دانلود مقاله مادربورد

بسیاری از سازندگان مادربورد گونه های نسبتا متفاوتی از یک تخته مدار مادر پایه را می سازند که هر کدام امکانات متفاوتی دارند، چیپ ست تعیین کننده این امکانات است.
به عنوان مثل تخته مدارهایی را مقایسه می کنیم که از چپ ست های Intel 845,Intel 845GE بهره می گیرند هر دو تخته مدار پردازنده های pentium 4 را پشتیبانی می کنند اما 845 دارای حداکثر سرعت گذرگاه (bus) 400 مگاهرتز است و 845GE سریعتر با سرعت 533 مگاهرتز کار می کند. هر چه سرعت گذرگاه بالاتر باشد، پردازنده شما سریعتر می تواند دستورالعمل ها را به پخش های دیگر PC بفرستد.
چیپ ست ها اختلافات دیگری نیز دارند، مانند نوع RAM که میتوانید نصب کنید، یا تعداد بخش های تعبیه شده روی تخته مدار مادر. بعضی از چیپ ست ها شامل امکانات صوتی و ویدئویی مجتمع شده هستند، البته این بخش ها امکانات وسیعتر کارتهای ویدئویی و صدا را ندارند مولی باعث می شوند قیمت کلی کامپیوتر پایین بیاید. در بسیاری از موارد امکان انتخاب چیپ ست را ندارید. فقط موقع مقایسه قیمت ها به چیپ ست نیز توجه کنید(4)
اگر در یک کامپیوتر شخصی cpu نقش مغز را به عهده داشته باشد مادربورد نقش سیستم عصبی آن را بازی می کند.مادربورد پایه واساسی است اصلی برای ایجاد ارتباط وانتقال داده ها بین پردازنده حافظه PCI,AGP(memory) درایوهای دیسک و وسایل جانبی خارجی. در کنار CPU مهمترین عضو مادربورد هسته عضو مادربورد هسته منطقی چیپ ست می باشد.
بعضی از شرکت های کامپیوتر-شرکت Nvidia به جای platform processor از واژه chipset استفاده می کنند. یک چیپ ست در مادربورد قابلیت ها وتوانایی های یک کامپیوتر را مشخص می کند که با چه نوع cup و حافظه ای سازگاری دارد اینکه چه نوع و چه تعداد وسایل جانبی را می توان به کامپیوتر متصل کرد.(6)
چیپ ست بی شک یکی از مهمترین اجزا در هر سیستم است به این دلیل که به بقیه سخت افزار در یک سیستم حکمرانی می کند. گردش داده ها را بین سخت افزار یک سیستم هم آهنگ می کند علاوه بر این چیپ ست سخت افزرا کامپیوتر را تعیین می کند چیپ ست علاوه بر این نوع cpu ای را که میتوان استفاده تعریف میکند. این مسئله به این دلیل می تواند باشد که هر چیپ ست در حقیقت برای معماری یک نوع cpu طراحی شده است.(5)

وظایف ونحوه عمل NORTH BRIDGE:
در طراحی معماری چیپ ست های north Bridge ,N/S به چیپ یا چیپ ست هایی اطلاق می شود که cpu را به حافظه، گذرگاه pcI ،حافظه نهان سطح 2 AGP (cache) متصل می کند .چیپ های NB توسط FSB با cpu در تماس اند.
NB یکی از دو چیپ ای است که اعمال چیپ ست ها را کنترل می کند. چیپ دیگر SB است.
NB می تواند از چندین چیپ گسسته از هم تشکیل شده باشد در حالی که SB معمولا یک تراشه ای است.(1)
وظیفه اصلی NB انتقال داده ها از CPU به AGP,memory و ایجاد این امکان است که از داده های موجود در cpu به صورت کامل استفاده شود. در واقع NB نقش کلیدی در Mother borard دارد.
از بین سه وظیفه مهم NB ، کنترل کردن دستیابی به حافظه مهمترین وظیفه میباشد.
به طوری که انجام اینکار دارای این مشکل است که ترافیک بسیار زیاد در خواست ها از cpu وگذرگاه SB,AGP را هم درگیر خواهد کرد. فراهم کردن داده برای این اجزا وظیفه اصلی NB است و کارایی آن با توجه به زمان فراهم کردن داده ها و سرعت کلاک تعیین می شود.
کنترل کردن گذرگاه CPU انتقال داده و یا از پردازنده و در رابطه بودن با سطوح مختلف Ccche یکی دیگر از وظایف مهم NB است. هر قدر که چیپ ست سریعتر این اعمال را انجام دهد کارایی cpu بیشتر خواهد بود(2).

وظایف ونحوه عمل south BRIDGE:
در طراحی معماری تراشه های South Bridge ,N/S تراشه ای است که اعمال I/O کامپیوتر مانند اعمال BIOS,serial ,auDic,USB سیستم، گذرگاه ISA .کنترل وقفه ها و کانال های IDE را کنترل می کند. به عبارتی دیگر همه اعمال یک پردازنده به جز حافظه AGP,PCI را انجام می دهد.(1)
اعمال یک چیپ ست به دو دسته تقسیم می شود دسته ای که معمولا توسط دو تراشه انجام می شود North Bridge south Bridge که این دو chip را می توان به عنوان chip های درونی وبیرونی هم تعبیر کرد. این دو chip hub و SIS آنها را controller می نامد ولی هدف اصلی استفاده از آنها این است که N/S پلی از داده ها بین مجموعه ای مشخص از BUS ها ایجاد می کند.
بلاک دیاگرام چیپ ست (pentium 4) 845PE ساخت شرکت اینتل که در واقع مطابق ترین چیپ ست با استاندارد های موجود را شرح می دهد در شکل زیر آورده شده است.

با توجه به شکل می بینیم که NB وظیفه ایجاد پل ارتباطی بین حافظه، CPU,BUS,AGP را بر عهده دارد در حالی که SB وظیفه ایجاد این ارتباط را بین ATA,IDE Disk drive ,usB,Cpu را بر عهده دارد. در واقع یک تقسیم وظیفه بین SB,NB وجود دارد برای تسریع انجام اعمال بین آنها.(2)
شرکت SIS یک تراشه 745 طراحی می کرد که هر دو S,N chip را در خود جای داده است که دارای فواید و معایبی است از جمله اینکه قیمت آن نسبت به چیپ های دیگر کمتر است، سرعت بیشتری دارد، ولی در عین حال نیاز به طراحی یک چیپ ست کاملا جدید برای upgrade شدن است به عنوان مثال ارتقا دادن USB1.1 به USB2.2 نیازمند طراحی یک چیپ کاملا جدید است(2)

اتصال به وسایل جانبی دیگر:
در مقایسه NB با SB چیپ ست های متعلق به SB وسایل جانبی بسیاری با BUS های متفاوت و با سرعت ها و طراحی های مختلف را پشتیبانی می کنند –کنترل کردن پاس های مربوط به Ethernetc PSH,IDE,USB ناحیه کاری SB را مشخص می کند.
اگر تکنولوژی های جدیدی مانند GiGabit Ethernet,Firewire , IEEE معرفی شوند بدون شک BUS داده مربوط به آنها در SB خود را نمایان می کند(2)

از سال 1997 روی بهتر کارکردن روی بهتر کار کردن چیپ ست تمرکز بیشتری شد چرا که در آن زمان Data از NB به یا از Ram به cpu منتقل می شد.
SB که هم به مراتب گسترش یافت ولی تمرکز بر روی افزایش دادن وسایل جانبی بودکه امکان متصل شدن به SB را داشته باشند.
این توسعه برای NB تمرکز برای افزایش گستره باند Baud width بین RAM و CPU بود.
در یک مادربورد pent II گذرگاه داده I/O به طور مستقیم به cpu سیستم متصل شده بود گذرگاه داده I/O ( که در تقابل با گذرگاه pcI ) است با فرکانس کاری 33MHZ کار می کند واین در حدود 3/1 و یا 4/1 فرکانس CLK سیستم می باشد .(3)
در این معماری (چیپ ست PentII )گذرگاه داده Bridge , PCI را به هم متصل می کند.
در سال 99-1998 AMD و Intel طراحی ساخت این چیپ ها توسعه دادند.
یک طراحی جدید برای این چیپ ست ها بر مبنای کنترل کنند HUB (MCH) به جای (ICH)I/O controller HUB NB به جای SB به کار برده می شود.
ICH,MGH نامگذاری شرکت Intel هستند که شرکت 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  13  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

موتورهای دیزلی بنز مایلر

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   9 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

