دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث بررسی روش تفسیری احسن الحدیث

دانلود پایان نامه آماده

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته   علوم قرآن و حدیث  بررسی روش تفسیری احسن الحدیث با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 125

مقدمه

سنت الهی در همه زمان ها ، بر آن بوده که هر پیامبری  را به زبان قومش مبعوث کند . لذا زبان قرآن ، همان زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یعنی زبان عربی است که مردم هم ، به همان زبان با یکدیگر سخن می گفته اند . خداوند متعال پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را مفسر قرآن معرفی کرد . اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله که زبانشان عربی بود ، قرآن را می فهمیدند ، چرا که قرآن به زبان آنها نازل شده بود . اما با وجود این هم زبانی ، اختلاف نظرهای بسیاری داشتند که پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مرور ظهور پیدا کرد . گاهی نیز اصحاب به برخی معانی دست نمی یافتند و به خود پیامبر صلی الله علیه و آله که اولین مفسر بود ، رجوع می کردند و پس از او نیز به اصحاب برجسته ای چون حضرت علی علیه السلام ، ابن عباس ، ابن مسعود و . . . مراجعه می کردند به همین دلیل ، از همان زمان به پیدایش ‹‹  علم تفسیر ›› منجر شد . از این رو علم تفسیر قرآن یکی از مهم ترین علومی است که دچار تحولات گوناگون شده است . تا جایی که پس از خود تفسیر ، مفسرین به بررسی مبانی و روش های تفسیری ، مفسرین پرداخته اند ، زیرا در میان مباحث علوم قرآنی ، بحث از روش های تفسیری جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است و پیدایش شیوه های مختلف تفسیری و به کار گیری مبانی گوناگون در تفسیر قرآن کریم ، زمینه طرح این بحث ضروری را در علوم قرآنی به وجود آورده است . با توجه به اهمیت موضوع روش های مفسران و جایگاه ویژه ای که در میان مباحث علوم قرآنی به خود اختصاص داده است ، در این رساله به تبیین روش تفسیری ‹‹  تفسیر احسن الحدیث › از مؤلف معاصر ‹‹  سید علی اکبر قریشی ›› پرداخته ایم . با مراجعه ای که به پایگاه های اطلاع رسانی و منابع مختلف شد ، در مورد این تفسیر کار جدی صورت نگرفته است . تنها در برخی از کتاب ها و مجلة حوزه به معرفی این تفسیر پرداخته شده است و به عنوان نمونه به مواردی از آن اشاره می شود :  
المفسرون و حیاتهم و منهجهم محمد علی ایازی ، نگاهی به قرآن قریشی ، سیر تطور تفاسیر شیعه محمد علی ایازی ، دانشنامه قرآن بهاء الدین خرمشاهی ، آشنایی با قرآن پژوهان ایران حسن پیری . روش تحقیق در این پژوهش به شیوه کتابخانه ای است و در قم  بیشترین بهره را از کتابخانه تخصصی مرکز فرهنگ و معارف قرآن بردم اما با کمال تأسف و با این همه اهمیت ، تلاش های در خور توجهی در جهت معرفی و بازشناسی این روشها به چشم نمی خورد . این تفسیر گران سنگ را به هدف تبیین مبانی ، روش و گرایش های تفسیری مفسر ، و نیز بررسی مباحث علوم قرآنی آن برگزیدیم . امید است خداوند منان ، این بنده حقیر را مورد هدایت و رحمت قرار دهد .


