پایان نامه بررسی رابطه همسویی بین مشخصه های محیطی کسب و کار، اولویت های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب و کار

چکیده

مطالعه شرکت­ها بیانگر آن است که با توجه به تغییرات زیاد محیط کسب و کار، شرکت­های موفق علاوه بر اینکه از رقبای خود بهتر کار می­کنند، با تغییرات محیطی خود نیز سازگارترند و در مواجهه با محیط متغیر، برنامه ریزی لازم را دارند. به گونه­ای که توجه به مشخصه­های محیطی کسب و کار در انتخاب ساختارها و استراتژی­های سازمانی باعث بهبود عملکرد در شرکتها می­شود.

در این پژوهش رابطه بین همسویی مشخصه­های محیطی کسب و کار، اولویت­های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب و کار در شرکت­های قطعه ساز خودروی شهرک­های صنعتی استان سمنان مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس ادبیات موجود درباره مشخصه­های محیطی کسب و کار، اولویت­های رقابتی، ساختار زنجیره تامین و عملکرد کسب و کار، یک مدل نظری توسعه داده شد و نتایج فرضیات بصورت تجربی مورد ارزیابی قرار گرفت.

داده های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. کلیه شرکت های تولیدی قطعه ساز خودرو  واقع در سطح استان سمنان که جمعا 213 شرکت می‌باشند، قلمرو تحقیق حاضر می‌باشد و از آنجا که آگاه‌ترین افراد نسبت به شرکت، مدیران ارشد می‌باشند، لذا پاسخ دهندگان مدیران ارشد این شرکت‌ها می‌باشند و بنابر این سطح تحلیل این پژوهش سازمان می‌باشد. تعداد نمونه این پژوهش 130 شرکت بوده است.

بر اساس میانگین سؤالات مطروحه در مورد عملکرد، شرکت‌ها به ترتیب، لیست شدند. نیمه اول شرکت‌ها با توجه به این لیست، شرکت‌های با عملکرد بالا و نیمه دوم، شرکت‌های با عملکرد پایین در نظر گرفته شدند. سپس همسویی بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین، هم برای شرکت‌های با عملکرد بالا و هم برای شرکت‌های با عملکرد پایین آزموده شد تا فرضیه اصلی پژوهش بررسی شود. طبق فرضیه اصلی پژوهش، در شرکت‌های با عملکرد بالا، بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین همسویی وجود دارد (وجود همسویی استراتژیک) و در شرکت‌های با عملکرد پایین، این همسویی استراتژیک، وجود ندارد. بررسی همسویی استراتژیک، از طریق مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد.

واژه‌های کلیدی: همسویی استراتژیک، اولویت های رقابتی، مدیریت زنجیره تامین، مدیریت عملکرد

ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

در دو دهه 60 و 70 میلادی، سازمان‌ها برای افزایش توان رقابتی خود تلاش می‌کردند تا با استانداردسازی و بهبود فرآیندهای داخلی خود محصولی با کیفیت بهتر و هزینه کم‌تر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ پیش‌نیاز دست‌یابی به خواسته‌های بازار و درنتیجه کسب سهم بیشتری از بازار است. به همین دلیل سازمان‌ها تمام تلاش خود را بر افزایش کارایی معطوف می‌کردند. در دهه 80 میلادی با افزایش تنوع در الگوهای مورد انتظار مشتریان، سازمان‌ها به طور فزاینده‌ای به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیازهای مشتریان علاقه‌مند شدند. در دهه 90 میلادی، به همراه بهبود در فرآیندهای تولید و به‌کارگیری الگوهای مهندسی مجدد، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار، تنها بهبود فرآیندهای داخلی و انعطاف‌پذیری در توانایی‌های شرکت کافی نیست؛ بلکه تامین‌کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین کیفیت و کم‌ترین هزینه تولید کنند، و توزیع‌کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکی با سیاست‌های توسعه بازار تولیدکننده داشته باشند. با چنین نگرشی، رویکردهای زنجیره تامین و مدیریت آن، پا به عرصه وجود نهاد.