 سیستم های انژکتوری (1) ( injectors system)
مقدمه: انژکتورinjector که معادل فارسی آن افشانه یا اسپره کننده است دراوایل قرن بیستم توسط رابرت بوش بنیانگذار کمپانی عظیم بوش (bosch) درآلمان اختراع شد. انژکتور هرچند امروزه درتمام موتورهای درونسوز شامل بنزینی ودیزل -گازسوزودوگانه سوز کابرد دارد ولی در ابتدا صرفاً برای استفاده درموتورهای دیزل طراحی شد. انژکتور درواقع نقطه تمایز موتور دیزل با بنزینی است واساس موتردیزل راتشکیل می دهد. بطور خلاصه می توان گفت انژکتور در واقع یک شیر پودر کننده سوخت بر روی هوای ورودی(موتور بنزینی) یا متراکم شده( موتور دیزل) می باشد.انژکتور های الکترومقناتیسی که در موتورهای جدید استفاده می شوند بطور هوشمند توسط واحد مدیریت موتور (ECU)کنترل می شوند . از دیگر شرکتهای مهم سازنده انژکتور زیمنس می باشد.
آشنایی باتاریخچه سیستم های سوخترسانی انژکتوری در موتورهای دیزل تنها تفاوت موتوردیزل وبنزینی برای سالها فقط سیستم سوخترسانی انژکتوری بود که مخصوص موتوردیزل بود ودرسایر سیستم ها هردونوع موتور تقریبا عین یکدیگر هستند. با این حال بیان تاریخچه ای مستقل برای سیستم سوخترسانی موتور دیزل لطف دیگری دارد . موتوردیزل اختراع رودولف دیزل دراواخر قرن 19 میلادی است . ایده موتوردیزل درجوانی به ذهن رودولف رسید وتاآخرعمر برای تحقق آن تلاش کرد . هرچند ایده اولیه آن کاملا مطعلق به دیزل نیست ولی این رودولف دیزل بود که این ایده را کامل کرد وبه عمل رساند . کمپرس هوای خالص وبدون هیچگونه سوخت تا مرز دمای احتراق سوخت وسپس تزریق سوخت بصورت پودر درهوای بسیار داغ وفشرده هنوز هم بعد ازگذشت یک قرن ایده ناب وکاملی است برای داشتن بهترین احتراق با حداکثر راندمان درعمل وحداقل آلودگی بصورت گازهای سمی . دریک موتوردیزل هواحداقل باید تا یک هفدهم کمپرس شود ؛ تزریق سوخت مایع به دورن محفظه ای با این فشار کار بسیارمشکلی است بخصوص که سوخت تزریق شده باید بصورت پودر باشد وهمچنین زمان دقیق اسپره کردن سوخت تاثیر حیاتی در کارکرد موتور دیزل دارد . تزریق سوخت باچنین شرایطی درهوایی با900 درجه سانتیگراد دما است که پس ازتزریق دما تا2200 درجه نیز می رسد. فراهم آوردن ابزار سوخترسانی برای چنین ایده ای سالها ازوقت رودولف راگرفت پس ازآنکه تمام سالهای جوانیش راصرف تحقیق درزمینه نوع سوخت وشرایط چنین احتراقی کرد.