فصل اول :
‹‹  کلیات ››
بخش اول
1- 1- 1- زندگی نامه
سید علی اکبر ، اینجانب سید علی اکبر قریشی فرزند مرحوم سید محمد قریشی در 14 شعبان 1347  ق . در شهر بناب از شهرهای آذربایجان شرقی متولد شدم . دروس ابتدایی را در مدارس ملی آن روز خواندم و دروس حوزوی را در نزد مرحوم پدرم و مدرسة علمیة آن شهر شروع نمودم . حدود سال 1324 ش . برای تکمیل تحصیل به حوزة قم مشرف شدم و از اساتید بزرگواری امثال آیت الله بروجردی ، آیت الله سلطانی ،آیت الله مجاهدی ، آیت الله سید حسین قاضی و دیگران استفاده کردم. 1
حدود سال 1332  از قم به ارومیه منتقل شده و در آنجا اقامت کردم . یکی از پیشامدهای بسیار مفید آن بود که در ارومیه با چند نفر از روحانیون که آنها نیز از حوزة قم برگشته بودند بحث تفسیر قرآن و روایات را شروع کردیم که تقریبا بیشتر از ده سال ادامه داشت2. از سال 1342  که امام سلام الله علیه قیام خود را شروع فرمود ، ما هم به پیروی از آن رهبر بزرگ مبارزه با طاغوت را شروع کردیم . در آن مدت به دفعات از منبر محروم شدم . حتی یک دفعه یک سال تمام طول کشید . در سال 1357 به مدت یک سال به بافت کرمان تبعید شدم . ولی بعد از چند ماه تبعید شکسته شد ، به ارومیه برگشتیم . تا 21 بهمن 57 رسید که انقلاب پیروز شد و در سال 1358 برای نوشتن قانون اساسی به عنوان خبرگان قانون اساسی انتخاب شده و به تهران رفتم ، سه ماه تنظیم قانون اساسی طول کشید . در سال 1361 برای مجلس خبرگان رهبری انتخاب شدم و در سال 1369 بار دوم به عضویت مجلس خبرگان در آمدم و اکنون به صورت یک روحانی آزاد مشغول تبلیغ و هدایت و ارشاد مسلمانان و مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه ارومیه می باشم و در سال 1374 در سومین نمایشگاه قرآن کریم به عنوان خادم قرآن معرفی شدم . و در زمینة وعظ و خطا به دارای بیانات گرم و سخنان ناقد و در عرصة تألیف قلم شیوا و توانایی دارم و حدود 30  اثر در زمینه علوم اسلامی ، تاریخ اسلام و قرآن پژوهی به رشته تحریر در آورده ام 1 .
1- 1- 2- اساتید
از محضر اساتید فراوانی بهره برده ام به گفته خود وی ، ایشان بحث بدیع ، از کتاب مطول و شرح لمعه در خدمت حجت الله محمد تقی زرگر و وسائل ، را نزد مرحوم آیت الله شهید صدوقی بحث بیع و خیارات  ، را از مکاسب ، نزد سید محمد باقر سلطانی طباطبایی و مقداری هم از محضر مرحوم آقا سید حسین قاضی فرا گرفت که ایشان عضو هیئت منتحنه بود که از طرف مرحوم آیت الله بروجردی انتخاب شده بود و در مدرسة فیضیه ، از طلاب امتحان می گرفتند قرار گرفت و مدتی نیز درس خارج مرحوم آیت الله بروجردی ، رفتم که اواخر عمر ایشان شرکت کرد .
1- 1- 3- آثار قرآن پژوهی قریشی
آثار قرآن پژوهی قریشی عبارتند از :  تفسیر احسن الحدیث ، قاموس قرآن و نگاهی به قرآن که اکنون به توضیح هر یک از این آثار می پردازیم :
1 . تفسیر احسن الحدیث
کتابی است ساده و روان با جهت گیری هدایتی و تربیتی که مخاطب آن توده مردم می باشد و نگارش آن در سطح قرار گرفته تا قرآن در سطح عموم مردم مورد فهم قرار گیرد و مردم با آگاهی از تعالیم انسان ساز قرآن به سوی عمل گام پیش نهند این تفسیر کل قرآن را به ترتیب از سوره حمد تا ناس را در بر دارد . 