در سال‌های گذشته مطالعات بسیاری روی هم‌ترازی بین ساختار زنجیره تامین و دیگر عوامل کلیدی، چه به‌صورت مفهومی و چه به‌صورت تجربی صورت گرفته‌است. قسمت عمده تحقیقات انجام شده پیرامون مدیریت زنجیره تامین، در خصوص عملیات خرده‌فروشی (برای نمونه، آبرناتی و دیگران، 1999؛ گراگیا و دیگران، 2001؛ هانتر و دیگران، 2002؛ کو، کینکید و براون، 2000)، استفاده از فناوری‌های نوآورانه همانند فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک، مهندسی مجدد فرآیندها جهت افزایش سرعت و انعطاف زنجیره تامین (برای نمونه، بویر و مک درموت، 1999؛ فیشر، 1997؛ جوشی، کاتوریا و پورث، 2003) و سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری همانند شبیه‌ساز تخصیص منابع و منطق فازی که قابلیت زنجیره تامین در تخصیص منابع را مدل نموده‌اند (برای نمونه، آلتینوز، کیلداف و وینچستر، 2001) بوده‌است. ضمنا تحقیقاتی نیز برای بیان رابطه بین ساختار سازمانی و محیط سازمان انجام شده‌است (برای نمونه، دس و برد، 1984؛ مینتزبرگ، 1979؛ رابینز و دیکنزو، 2004؛ اسمیت و ریس، 1999). هرچند پشتیبانی تئوری از مدل ارتباطی مشخصه های محیطی کسب و کار، اولویت رقابتی، ساختار زنجیره تامین و عملکرد کسب‌و‌کار شرکت انجام شده است، اما تحقیقی با بررسی جامع همه عوامل ذکر شده و نیز بررسی تجربی آن انجام نشده‌است؛ و این یک شکاف در تحقیقات صورت گرفته می‌باشد.

بنابراین پژوهش حاضر درصدد آن است تا با بررسی همه این عوامل در کنار یکدیگر، این شکاف را پر نماید. باتوجه به افزایش تغییرات محیطی در سال­های گذشته و تعطیلی تعدادی از شرکت­های جامعه مورد مطالعه به دلیل عدم توجه به محیط کسب و کار و نیاز مشتریان به مقوله­هایی مانند کیفیت و هزینه در زمان کمتر، شرکت­های قطعه ساز خودرو در شرکت شهرک­های صنعتی سمنان جهت حفظ بقا و داشتن عملکرد بهتر نسبت به رقبای خود باید با یکسو کردن محیط کسب و کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین (همسویی استراتژیک) به عملکرد بهتری دست یابند.

1-4- کاربردهای تحقیق  

نتایج و یافته‌های این پژوهش هم در شرکت‌های تولیدی و هم در سازمان‌ها می‌تواند کاربرد داشته‌باشد. با شناخت این‌که هم‌ترازی بین مشخصه‌های محیطی کسب‌و‌کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین در عملکرد تاثیر دارد، شرکت‌ها به سوی انتخاب ساختار زنجیره تامین و اولویت‌های رقابتی خود با توجه به محیط کسب‌‌و‌کار منحصر به فردشان می‌روند تا هم بتوانند در محیط رقابتی بقا داشته باشند و هم عملکردشان را بهبود بخشند.

1-5- اهداف تحقیق

هدف اصلی:

بررسی رابطه بین همسویی مشخصه‌های محیطی کسب و کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب‌وکار.

اهداف جانبی:

بررسی تاثیر مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار شرکت‌های قطعه ساز خودروی استان سمنان بر عملکرد آن­ها.بررسی تاثیر مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار شرکت‌های قطعه ساز خودروی استان سمنان بر اولویت های رقابتی اتخاذ شده توسط آن­ها.بررسی تاثیر مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار شرکت‌های قطعه ساز خودروی استان سمنان  بر  ساختار زنجیره تأمین آن­ها.بررسی تاثیر انتخاب اولویت‌های رقابتی بر ساختار زنجیره تامین، در شرکت‌های قطعه ساز خودروی استان سمنان.بررسی تاثیر انتخاب اولویت‌های رقابتی بر عملکرد، در شرکت‌های قطعه ساز خودروی استان سمنان.بررسی تاثیر ساختار زنجیره تأمین بر عملکرد شرکت‌های قطعه ساز خودروی استان سمنان

1-6- فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی:

همسویی بین مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار، اولویت‌های رقابتی و ساختار زنجیره تامین بر عملکرد کسب و کار شرکت اثرگذار است.

فرضیه‌های جانبی:

فرضیه 1:  مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار بر عملکرد شرکت، اثرگذار است.