نحوه عملکرد سیستم سوخت رسانی موتور دیزل سیستم سوخت رسانی درموتور دیزل به این ترتیب عمل می کند که ابتدا گازوییل ازباک توسط پمپ برقی گرفته شده وپس ازعبوراز فیلتر وارد پمپ فشار بالا می شود این پمپ که نیروی خود راازمیل سوپاپ می گیرد فشار سوخت را بسیاربالا می برد وبه دروون ریل سوخت رسانی فشرده می کند، این ریل مشترک بین تمام سیلندرهاست وتمام انژکتورهابه این ریل انشعاب دارند ؛ انژکتورها مکانیکی- الکترومقناطیسی بوده وبه فرمان واحد کنترل موتورعمل می کنند. درزمانی که بایدتزریق سوخت صورت گیرد باگردش میل سوپاپ ورسیدن بادامک میل سوپاپ به روی نشیمنگاه انژکتوروفشرده کردن این نشیمنگاه باادامه گردش سوپاپ ؛ سوخت وارد شیر کنترل انژکتورشده وباتنظیم دقیق فشار وزمان تزریق درابتدا وانتها ودرطول تزریق بهترین شرایط رابرای یک احتراق عالی نسبت به شرایط موتور ، خودرو ومحیط فراهم می کند . واحد کنترل موتور اطلاعات مورد نیاز خود را بااستفاده ازحسگرهای مختلف دریافت کرده وابزاهای مختلفی ازجمله انژکتور را کنترل می کند .
انژکتور یکی از مهترین مسایلی که همیشه مورد توجه بوده کاهش مصرف سوخت و کم کردن آلایندگی موتورها و استفاده بهینه بوده و به همین خاطر طراحان خودروها چه در طراحی موتور و چه در طراحی بدنه همیشه این مسائله را در نظر دارند. در همین راستا یکی از دستاوردها مهم خودروسازان در دهه 90 میلادی طراحی و تولید موتورهای EGI بود که این موتورها در کشورهای پیشرفته به سرعت جای موترهای کاربراتوری را گرفت .( در ایران هم چند سالی است که خودرو سازان یا همان مونتاژ کاران ! از این نوع موترهای استفاده می کنند. ا اونجا که من یادمه البته دقیق نیست ولی فکر کنم از سال 80 بود که تولید خودروهای انژکتوری در ایران آغاز شد و با تولید وانت نیسان با موتور انژکتوری که همین چند وقت پیش صورت گرفت نسل موترهای کاربراتوری برای همیشه در ایران منقرض شد. جالب است بدانید که در بسیاری از کشورهای پیشرفته استفاده از انژکتور در همان سالهای اول ساخت آن اجباری شد. موتور EGI یا انژکتوری
کلمه EGI مخفف Electronic Gasoline Injection به معنای تزریق الکترونیکی سوخت است .طرز کار اصلی این سیستم استفاده از مخلوط بهینه سوخت و هوا در شرایط کارکرد مختلف موتور و بستگی به شرایط است که علاوه بر کاهش مصرف سوخت باعث افزایش قدرت و کاهش قابل توجه گازهای آلاینده هوا نیز می گردد . به طور مثال یک موتور 1600 سی سی معمولی در شرایط مطلوب دارای قدرتی در حدود 70 تا 80 اسب بخار با مصرف 10 تا 12 لیتر در 100 کیلومتر هست ( البته منظور از موتور 1600 موتور پیکان نیست! موتور پیکان خودشو بکشه تا نهایت 70 اسب نیرو تولید میکنه و گاهی با مصرفی در حدود 15 لیتر! ) اما یک موتور انژکتوری با گنجایش 1600 سی سی دارای قدرتی در حدود 90 تا 95 اسب بخار هست و مصرفی در حدود 7.5 تا 8 لیتر در 100 کیلومتر هست . به علاوه میزان آلایندگی این موتر از یک موتر کاربراتوری 1100 سی سی هم کمتر هست . چنین اختلاف فاحشی در قدرت و مقدار مصرف به این علت است که بازده موتر بستگی کاملی به نسبت هوا و سوخت دارد . در یک موتور کاربراتوری در شرایط مختلف رانندگی نسبت سوخت و هوا ثابت است و تنها با دستکاری مکانیکی می توان آن را تغییر داد اما تفاوت اصلی موتور انژکتوری در همین جاست که با توجه به شرایط مختلف بار زیاد استارت سرد شتاب مثبت یا منفی نسبت سوخت و هوا همواره در بهترین شرایط قرار دارد. نحوه عملکرد انژکتور انژکتور به سه قسمت اصلی تقسیم می شود. 1-سیستم مربوط به هوای ورودی به موتر 2- سیستم سوخت رسانی 3-سیستم کنترل که شامل یک کامپیوتر مرکزی که به اختصار PCM یا ECU نامیده میشود و تعدادی سنسور برای مشخص کردن وضعیت موتر .
سیستم یونیت انژکتور سیستم یونیت انژکتور یک سیستم برای پاشش مستقیم دیزل است. این تکنولوژی همچنین به عنوان سیستم نازل-پمپ شناخته شده است. درسال 1994 بوش اولین یونیت انژکتور را برای خودروهای تجاری تولید کرد. اجزای تشکیل دهنده ان شامل پمپ انژکتور و نازل انژکتور در یک دستگاه می باشد. بوش سیستم یونین انژکتورهای منحصر به فردی را را در خودروهای سنگین و نیمه سنگین گسترش می دهد که بازده هر سیلندر بیش از 80 کیلو وات است و تعداد سیلندرهای ان تا 8 سیلندر می رسد. اگر دو کنترل یونیت به کار برده شود این تکنولوژی می تواند برای خودروهای تا 16 سیلندر نیز کاربرد داشته باشد.
کارکرد سیستم یونیت انژکتور: در سیستم یونیت انژکتور ، برای هر سیلندر یک یونیت انژکتور جداگانه به طور مستقیم در سیلندر قرار می گیرد. میل بادامک موتور فشار مکانیکی لازم را تولید می کند. میل بادامک توسط تاپیت یا اهرم الاکلنگی یک پیستون کوچگ درون یونیت انژکتور را حرکت می دهد. بادامک طوری شکل داده شده که فشار بالا را به طور سریع در زیر پلانجر تولید می کند. یک شیر برقی با سرعت تعویض بالا شروع و پایان پاشش را مشخص می کند در حالینکه مدت زمان تغذیه را مدت زمان پاشش مشخص می کند. یکی شدن در سرسیلندر ، نیاز به خط های فشار قوی را که در پمپ های توزیع کننده لازم بود از بین می برد.
یونیت انژکتور VWTDI 2004-2006 خودروهای فروخته شده در سال های 2004 تا 2006 در امریکای شمالی یک موتور با پمپ انژکتور دارند.شکل زیر ساختار یک پمپ انژکتور را نشان می دهد که حرکت ان توسط میل بادامک در سرسیلندر و کنترل پاشش توسط سولنوئید از بارزترین تغییرات ان نسبت به انژکتورهای پیشین است. بوش سیستم ریل مشترک را برای اولین بار در سال 1997 در خودروهای سواری به بازار عرضه کرد. محصول سیستم ریل مشترک برای خودروهای تجاری از سال 1999 شروع شد. سیستم نامش را از ذخیره کننده (اکومولاتور) فشار مشترک ریل که سوخت همه سیلندرها را تامین می کند ، گرفته است. در مقایسه با دیگر سیستم های انژکتوری ، فشار تولیدی و پاشش در تکنولوژی ریل مشترک از هم جدا هستند. یک پمپ فشار بالای مستقل سوخت را به طور پیوسته در ریل تغذیه می کند. در سیستم ریل مشترک به طور دائم و پایدار یک فشار هماهنگ با وضعیت های مدیریت موتور ، در اختیار ان قرار می گیرد. حتی در سرعت های پایین موتور این فشار وجود دارد. در حالیکه در سیستم های پاشش مستقیم دیزل دیگر برای هر مرحله از پاشش ، مجبورند فشار سوخت بالایی را دوباره تولید کنند. در تکنولوژی ریل مشترک ، در مقایسه با سیستم های مرسوم تفاوت هایی وجود دارد که پاشش های متعدد را در سیکل های انجام کار مهیا می کنند.در این مرحله پاشش اولیه برای ارام کارد کردن موتور، پاشش اصلی برای ایجاد قدرت ایده ال، پاشش ثانویه برای کاهش الایندگی صورت می گیرد. سوخت توسط لوله های فشاری کوتاهی به انژکتورها می رسد و سپس از سوراخ های پاشش به محفظه ی احتراق پاشیده می شود.
فشار پاشش بالاتر ، بخار شدن بهتر سوخت توسط سیستم پاشش و همزمان بازده احتراق بیشتر را سبب می شود. در سال 2005 بوش سومین ریل مشترک تولیدی را با فشار پاشش 1800 بار برای وسایل نقلیه تجاری سبک، معرفی کرد. یک نسخه از این سیستم برای خودروهای نیمه سنگین در سال 2007 به بازار عرضه شد. اولین تولید بوش برای وسایل نقلیه تجاری به سال 1999 باز می گردد که فشار پاشش 1400 بار را دارا بود. دومین محصول با فشار 1600 بار در سال 2001 به بازار عرضه شد. در برابر قوانین سخت گیرانه الایندگی گاز های خروجی ، بوش پیشرفت های بیشتری را در سیستم های پاشش ادامه می دهد. بر پایه انژکتور 1800 بار ، شرکت سیستم ها را برای فشار 2000 و 2200 بار گسترش خواهد داد.
چهارمین تولید سیستم ریل مشترک برای خودروهای سنگین ، با یک انژکتور جدید پیشترفته همراه با مبدل فشار است. فشار سوخت وقتی به انژکتور می رسد به بالاترین مقدار خود یعنی 2100 بار خواهد رسید. مبدل فشار می تواند مستقل از پاشش انژکتورها کارکند. طراحی مستقل و آزاد مرحله فشار می تواند سبب کاهش چشمگیر محصولات الایندگی شود.
پمپ اولیه (1) سوخت را برای مخزن فشار بالا تامین می کند، ریل سوخت (2) جایی که سوخت با فشار مطلوب برای حالت های مدیریت انی موتور برای جبران تاخیر پاشش، ذخیره می شود. هر سیلندر موتور با یک انژکتور (4) مجهز شده است. که دارای یک سوپاپ سولنوئیدی است. این سوپاپ سولنوئیدی(یا شیر برقی) نقطه شروع و جرم مرحله پاشش را مشخص می کند. تقاظای راننده با پدال گاز مشخص می گردد. ecu (3) درخواست راننده و موقعیت فعلی خودرو بر اساس محاسبه فشار سوخت مورد نیاز ، مقدار زمانی پاشش(جرم سوخت را معین می کند) و لحظه پاشش را ثبت و طبق پارامترهای نقشه برنامه مشخص می شود.
انژکتورها در سرسیلندر موتورها نصب می شوند و نظیر سیستم های انژکتوری مرسوم شامل تنه سوزن انژکتور و نازل(افشانک) می باشد. اجزای اصلی انژکتور شامل ،سوپاپ مغناطیسی، نازل سوراخ دار و سیستم سرو هیدرولیکی می باشد.
انژکتور های نسل جدید پیزو الکتریک مزیت بزرگ سیستم های ریل مشترک در انژکتورهای پیزوالکتریک انها است، انها نسبت به انژکتورهای فنردار ، سولنوئیدی و یونیت انژکتورهای بادامک دار ، کنترل بهتری روی مقدار پاشش و مقدار ان دارند. بر خلاف سیستم های قدیمی ، انها می توانند پاشش های مستقل و چند گانه ای داشته باشند. انژکتورهای پیزو الکتریک به جای سولنوئید از یک نوع کریستال پیزو الکتریک که با دادن ولتاژ الکتریکی منبسط می شود، استفاده می کنند.
کریستال می تواند در چند هزارم ثانیه ، چهار تا پنج برابر سولنوئید سریعتر عمل کند. انبساط کریستال ، سوزن انژکتور را حرکت می دهد. سوزن همچنین می تواند با جرم حدود 75% کمتر ساخته شود. اثر این سرعت پاشش دقیق و سریع ، قدرت بیشتر و احتراق پاک تر است. با پاشش کم مقدار کمی از سوخت قبل از پاشش اصلی ، صدای کمتر و احتراق نرم تری خواهیم داشت که لرزش های موتور نیز ارام و نرم خواهد شد. انژکتورهای قدیمی فقط یک پاشش اصلی داشتند در حالی که انژکتورهای پیزو الکتریک می توانند تا 5 پاشش در یک مرحله داشته باشند. انژکتورهای ریل مشترک جدید 8 سوراخ دارند که این اجازه را می دهد که سوخت با پودر شدن بهتری پاشیده شود، که همچنین صرفه اقتصادی سوخت و قدرت را افزایش می دهد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   9 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله تعلیم و تربیت کودکان

مقدمه
وکذلک خلقنا کم امه وسطاً لتکونوا شهداء علی الناس و تکون الرسول علیکم شهیدا
و همچنین شما مسلمین به آیین اسلام هدایت کردیم و نیز شما را به تربیت نیکو و اخلاق معتدل آراستیم ، تا گواه مردم باشید تا نیکی و درستی را سایر ملل از شما بیاموزند چنانچه پیامبر را گواه شما کردیم .
از بهترین مسائل زندگی انسان مسدله تربیت است که پایه و اساس شخصیت حقیقی و حقوقی آدمی می باشد .
شکل گیری هویت انسانی در پرتو تربیت سالم و صحیح و هماهنگ با سرشت و فطرت اوست و این مهم امکان ندارد مگر اینکه به هسته مرکزی و خمیر مایه اصلی نظام تربیتی ، یعنی خانواده ، توجه ویژه مبذول شود .
خانواده که بستر رویش و گهواره پرورش تمام هویت و ساختمان وجودی انسان است ارکان اصلی و سنگ بنای آن را زن و شوهر تشکیل می دهند که هر یک لباس آسایش و آرامش همدیگر هستند و به تعبیر رسا و گویای صحیفه همیشه نورانی قرآن ، مایه مودت و رحمت یکدیگرند .
در سایه این لطف بیکران الهی و ایجاد این لطف و انس و عشق است که شاهد رویش
غنچه ها و دسته گلهای همیشه سبز و با طراوت و شاداب زندگی خواهیم بود .
آن آرامش و سکینه حاصل نمی شود مگر اینکه فضای حاکم و روابط زوجین عشق و رحمت و مودت باشد و همه آفات زندگی از سرزمین کوچک خانواده ریشه کن شده و راه را برای رویش این گلهای پاک فراهم و هموار کردد .
این مهربانی و الفت و این انس و رحمت و رأفت همان گهواره و آغوش مهری است که با
زمزمه های حیات بخش خود ، آهنگ روح نوازش کودکانی پرورش خواهد داد که نوید حرکت و پویایی جامعه انسانی و امید فردای روشن و نورانی است .
دین مقدس اسلام که خاتم همه ادیان است و کتاب مقدسش که جامع تمام مایحتاج تربیتی و هدایتی است ، برخلاف همه مکاتب مدعی تعلیم و تربیت ، هسته مرکزی تربیت را قبل از به وجود آمدن انسانها ( قبل از ازدواج ) می داند و برای تربیت مراحلی قائل است که اگر والدین بر اساس آن مراحل تنظیم شده گام وردارند ، و گام به گام همراه دستورات دقیق تربیتی آن حرکت نمایند ، انسانهایی به جامعه تحویل خواهند داد که مایه فخر و مباهات انسانیت باشند .
اسلام عزیز ابزارها ، و شیوه های بسیار زیبایی برای مسئله مهم تربیت پیشنهاد می کند که امروزه با آخرین دستاوردهای نوین بشری در زمینه تربیت نه تنها مخالف نیست ، بلکه از یک استحکام و نورانیت خاصی برخوردار است و این مایه بسی افتخار و خوشبختی است که نظام ما در فضای اسلامی شدن تنفس می کند و مدال افتخاری است به گردن خانواده ها .