فهرست مطالب
مقدمه  
فصل اول :‌ کلیات                                     1
بخش اول
1- 1- 1 زندگی نامة مؤلف                                 4
1- 1- 2  اساتید                                         5
1- 1- 3   آثار قرآن پژوهی قریشی                             5
1- 1- 4  توصیف مختصر برخی آثار                             6
1 .  الاخلاق و الآداب                                     6
2 . المعجم المهروس لا لفاظ الصحیفه الکاملیه                         7
3 . خاندان  وحی در زندگانی چهارده معصوم علیه السلام                     7
بخش دوم
1- 2- 1  منابع تفسیر احسن الحدیث                             8
1- 2- 1- 1  منابع تفسیری                                 8
1- 2- 1- 2   منابع حدیثی و روایی                             16
1- 2- 1- 3   منابع لغوی                                     16
1- 2- 2  توصیف مختصری از تفسیر احسن الحدیث                     17
فصل دوم :  مبانی ، روش و گرایش تفسیری احسن الحدیث
بخش اول :  مبانی تفسیر
الف .  تفسیر
1 . معنای لغوی تفسیر                                     19
2 . معنای اصطلاحی تفسیر                                 20
3 . ضرورت تفسیر                                     21
4 . تفسیر به رأی                                         22
ب .  تأویل                                     
1 . معنای لغوی و اصطلاحی تأویل                                 23
2 . کاربرد و معنای تأویل                                     24
3. آیات تاویل و نظر مفسر احسن الحدیث                             24
4 . تفاوت تفسیر و تأویل                                     26
2- 1  مبانی تفسیری احسن الحدیث                             28
2- 1- 1 مجیت ظواهر قرآن                                 28
2- 1- 2  بواطن قرآن                                     32
2- 1- 3 وحیانی بودن الفاظ قرآن                                 34
بخش دوم
2- 2- روش تفسیری احسن الحدیث                             35
2- 2- 1- استنادات به قرآن                                 36
الف . سیاق                                         37
ب .  سیاق متشابه                                     38
2- 2- 2استناد به روایات                                     40
1 . روایات مورد استفاده در مصداق آیه                             40
2 . روایات مورد استفاده در استنباط حکم فقهی آیه                         41
3 . روایات مورد استفاده در تاویل آیات                            41
4 . روایات مورد استفاده در تفصیل و تبیین آیه                        42
2- 2- 3  قواعد ادبی- زبانی                                 43
2- 2- 3- 1   لغت                                     43
2- 2- 3- 2 صرف و نحو                                     44
2- 3 گرایش تفسیری احسن الحدیث                             47
2- 3- 1  جهت گیری هدایتی- تربیتی                             48
2- 3- 2  جهت گیری علمی                                 51
2- 3- 3 جهت گیری اجتماعی                                 53
فصل سوم :  مباحث علوم قرآنی در احسن الحدیث
3-1 حروف مقطعه در قرآن                                58
3-1-1 تفسیرهای مختلف راجع به حروف مقطعه در قرآن                    60
3-1-2 دیدگاه صاحب تفسیر احسن الحدیث راجع به حروف مقطعه در قرآن            62
3- 2  اعجاز قرآن                                     65
3- 2- 1  اعجاز در لغت و اصطلاح                             65
3- 2- 2 آیات تحدی                                     65
3- 2- 3 صرفه در اعجاز قرآن                                 67
3- 2- 4  وجوه اعجاز قرآن                                 70
3- 2- 5  فصاحت و بلاغت                                 70
3- 2- 6   اخبار از غیب                                     71
3- 2- 7  اعجاز در عدم اختلاف و هماهنگی در آیات قرآن                     73
3- 3  تحریف نا پذیری قرآن کریم                             74
3- 3- 1 مفهوم تحریف از دیدگاه لغویان                             74
3- 3- 2 تحریف در اصطلاح                                 75
3- 3- 3 تحریف دارای اقسامی است که ذیلا به آن اشاره می شود .                 75
3- 3- 4 دلایل و شواهد تحریف ناپذیری قرآن                         77
3- 3- 5 بررسی دیدگاه مفسر احسن الحدیث درباره تحریف ناپذیری قرآن در ذیل برخی آیات . 79
3- 4 محکم و متشابه                                     80
3-4-1 معنای لغوی احکام و تشابه                                 81
3- 4- 2 تعریف محکم و متشابه                                 81
3- 4-3 دیدگاه صاحب تفسیر احسن الحدیث راجع محکم و متشابه                 82
3- 4- 4 بررسی تفسیر چند نمونه از متشابهات در تفسیر احسن الحدیث .             84
3- 5 نسخ در قرآن                                     85
3- 5- 1 معنای لغوی و اصطلاحی نسخ                             86
3- 5- 2 انواع نسخ                                     87
3- 5- 2- 1 نسخ تلاوت بدون حکم                             87
3- 5- 2- 2 نسخ حکم و تلاوت                                 87
3- 5- 2- 3 نسخ حکم بدون تلاوت                             88
3- 5- 3 ابعاد نسخ از دیدگاه مفسر احسن الحدیث و ذکر نمونه هایی از آن             88
3- 5- 4 برخی از آیاتی که قریشی نسخ آنها را نپذیرفته است .                 90
3-6 جمع در قران                                    92
3-6-1 موارد استعمال واژه جمع                                92
3-6-2 ادله معتقدان به جمع آوری قرآن پس از رحلت پیامبر صلی اله علیه و آله        93
3-6-3 ادله معتقدان به جمع آوری قرآن قبل از رحلت پیامبر صلی اله علیه و آله            96
3-6-4 جمع آوری قرآن توسط حضرت علی علیه السلام                    99
3-6-5 دیدگاه صاحب احسن الحدیث راجع به جمع قرآن                    100
3-6-6 جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر به دست زید بن ثابت                103
3-6-7 جمع آوری در زمان خلیفه سوم عثمان                        105
منابع عربی                                         116
منابع فارسی                                         117
چکیده انگلیسی                                         120