فرضیه 2 :  مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار بر  اولویت های رقابتی شرکت، اثرگذار است.

فرضیه 3: مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار بر  ساختار زنجیره تأمین شرکت، اثرگذار است.

فرضیه 4: انتخاب اولویت‌های رقابتی بر ساختار زنجیره تامین، اثرگذار است.

فرضیه 5: انتخاب اولویت‌های رقابتی بر عملکرد شرکت، اثرگذار است.

فرضیه 6: ساختار زنجیره تأمین بر عملکرد شرکت، اثرگذار است.

تعداد صفحات 155 word

فهرست مطالب

فصل اول.. 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مساله و تبیین موضوع. 3

1-3- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق.. 4

1-4- کاربردهای تحقیق.. 5

1-5- اهداف تحقیق.. 5

1-6- فرضیه‌های تحقیق.. 6

1-7- قلمرو مکانی و زمانی پژوهش... 6

1-8- تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش... 7

1-8-1-  مشخصه‌های محیطی کسب ‌و‌ کار. 7

1-8-2- اولویت‌های رقابتی.. 7

1-8-3- ساختار زنجیره تامین.. 7

1-8-4- عملکرد کسب‌‌و‌کار. 8

فصل دوم. 9

2-1- مبانی نظری.. 11

2-1-1- محیط کسب و کار. 11

2-1-2- اولویت­های رقابتی.. 16

2-1-3- طراحی و ساختار سازمانی.. 20

2-2- تئوری های طراحی سازمان. 26

2-3- تئوری‌های اقتضایی طراحی سازمان. 28

2-4- ساختار زنجیره تامین.. 30

2-4-1- زنجیره تامین ناب و چابک... 34

2-4-2- عملکرد کسب و کار شرکت... 40

2-5- پیشینه تحقیق.. 43

2-5-1- مطالعات داخلی.. 43

2-5-2- مطالعات خارجی.. 44

2-6- جمع بندی.. 46

فصل سوم. 48

3-1- روش تحقیق.. 49

3-2- جامعه آماری.. 50

3-3- نمونه آماری و روش نمونه­گیری.. 50

3-4- روش گردآوری اطلاعات.. 50

3-4-1- ابعاد محیط کسب و کار. 52

3-4-2- ابعاد اولویت‌های رقابتی.. 52

3-4-3- ابعاد ساختار زنجیره تامین.. 52

3-4-4- مقیاس ارزیابی عملکرد کسب و کار. 53

3-5- روایی و پایایی پرسشنامه. 53

3-5-1- روایی.. 53

3-5-2- پایایی.. 54

3-6- روش تجزیه و تحلیل‌.. 55

3-6-1- مدل‌یابی معادلات ساختاری.. 55

3-6-1- 1- نرم افزار مورد استفاده. 56

3-6-1-2-  شاخص های برازش در آموس... 58

3-6-2- آزمون نرمال بودن داده­ها 60

3-6-3- ضریب همبستگی.. 60

فصل چهارم. 61

4-1- مشخصات پاسخ دهندگان و جامعه آماری.. 62

4-1-1- آمار توصیفی سوالات.. 69

4-2- آمار استنباطی.. 70

4-2-1- نتایج بررسی روایی.. 71

4-2-2- نتایج بررسی پایایی.. 76

4-2-4- همبستگی بین متغیرهای پژوهش... 77

4-3- یافته‌های تحقیق.. 78

4-3-1- مدل معادلات ساختاری.. 78

4-3-2- تحلیل مدل های ساختاری.. 80

4-3-3- بررسی فرضیه‌های اصلی تحقیق.. 82

فصل پنجم. 85

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 86

5-1-1- فرضیه اصلی.. 87

5-1-2- فرضیه­های جانبی.. 89

5-1-2-1- فرضیه جانبی 1. 89

5-1-2-2- فرضیه جانبی 2. 89

5-1-2-3- فرضیه جانبی 3. 89

5-1-2-4- فرضیه جانبی 4. 90

5-1-2-5- فرضیه جانبی 5. 90

5-1-2-6- فرضیه جانبی 6. 90

5-2- پیشنهادهای برگرفته از پژوهش... 90

5-2-2- پیشنهاد پژوهشی.. 92

5-3- محدودیت ها 93

منابع ومآخذ.. 94

منابع فارسی.. 95

منابع انگلیسی.. 95

پیوست ها. 100

پرسشنامه. 101