چکیده
ذکر و یاد خدا را راه تحقیق تربیت اسلامی
تحقیق تربیت اسلامی در سایه ارتباط با خداوند امکان پذیر است محور برنامه ریزی تربیتی می بایستی ذکر و یاد خالق یگانه باشد ذکر نور است و استمرار ذکر نورانیت می آورد.( همه مربیان الهی در تلاش بودند تا بین بندگان و پروردگار ارتباط برقرار نمایند. و هر کس این پیام را دریافت نمود ابتدا)
هرکه نورانی شود مجذوب پروردگارمی گردد سپس طعم محبت و عشق را خواهد چشید. و این نهایت کمال است. آنچه که در تربیت اسلامی برای تحقق آن باید تلاش کنیم.
نورانیت فراگیران و ایجاد محبت و عشق پروردگار در قلوب آنها می باشد.در این راه هنر مدیریت ما می بایستی تحقق این هدف باشد زیرا هر که محبوب او خداوند گردید از فساد و تباهی می گریزد و خداوند او را از هر گونه انحراف و انحطاطی حفظ می کند زیرا او بهترین هادی و رفیق است.

مفهوم تربیت :
تربیت به معنای پرورش دادن و پروراندن است و پروراندن هر چیزی به کمال رساندن آن است و تمام قابلیتها در آن شکوفا گردد .
بنابر این معنا ، پرورش دادن گیاهان برای رسیدن به رشد مطلوب ، نوعی تربیت محسوب
می شود .
تربیت انسان پرورش دادن جسم و روح او است به گونه ای که به کمال شایسته خود برسد . به عبارت دیگر تربیت در انسان به معنای فراهم آوردن زمینه رشد و پرورش استعدادهای درونی و قوای جسمانی و روانی او برای وصول به کمال مطلوب است .
این کار در واقع عملی است آگاهانه با هدف رشد دادن ، ساختن ، دگرگون کردن و شکوفا نمودن استعدادهای مادر زادی شود.
هر مکتبی بر اساس هدفی که طرح تربیتی مخصوصی را دنبال می کند و بر اساس اغراض و هدفهای خود انسان را برای وصول به آن اهداف در خدمت می گیرند .
از این رو تعریف تربیت در اصطلاح هر مکتبی از دیدگاه آن مکتب نسبت به انسان است .
مکتبهایی که طرح ترکیبی دارند به خاطر عدم شناخت ابعاد مختلف آدمی به تمام استعدادهای او توجهی نکرده ، بلکه منکر عمق و وسعت ابعاد وجودی انسان هستند تنها مکتب اسلام است که جنبه ها و ابعاد و استعدادهای گوناگون انسان توجه کامل نموده است.
تربیت در دیدگاه اسلام ایجاد زمینه رشد در جنبه های مختلف ، عقلی ، فکری ، اعتقادی اخلاقی ، عاطفی ، روانی ، فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی و ارائه راه درست ایدیشیدن، نیکو زیستن به گونه ای که آدمی را از مرحله حیوانیت به مرتبه کامل انسانی برساند، می باشد.
به بیان دیگر تربیت ، به معنای فراهم آوردن زمینه فکری برای به فعلیت رساندن قوا و استعدادهای آدمی و تعدیل غرایض در جهت رساندن انسان به هدف نهایی خود که مقام قرب خداوند و خلیفه الهی است می باشد.
نظرات تربیتی اسلام محدود به رفتار شخصی انسان در زندگی نیست بلکه جمیع مسائل فردی و اجتماعی را بر اساس فطرت و ارزشهای واقعی انسان مد نظر دارد و برای تمام ابعاد پیچیده او که روان شناسان غرب به جهت عدم آگاهی به حقیقت انسان از آن تفره رفته در چهار چوب فرامین الهی طرح و برنامه عملی دارد و تنها به فرضیه و تئوری قناعت نکرده بلکه با ارائه الگو او را در راه کمال و تعالی خود یاری کرده ، راه او را هموار و تسهیل می نماید .
اما در روانشناسی تربیتی غرب تنها بر پایه رفتار انسان و بر اساس تجربه کند و کاو می شود .
روانشناسان غربی رفتار انسان را از دوره جنینی برسی و ریشه آن را با متدد های تجربی و عملی تحقیق کرده و تئوری های خود را در آزمایشگاههای روانی مورد تحقیق و آزمایش قرار میدهند .
ولی نتیجه اکثر آزمایشها با شخصیت حقیقی انسان سازگار نیست زیرا شخصیت والای انسان در محیط تحقیقاتی روانشناسی و تربیتی غرب تنذل کرده و به جهت تلقی نادرست آنان از انسان به عنوان حیوانی تکامل یافته ، شرافت آدمی و ارزشهای متعالی او نادیده گرفته می شود.

تربیت و شناخت
پی گیری و دنبال کردن هر هدفی بر دو رکن اساسی استوار است :آگاهی و اطمینان از وجود آن، و دیگری ، امکان دسترسی و باور آن .البته این مساله در امور مادی محسوس تر است .
مثلا برای استخراج یک گنج نهفته و پنهان دو چیز لازم وضروری است :اول اینکه باید خارجا گنجی وجود داشته و انسان ازوجود آن آگاه و مطمئن باشد .
دوم ، دسترسی به آن را در حیطه قدرت خویش دانسته ، تحصیل آن را بور نموده و برای خود امکان پذیر بداند .
این مطلب عینا در مورد احیاء استعدادهای درونی و تربیت انسان قابل انطباق است .کسی که از وجود چنین استعدادهای سرشار خدادادی در نفس و جان خود و فرزند خویش آگاه نیست و به این ارزش واقعی واقف نگشته و از ذخایر و سرمایه های نهانی نهفته در خود و فرزندش خبر نداشته باشد ، هرگز برای احیاء آن استعدادهای پنهان و تربیت نفس خویش یا فرزندش کمر همت نبسته و سختی های آن را متحمل نشده و قیام نخواهد کرد .
همچنین کسی که خود را از تربیت خویش و احیاء توان و سرمایه های عظیم بالقوه الهی نهفته درخود– عاجز می پندارد و هرگز قدمی در راه این امرخطیر برنخواهد داشت .
از این روست که مربیان آگاه و اساتید بزرگ اخلاق ، قبل از هرگونه اقدامی جهت تربیت افراد ،آنان را از ارزش بزرگ انسان و سرمایه های بسیار ارزشمند انسانی واقف و آگاه نموده ،مشعل توکل و امید را در نفس پیروان خویش شعله ور می سازند.
رها کردن نیروها و استعدادهای درونی و معطل گذاردن آنها ، و عدم تلاش و کوشش درراه باورکردن آنها–که به منزله خاموش نمودن چراغ سعادت وحرکت درجهت سقوط در ورطه رذائل اخلاقی است – و نیز بسیاری ازانحرافات و گرایش های باطل و مبتلا شدن به انواع هلاکت ها و آلودگی در واقع از عدم شناخت ارزش واقعی انسان سرچشمه می گیرد . و از همین جا به ریشه طفره رفتن و شانه خالی کردن بسیاری از افراد – از زیر بار مسئولیت بزرگ تربیت نفس و تهذیب اخلاق خود – پی می بریم . چه آنکه عاقلی تن به نابودی اشیای قیمتی خود نملی دهد ، چون ارزش آن را می داند .
مولای تربیت یافتگان مکتب ادب و اخلاق چنین می فرمایند :
(( من لم یعرف نفسه بعدعن سبیل النجاه و خبط فی الضلال و الجهالات .1
هرکه نفس خویش را نشناسد(و به ارزش والای آن پی نبرد ) از راه سعادت و رستگاری دور افتاده و به بی راهه گمراهی و نادانی فرو خوده افتاده .
و نیز فرموده اند :
(( من عرف شرف معناه صانه عن دناه شهوته وزور مناه )) 1
کسی که گوهر انسانی و شرافت باطنی خود را بشناسند ،خویشتن را از پستی شهوات و آرزوهای باطلش محفوظ خواهد داشت .
تربیت برای همه 869*
اسلام جمیع افراد بشر- با وجود انواع ویژگی ها و خصایص وراثتی و با هرگونه سرشت وطبیعت وخلق و خوی ، و رشد یافته در هر محیط و شرایطی - خداپرستی و فراگیری سجایای اخلاقی و روش های پاک عملی قرار میدهد ،تا با آموزش و پرورش متناسب با برنامه های مقدس الهی به حیات انسانی زنده گردیده و ذخایر مقدسی که در باطن او به ودیعت گذاشته شده، از قوه به فعلیت در آید .
پیشتر یادآور شدیم که اگر همه وراثت ها قطعی و غیر قابل تغییر بود ، وتمام صفات ناپسند و خلقیات والدین درسرنوشت اولاد تاثیری حتمی و غیر قابل تغییر داشت، قیام انبیاء الهی و تعالیم ادیان آسمانی و کوشش مصلحان و آموزگاران تعلیم و تربیت بی فایده و لغو می بود.

