلیل رفته باشند. ناراحتی های مذکور ممکن است بر اثر کم خونی،وضع بد دهان ومعده و رویش دندان ها و بارداری و بعضی از تب ها وپیری باشد.
بهداشت زبان:زبان هم مانند سایر قسمت های دهان باید تحت مواظبت قرار داشته باشد به طریقی که از عفونت جلوگیری کامل به عمل آید.لازم است در روز چند بار ترشحاتی را که بر روی زبان ایجاد میشوند پاک کرد.
رنگ طبیعی زبان مانند لثه ها،صورتی می باشد.به محض اینکه تغیری در این رنگ ایجاد شد این نشان را دارد که اختلالاتی کم و بیش جدی در آن روی داده است.
خشکی دهان:
عمل بزاق مرطوب نگه داشتن دهان،تمیزوسفید کرن دندان ها و از بین بردن اسیدهای حاصل از پلاک دندانی می باشد.
در خشکی دهان عواملی چون:داروهای آرام بخش،آنتی هیستامین ها و پرتودرمانی سر و گردن مؤثرمی باشند.
خوردن نعنا و همچنین استفاده از محلولی که خود مخلوتی از آب و کمی گلیسیرین و چند قطره آب لیمو است می تواند تا حدودی در رفع خشکی دهان مؤثر واقع شوند.
بوی بد دهان و علت های آن:برای اکثر مردم جالب است که بدانند بوی بد دهان نزد افراد سالم،نه تنها بد نیست بلکه خوش آیند هم می باشد.
بوی بد در دهان هنگامی به وجود می آید که بیماری در بدن شخص وجود داشته باشد.یعنی فقط اشخاص بیمار بوی بد در دهانشان شکل می گیرد.
به طور کلی علت های ایجاد بوی ناخوشایند را می توان در دو دسته تقسیم بندی کرد:علل دهانی و دندان و دهانی
علل عمومی
علل دهانی و دندانی:
کسی که بهداشت دهان و دندان ره رعایت نکند بوی بد در دهانش ایجاد می شود،این چنین شخص با تمیز نکردن دندان های خود فضا را برای رشد و تکثیر میکروب ها فراهم می کند.
دندان های پوسیده هم می توانند عاملی برای این عارضه باشند.هر عاملی که باعث شود در ترشح بزاق اختلالی به وجود آید از دیگر عوامل مؤثر می باشد.
علل عمومی:تمامی بیمارهای مجاری تنفسی،حنجره،ریه،گلو و معده،دیابت،مسمومیت های غذایی و دارویی،بیماری سیل و… می توانندباعث بوی بد دهان شوند.
از جمله بوی های بد دهانی که به محض باز شدن دهان فرد بیمار می توان تشخیص داد عبارت اند از:
بوی سولفر و استیفرم که ناشی از پوسیدگی دندان است.
بوی فکالوئد یا مدفوع که از ناراختی های بخصوص معده می باشد.
بوی ترشیدگی ناشی از حاملگی.
بوی زعفران ناشی از مرض قند.
بوی نزدیک به بوی سیر ناشی از مسمومیت با جیوه.