آغاز تربیت
اگرچه تربیت به ظاهر از بدو تولد آغاز می شود، ولی با در نظر داشتن تاثیر جنبه های وراثتی در تربیت، زمینه آن سال ها قبل از تولد فرزند ، و در واقع به هنگام انتخاب همسر فراهم می گردد .
از این رو شارع مقدس در مورد انتخاب همسری شایسته عنایتی خاص مبذول فرموده که ان شاء الله این بحث را تفصیلا در آینده مطرح خواهیم کرد.
تربیت در سنین اولیه زندگی نیز دارای ارزش و اهمیت خاصی است ، زیرا علاوه براینکه کودکان نوعا دراین دوران پیوسته با پدر و مادر مانوس هستند،روحیه تاثیر پذیری در آنها نیز بیشتر می باشد .
از این رو پیش ازآنکه دشمنان وگمراهان وبدخواهان فرزندان ما را با بدآموزی و برنامه های سوء خودگمراه نمایند،باید ازهمان اوان کودکی مراقب آنها بوده ، در تربیت آنان کوشا باشیم.
فرزندی که درخردسالی تربیت نشود، امکان اصلاح و تربیت او درآینده اندک و تاثیر گذاری بر او دشوار می شود .
بنابراین ،سهل انگاری در امر تربیت در این سال ها زیان فراوانی را به همراه خواهد داش .هرگز نباید امر تربیت فرزندان را به حساب اینکه هنوز خردسال هستند ونمی فهمند به تاخیر انداخت ، زیرا روح پذیرش از آغاز تولد در آنها پدید می آید .

تربیت مداوم
جهان هستی مجموعه ای است از موجودات و مخلوقات ، از جماد و نبات و حیوان و انسان و دریائی است از شور و جاذبه و حرکت و عشق و محبت و هرگز آنی از این تکاپو و جنب و جوش دائمی باز نمی ایستد.
توقف درعالم وجود به مثابه مقابله با سیر تکاملی عامل خلقت .و برابر با نابودی و درهم کوبیده شدن همه نیروها و استعدادهای و قابلیت های انسانی دراین جهان پرتلاطم است.
و تعلیم و تربیت به معنای حرکت در جهت تعالی و همسویی با سیر تکاملی همه موجودات عالم هستی است .
از نظر اسلام ، از آنجا که تعلیم و تربیت ، امری است هم جهت و منطبق با فطرت انسانی ،و عملی است همگام با حرکت عمومی جهان خلقت ، این وظیفه بزرگ همواره در طول حیات دامنگیر هر انسانی است و آدمی در تمام مراحل زندگی و دوران عمر موظف است که در جهت شکوفائی استعدادهای خود گام بردارد .
به حکم عقل نیز مادامی که انسان از محیط خود تاثیر پذیر است و اجزای بدن او از هم گسسته نشده، و بین فرد و جامعه ارتباط برقرار است ، باید تربیت ادامه یابد و آدمی نمی تواند .در هیچ مرحله ای خود را از آن بی نیاز بپندارد . مشاهده تحت تاثیر قرار گرفتن افراد بزرگسال و سالخورده از عوامل محیطی و. رنگ گرفتن آنان از دیگران دلیل روشنی است بر لزوم استمرار تربیت در تمام دوران حیات .
مسئولیت و تعهد دائمی افراد نسبت به یکدیگر و در زمینه بهسازی محیط زندگی ،عمومیت تحصیل دانش و فرهنگ در تمام سنین ، وظیفه امر به معروف و نهی از منکر در تمام دوران زندگی ، همه حاکی از لزوم تربیت به عنوان یک مسئولیت همیشگی است.
منشاء سعادت و شقاوت : وظایف مسئولیتهایی الهی پدران و مادر در تربیت فرزند یکسان است –اعمال، اخلاقیات وگفتار و کردار و پندار پدران و مادران ، منشاخوشبختی وسعادت ویا بدبختی وشقاوت فرزندان آنان خواهدبود. همانگونه که به اراده خالق و توانا ساختمان بدنی هر فرزندی از مجموع دو سلول تناسلی والدین او بوجود می آید شخصیت و روحیات او نیز نتیجه رفتار والدین اوست حکیمان گفته اند.((از کوزه برون همان تراود که در اوست این معنای جمله امیرالمومنان امام علی (ع) است. کل اناء یتفنخ بمافیه .زین العابدین و سید الساجدین امام علی بن حسین (ع) در رساله حقوق برخی از وظایف پدران را بر می شمارد: و اما حق فرزندت بر تو این است که بدانی او از توبه وجود آمده است و او را از خودت بدانی و بدانی که سرنوشت خوب و بدش در آینده به دست تو می باشد و تو در قبال وظایف خود مسئول هستی که او را خوب تربیت کنی و به پروردگار عزیز و بزرگ و مومن و آشنایش نمایی و او را در راه اطاعت خداوند کمک کنی و بدانی که نیکی به او پاداش خواهی داشت و در بدی به او جریمه و تنبیه خواهی شد.

تجلی صفات والدین:
مادران باید مقام و مسئولیت و عضویت خود را نشناسند و بدانند که سعادت و شقاوت نوزادان رابطه مستقیم با سلول و رحم و زمان آبستنی نحوه غذا خوردن و آشامیدن و رفتار و کردار و حتی افکار آنان دارد قال رسول الله التقی من شقی فی بطن امه و السعیدمن تسعه فی بطن امه این حدیث با عبارتهای مختلف در اکثر کتب آمده و حتی بعضی از بزرگان را دچار حیرت و سرگردانی نموده است .البته با الهام از آیات الهی در روایات معصومین (ع) سرگردانی و حیرتی برقرارنخواهد ماند.
برای جلوگیری وجود فرزندان بیچاره و بدبخت و فاسد مادر برای رعایت وراثتهای نامطلوب ازجنون وحماقت وانحراف اسلام عزیز در تمام مراحل فرمانهایی داده است مادری که در خانواده ای کینه توز خشمناک برآشفته و برافروخته وبدخواه و بدبین حسود و خیانتگر و بد پیله و ... . پرورش یافته فرزندانی با همین صفات بد از او به عمل خواهد آمد و در دامن مادری صالح و پاکدل و با تقوا و خوش بین و شجاع و سخی ومهربان و باوفا و با صفا و خیرخواه طبعا فرزندانی با همین روحیات و اخلاقیت و در نتیجه، خوشبخت سعادتمند پرورش خواهد یافت . پیامبر اکرم (ص) فرموده است. انظر فی ای شیء تضع ولدک فان العرق دساس بدانید نطفه خود را در چه محل مستفر می نمایند.تا این که فرزندان شما وارث صفات بد خانوادگی مادرشان نشوند .
اسلام درباره خوردن و خوابیدن و فکر کردن مادران آبستن نیز سفارش بسیار فرموده است .

تربیت اطفال از دیدگاه این سینا
- ابوعلی سینا ، دانشمند برجسته ایرانی نکات نغزی درباره تربیت فرزند نوشته است که به برخی از آن نکات اشاره می کنیم بر والدین واجب است که به تربیت واخلاق متعادل و طبیعی کودکان توجهات خاصی داشته باشند آنان باید دقت کنند که خشم یا ترس بسیار نگرانی های زیان آور و یا بد خواهی و.... عارض طفل نشود.
والدین باید بدانند کودک به چه چیزی اشتها دارد و از چه چیزهایی بدش می آید و با مراقب والدین کودک خوش اخلاقی عادت می کند. و خوب بودن اخلاق عادت و ملکه او می شود و نیز از لحاظ بدتی و جسمانی سالم می ماند. اخلاق بد سرچشمه اقسام ناراحتیهای بدنی و مزاجی است لذا هر عادت بد در طفل پیدا شود علتش بدی مزاج یکی از اعضاء است مثلا خشم موجب تب و گرمی و اندوه سبب خشکی حتمی است. برای حفظ تعادل و بسط اخلاقیات خوب در اطفال باید به سلامتی جسم و جانشان با هم و یکی رسیدگی کرد و همین که طفل به شش سالگی باید او را به تدریج برای درس خواندن و آموزگار دیدن آماده کنند.

وظیفه ها و تعهدها
: اسلام برای تربیت فرزندان ،وظایف مهمی به عهده پدر و مادر در اطرافیان و معلمان و متصدیان امور تربیتی گذاشته است .یکی از حقوق فرزندان بر والدین غیر از انتخاب نام نیکو و یاد دان قرآن و نوشتن تربیت درست است . امیر مومنان (ع) فرمود : بهترین و میراثی که پدران می توانند به فرزندان خود بدهند ادب و تربیت صحیح است. هر نوزادی با فطرت دینی متولد می شود و پدر و مادر نباید او را منحرف نمایند . زیرا پیامبر بر خاتم فرمود. هر نوزادی با فطرت مذهبی به دنیا می آمد و پدر و مادرانند که او را به آیین یهودیت و نصرانیت می کشانند .از همان دوران طفولیت باید فرزندان را به روش دینی و بر اساس علوم دینی تربیت و تعلیم کرد . والدین باید دقت کنندکه شخصیت اطفال رعایت گردد و اگر به مقتضای سنین طفولیت ، اشتباهی داشته باشند نباید در حضور همگان تذکر داده شود یادآوری نیز باید فوری باشد . زیرا اگر تاخیر داشته باشد.نتیجه مطلوب نمی دهد تذکر باید فی المجلس و فوری و در تنهایی و یا با اشاره و کنایه انجام شود .
تا دیگران متوجه نشوند وگرنه شخصیت دقیق و ظریف و رقیق اطفال جریحه دار می گردد و به جای تربیت صحیح ، نتیجه نامطلوب و غلط حاصل خواهد شد.

ایجاد عشق در کودک
حضرت مجتبی (ع) روزی فرزندان خود و فرزندان برادر خود را دعوت کرده و به آنان فرمود همه شما کودکان اجتماع امروز هستید و امید می رود که بزرگان اجتماع فردا باشید ، دانش بیاموزید و در کسب علم کوشش کنید . و هر کدام که حافظه قوی ندارید و نمی توانید در مجلس درس مطالب استد را ضبط کنید آنها را بنویسید و نوشته ها را در منزل نگاهداری نمایید. در موقع لزوم مراجعه کنید. در این حدیث امام مجتبی (ع) برای اینکه عشق به تحصیل را در فرزندان و برادر زادگان خود ایجاد نماید و آنانرا با دلگرمی و نشاط کسب علم وادار کند از سرمایه فطری جهت ذات و ترقی خواهی آنان استفاده نموده و بدون توسل ترساندن و شلاق و مجازات به آنها فهماند که درس خواندن امروز راه وصول به عز و بزرگی فرد است . روشی که در این حدیث بکار رفته در جهان امروز بهترین ارزنده ترین سبک در اساس تعلیم و تربیت است. یکی از اساسترین شروط تعالی و تکامل برای کودکان و بزرگسالان آزادی محیط زندگیست در شرایط زورگویی و تجاوز در محیط کسب به استبداد و خفقان در جاییکه باشی به جای امید و ظلم بجای عدل ،خودسری به جای قانون و ترس به جای آرامش خاطر بر مردم حاکم باشد . قطعا امید تعالی و تکامل حقیقی درآنجا وجود ندارد.

پرورش در محیط مساعد:
خانواده کانون پرورش کودک است ومملکت محیط پرورش بزرگسالان . بدون تردید شرط اول پرورش صحیح و احیاء استعدادهای مختلف محیط مناسب و شرایط مساعد است .هرخانواده ای که قادر نیست برنامه تربیتی حضرت مجتبی (ع) را در مورد فرزندان خود اعمال نماید. و هر پدری نمی تواند با آن زبان که امام مجتبی (ع) بیان فرموده اند با کودکان خود سخن بگوید. این طرز گفتار شایسته خاندانیست که اساس آن بر پایه فضیلیت و آزادگی استوار باشد.

چند اصل مهم دربارة تربیت
اصل اول:
توجه به حس عزت طلبی فرزند
اولین و مهمترین نیاز روحی و روانی هر انسان عزت و کرامت نفس است که امری فطری است .
پدران و مادران و مربیان باید به گونه ای با کودکان رفتار کنند که این فطرتکه خداوند متعال در وجود انسان قرار داده است احیاء و فرزند به عزت نفس دسترسی پیدا کند .
برای اینکه فرزندانمان را به عزت و کرامت برسانیم باید خط عزت را بیابیم تا ازاین رهگذر راه رسیدن به رشد و کمال را برای آنها تسهیل نماییم .
ارضاء این نیاز فطری موجب احساس خوشایندی از توانایی ها و احساس لیاقت در فرد می گردد وزمینه شکوفایی استعدادها و رشد شخصیت را فراهم می آورد .
رسالت تعلیم و تربیت در جامعه نیز چیزی جز احیاء و تقویت عزت کرامت نفس انسانها نبوده ونیست چنانکه پیامبر بزرگوار اسلام (ص) فرموده اند :
((انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق ))
اصل بعثت پیامبران برای احیاء کرامت و شخصیت انسان ها بوده است . پیامبران مبعوث شدند تا انسان با کرامت و کریم بسازند و انسان کریم و با کرامت انسانی است که عزف نفس دارد و از صفات زشت و پست گریزان است .

خداوند در قرآن کریم می فرمایند :
((ان کان یرید العزه فلله العزه جمیعا )) (فاطر 10)
انسان هایی که خواهان عزت هستند بدانند تمامی عزت از آن خداست .این بدان معنا است که انسان اگر بدنبال عزت و کرامت و شخصیت و آبرو و بزرگی و بزرگواری می گردد باید دل به خدا ببند و از دیگر چیزها روی گردان شود تنها راه رسیدن به عزت و کرامت این است که انسان به منبع و سرچشمه و تمام و کمال عزت گره بخورد و غیر از این راهی نیست دنبال همین آیه اضافه می کند که:
((ایبتغون عندهم العزه ))
آیا عزت را نزد پول و مقام و .... می جوئید ؟
بسیار در اشتباهند زیرا (( فان العزه الله جمعیا )) .
عزت همه اش در خا جمع است .
پس اگر طالب عزت هستید باید خدایی و خداگونه شوید .
برای اینکه فرزند به کرامت و عزت واقعی برسد باید دست او را گرفت و در دست خدا قرار داد ، باید دل و تمام وجود او را به خدا گره زد و گام اول در این امر نماز است بچه ها را باید با نماز آشنا کرد و او را نماز خوان کرد ، باید او را متقی و پاکدامن و درستکار و صادق تربیت کرد. باید به او اخلاق خوب ، صله رحم ، احترام به دیگران و ... را یاد داد و.....

اصل دوم
آموزش نماز
چرا نماز ؟زیرا ((لا بذکر الله تطمئن القلوب ))
دل آرام گیرد به یاد خدای
نماز همان چیزی است که امروز گمشده جامعه بشری است، اینهمه اضطراب ،دلهره ، تشویش و سرگردانی ،جنگ و درگیری و...... همه و هم بخاطر این است که بشر راه رسید به آرامش را نیافته است و تا با نماز آشتی برقرار نشود، تا انسان ها به نماز متوسل نشوند ، تا طعم خوشایند ،ناب و دوست داشتنی و آرامش بخش نماز را بشر نچشد به آرامش دست نخواهد یافت نماز همان گمشده انسان امروز است و ای کاش .....
حضرت علی (ع) فرمودند :
علمو صبیانکم الصلاه
نماز را به فرزندانتان بیاموزید .
این تکلیف پدر و مادر است که به فرزندش نماز بیاموزد و او را امر به نماز کنداما نه اینکه با ترشروئی و داد و بیداد و تحقیرو.. فرزند را به نماز وا دارد ، نماز باید برای کودک خوشایند و دوست داشتنی و آرام بخش باشد. مبادا در هنگامی که بچه ای سستی را یافت آیا ما در این رابطه بد عمل کرده ایم ؟ آیا به او بی توجهی نموده ایم؟یا او را در صف نماز جماعت مورد لطف قرار نداده ایم؟و یا ......
شاید هم در دوره هائی از رشد قرار دارد که سستی و بی حالی مقتضای طبیعت این سن است مثلا در دوران نوجوانی سستی و تنبلی و به بیرون آمدن ازرختخواب چیزی کاملا طبیعی است وازطرفی فرزند فرمان پذیر نیز نیست، در این دوره سنی باید بجای امر از طرق سوال ،استدلال و.... وارد شد .
بزرگی می گفت وقتی می خواهم صبح نوجوانم را برای نماز از خواب بیدار کنم آرام آرام می روم و ملحفه یا پتویا چیزی را که روی اوست کنار می کشم تا چشمانش را باز کند ، آن موقع سلام می کنم و می پرسم ، پدرجان می خواهی نماز بخوانی ؟
او می گوید بله می خواهم ،بعد می گویم دستت را بده ، دست او را می گیرم و او را کمک می کنم تا از رختخواب بیرون بیاید، نرمش به دست های او می دهم و می گویم التماس دعا.
پس بلند شو نماز بخوان ، دستوری برخورد کردن ، اینجا نتیجه بخش نیست .
البته باید کودک را از دوران خردسالی با نماز آشنا و به آن ترغیب نمود پیامبر (ص) فرمودند :
مروا صبیانکم بالصلوه اذا بلغو سبعا
فرزندان خود را هنگامی که به هفت سالگی رسیدند( برای تمرین ) امر به نماز کنید .
و در قرآن کریم می خوانیم :
ومن اعرض عن ذکری فان له معیشتنا ضنکا
کسیکه از ذکر و یاد من (خدا) روی گرداند پس به درستیکه زندگی برای او تنگ (تلخ) می گردد. این تنگی زندگی می تواند بد خلقی و خستگی روحی باشد،می تواند بهم ریختن کانون خانواده باشد ، می تواند اضطراب باشد عمی تواند نگرانی های بی جا دنیوی باشد ، می تواند غصه های گذشته باشد ، می تواند ترس از آینده باشد و.......

اصل سوم
آموزش زندگی و علوم مورد نیاز
قال علی (ع) التعلم فی الصغر کاالنقش علی الحجر.
یادگیری در دوران خردسالی همچون نقش بر روی سنگ پایدار خواهد ماند .
این آموزش همه جانبه است والدین باید کودک را با خوردن غذا ،طرز پوشیدن لباس، رعایت بهداشت فردی و اجتماعی ، احترام کردن به دیگران ، شیوه های ارتباط با دوستان همسال ، شیوه های مطالعه و آنچه را که نیاز امروز و فردای آنها است آشنا نموده و به او آموزش دهند آنچه فرزند در کودکی می آموزد چراغ راه او در بزرگسالی است، فرزند در دوران خردسالی بسان دوربینی است که از آنچه می بیند و می‌شنود، آنچه اطراف او اتفقا می افتد را با تیزبینی کامل و دقیق فیلمبرداری می کند و این فیلم را در دوران بزرگسالی به نمایش می گذارد پدر و مادر باید به شدت مراقب گفتار ، کردار و رفتار خود باشند همه گفته ها و اعمال والدین الگو برای فرزند است و از این گفتار و اعمال آموزش می بیند .
وظیفه والدین این است که به فرزندشان آنچه را نیازمند است آموزش دهند و به فرزند بیاموزند تا توانایی ها و استعدادهای خود را در انجام امور مربوط به خود به محک آزمایش بگذارد تا خود طعم شکست و پیروزی را بچشد لکن برای بیرون آمدن از مشکلات باید به او آموزش بدهند برای آموزش فرزند علاوه بر آموزش های مستقیم باید از روشها و ابزارهای غیر مستقیم استفاده شود در این راستا باید برای کودک کتاب های خوب و مفید تهیه و برایش خوانده شود و یا اینکه در دسترس او قرار داده شود تا خودش آ‹ را مطالعه کند و به رشد دست یابد .
به چند حدیث شریف در این رابطه توجه فرمایید:
1- قال علی (ع) من لم یتعلم فی الصغر لم یتقدم فی الکبر
کسیکه در کودکی به کسب علم و دانش نپردازد در بزرگسالی تقدم اجتماعی نخواهد داشت .
پس والدین باید برای اینکه فرزندشان در دوران بزرگسالی تقدم اجتماعی داشته باشند و در جامعه از جایگاه بالا و والایی برای خدمت کردن به دیگران برخوردار گردند فرزندان خود را در کسب علم و دانش کمک و یاری نمایند و امر آموزش آنها را جدی بگیرند .
عن موسی بن جعفر (ع) من تعلم فی شبابه کان بمنزله الرسم فی الحجر.
آموخته های دوران جوانی مانند نقشی که بر سنگ حجاری شده باشد ، ثابت و پایدار می ماند.
قال امیرالمومنین (ع) انما قلب الحدث کاالارض الحالیه ماابقی فیها من شی ء قبلته .
دل نوجوان مانند زمین آماده ای است که از هر سبزه و گیاه خالی باشد ، هر بذری که در آن افشانده شود می پذیرد و در آغوزش خود به خوبی می پرورد .
قال رسول الله (ع) علیک بالاحداث فانهم اسرع الی کل خیر.
توجه تبلیغی خود را به نسل جوان معطوف دار و نیروی خویش را در راه هدایت آنان به کار انداز زیراجوان زودتر حق را می پذیرد و سریعتر به هر خیر و صلاحی می گراید .
برای آموزش و هدایت فرزند به حق وخیر وصلاح بهترین دوران ، دوره جوانی است زیرا در این دوره به رشد عقلی رسیده و قوه و توانایی تمیز و جدا ساختن حق و باطل را دارد و با استدلال و دلیل می توا صلاح و مصلحت و خیر و حق را به او فهماند و آموزش داد .این بهترین و آخرین فرصت برای پدران و مادران در امر آموزش و تربیت فرزند است و پس از این مرحله کار آموزش ،آموختن ، تعلیم دادن و تربیت کردن به شدت مشکل خواهد بود .

اصل چهارم
اندرز و نصیحت
قال علی (ع) فانی لم الک نصیحه و انک لنت تبلغ فی النظر لنفسک و ان اجتهدت مبلغ نظری لک ( نهج البلاغه نام )
فرزند عزیزم من هیچوقت در انجام وظیفه نصیحت نسبت به تو ، کوتاهی نکردم و در اندرز گفتنت مسامحه ننمودم ، فرزند عزیزم ، تو همواره در فکر تامین خیر و سعادت خود هستی و من نیز روی مهر پدری در اندیشه نیکبختی و رستگاری تو هستم ولی مطمئن باش که تو هر قدری در راه خیر و صلاح خود مجاهده کنی افکارت به پایه اندیشه های بدر آزموده ات نخواهد رسید.

راهکارهای تربیتی اسلام
راهکار اول – هماهنگی پدرو مادر در کانون خانواده
هماهنگی درکانون خانواده بین والدین حرف اول را در تبیت می زند .درمسائل تربیتی می زند. در مسائل تربیتی می بایست اول خود هماهنگ بوده ، تا بتواند اثر گذار باشند.
نباید پدر کاری را خوب و مادر آن را بد بداند، پدر تنبیه کند و مادر دلسوزی و محبت ، ما مادر بگوید برو، پدر بگوید نرو و... کودک دچار سر درگمی و دودلی و کینه و خشم می شود و نفرت پیدا خواهد کرد .بچه کاملا دو شخصیتی شده واین نقطه ضعف به عنوان حربه ای برای منافع خود استفاده می کند و سهل انگار و بی توجه بار خواهد آمد .
این آفت تربیتی در اکثر خانواده ها متاسفانه به چشم می خورد و باعث فروپاشی نظام تربیتی خانواده است .کودک با این حربه همیشه رافراری می یابد تا بر کارهای زشت خود سرپوش گذارد .جرم و فساد و بدی در نظر این افراد مساوی با خوبی است .
راهکار دوم – تربیت از راه عمل
امامان معصوم ما (ع) همیشه تاکید داشتند که از راه عمل بچه ها و مردم را هدایت کنید که تاثیرات بیشتر و شگرفی دارد . و واقعا هم اینگونه است ، برخی از پدر و مادرها بسیار حرف های خوب و زیبایی می زنند، اما خود عملا چیز دیگر رفتار می کنند.کرداری برخلاف گفتارو پندار خویش دارند . اگر حرفهایی که والدین می گویند، عملا در جان کودک بنشانندو این هماهنگی بین رفتار و گفتار را ایجاد کنند برای کودکان خویش ثابت خواهند کرد که صداقت دارند و خالصانه سخن می گویند ، اگر غیر از این باشد او را به دروغگویی بی بدیل تبدیل خواهد کرد .آن بزرگ هم گفته است:
(( دو صد گفته چون نیم کردار نیست ))
امام صادق (ع) فرموده اند :
کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم.
((مردم را به غیر زبانتان به خوبی ها دعوت کنید .))1
روانشناسان می گویند : اگر پدر و مادر از یک حادثه ای ، یا از یک حیوانی ترسید، نباید حالت ترسیدن او را کودک بفهمد، باید طوری وانمود کند که نترسیده ، زیرا این حالات روانی خیلی زود در کودک اثر می گذارد.2
راستی و راستگویی زیر بنای شناخت واقعیت و زندگی واقع بینانه است .از این رو به فرزندان خود جز راست نگوییم هرچند که هر راست را نیز نشاید گفت .راستگویی کلیدی فعل اخلاقی است . 3
امام صادق (ع) فرمودند :
من صدق لسانه زکی عمله .4
((هرکه راستگو باشد عملش منزه خواهد شد ))
حضرت علی(ع) فرمود :
لسان الحال اصدق من لسان المقال.
(( زبان رفتار صادق تر از زبان گفتار است.))5
و در جایی دیگر فرمودند:•
الصدق اقوی دعائم الدین.
((راستگویی قویترین پایه های دین است.))1
الصدق راس الدین .
این ها همه نشانگر اهمیت و ضرورت راستی و راستگویی است . از راه تقلید عملی به راستگویی و... می توانیم هسته ی مرکزی در شخصیت کودک و نوجوان را که همانا((وجدان )) است شکل دهیم .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله اقتصاد بازار و توزیع درآمد

اقتصاد اثباتى(3) دستیابى به کارایى اقتصادى را وظیفه خویش مى شمارد. هدف, تخصیص منابع به نحوى است که با امکانات موجود بیش ترین مطلوبیت فراهم آید. اما این که این مطلوبیت حداکثر شده, چگونه بین آحاد جامعه توزیع شود, به هنجارهاى(4) مقبول جامعه بستگى دارد که قضاوت درباره آن ها بیرون از مسئولیت اقتصاددان تلقى مى شود. در مدل بهینه پارتو که دستیابى بدان هدف اصلى اقتصادهاى رایج است, تمام تلاش, یافتن منحنى سرحدى امکانات ـ مطلوبیت است که مکان هندسى نقاطى است که بهترین تخصیص منابع بین دو صنعتX وY , و بهترین توزیعX وY ,بین دو (گروه) مصرف کننده A وB را نشان مى دهد. مقصود از بهترین توزیع آن نوع توزیعى نیست که جامعه عادلانه مى داند; بلکه بدون ارزش گذارى عدالتخواهانه, تنها آن نوع توزیعى را در نظر دارد که جمع مطلوبیت دو فرد یا دو گروه را بیشینه مى سازد. یعنى از نظر اقتصاددان اثبات گرا, اگرU U در شکل 1 منحنى سرحدى امکانات ـ مطلوبیت جامعه باشد, توزیع درآمد (مطلوبیت) ناشى از نقطهM بینA وB همانقدر بهینه است که نتایج توزیعى نقطهN . حتى در حالت حدى, نقطهU هم که تمامى مطلوبیت حاصله را نصیبA مى سازد وB را کاملا بى بهره مى گذارد, مى تواند بهترین توزیع باشد. همین طور نقطهU که توزیع درآمدى صد در صد مقابل حالت قبل را ارائه مى کند.(5)
البته اگر براى هر جامعه اى با توجه به هنجارهاى ارزشى اش توابع رفاه اجتماعى در دست باشد, مى توان از حیث نظرى به نقطه بهینه اى از نظر مدل پارتو دست یافت که درآمد (مطلوبیت) را به شکل خاصى توزیع مى کند. شبیه نقطهT در شکل یاد شده. روشن است که تعیین هنجارهاى اجتماعى خارج از وظیفه اقتصاددان است و پیامبران, فلاسفه, سیاستمداران و مصلحان اجتماعى در ارائه آن ها نقش دارند. گرچه اقتصاددان خود نیز در این باره قضاوتى دارد, ولى این وجه شخصیت او ربطى به موقعیت علمى اش ندارد.
اقتصاددان در ارتباط با توزیع درآمد وظائف ذیل را برعهده مى گیرد (:258 2000 Sloman,).
O حدود نابرابرى را تعیین و تغییرات آن را در طول زمان تبیین مى کند.
O علت وقوع سطح خاصى از توزیع درآمد را توضیح مى دهد, و عوامل رشد یا کاهش نابرابرى را روشن مى سازد.
O ارتباط بین برابرى و سایر اهداف اقتصادى مثل کارایى را مىآزماید.
O سیاست هاى متفاوتى مشخص مى کند که دولت براى مقابله با فقر و نابرابرى برمى گزیند.
O آثار این سیاست ها را بر خود نابرابرى, هم چنین سایر متغیرها, مانند کارایى, تورم و یا بیکارى, ارزیابى مى کند.
گرچه اقتصاددانان در قضاوت نسبت به این که نقطه مطلوب توزیع درآمدى کجاست, با دیگران فرقى ندارند; ولى نباید فراموش کرد که آن ها چهارچوب ها و ابزارى در اختیار دارند که آثار سیاست ها را مى توانند بهتر ارزیابى کنند. قضاوت با کسانى خواهد بود که به ملاک هاى ترجیحى فرااقتصادى بیش تر واقف اند. ولى اقتصاددانان یاران و مشاوران خوبى خواهند بود.
البته اقتصاد اثباتى نظریه توزیع درآمد بر اساس بهره ورى عوامل تولید را تبلیغ مى کند (نظریه اى که جلوتر بررسى خواهد). این, خود قضاوتى ارزشى در ترجیح بازار آزاد و دفاع از نتایج توزیع درآمدى آن است. در واقع بازار کارا است در حداکثر ساختن تولید آن چه در بازار مورد تقاضا است. اما سوال از این که تقاضاى حاکم بر تولید کارا را چه کسانى مى سازند, در اقتصاد اثباتى بى جواب مى ماند. در حالى که این تولید به قدرت خرید توزیع شده بین افراد و گروه ها بستگى دارد. یعنى به این که آرإ ریالى که جهت و مقدار تولید را مشخص مى کند, در دست چه کسانى باشد. بنابراین وقتى توزیع آن چه تولید مى شود, عادلانه تلقى نگردد, دلیلى وجود ندارد که کارکرد بازار رقابتى منطقا مورد حمایت قرار گیرد.
در واقع اگر هدف کارایى, تنها هدف اجتماع تلقى شود, و از بقیه اهداف غفلت گردد, آنوقت مى توان با پروفسور حیدرنقوى هم رإى شد که گفته است "اگر بهینه پارتو هدف اجتماعى نهایى تلقى شود (که قسمت اعظم اقتصاد رفاه بر پایه چنین فرض غریبى استوار است), آن گاه باید گفت که آن جامعه بى نواى در حال سقوط, براى مردمش, به ویژه قشر فقیر آن, مهمانى اى آلوده به خست و امساک ترتیب داده است. چرا که اقتصاد در حال بهینه پارتو مى تواند با وجدان آرام به راه خود ادامه دهد, حتى اگر آن هایى که از نیازهاى ضرورى زندگى مثل غذا, محروم شده اند, نتوانند بدون محروم کردن اندک ثروتمندان از ثروتى که به سختى به دست آورده اند, در وضعیت بهترى قرار گیرند" (حیدرنقوى, 1993 : 123).
دو دهه پایانى قرن بیستم, دوران رونق اقتصادهاى سرمایه دارى مبتنى بر بازار آزاد در غرب, به ویژه ایالات متحده آمریکا است. اما توزیع درآمد مرتبا نابرابرتر شده است. نیکلاس بار از منابع مختلف نقل مى کند که تعداد فقیران در انگلستان, در این دوره به شدت افزایش یافته است. تعداد فقرا از 4 / 4 میلیون نفر در سال 1979, به 4 / 10 میلیون نفر در ده سال بعد افزایش یافته است. یعنى 5 / 2 برابر شده است. تعداد اخیر, 19 درصد جمعیت کشور و 22 درصد کودکانش را در بر مى گیرد. در اغلب موارد نیز فقر پدیده اى پایدار است. بدین معنا که نیمى از فقیران, از والدین فقیر زاده شده اند. در آمریکا نیز وضع, شبیه انگلستان است. نرخ فقر (جمعیتى که زیر خط فقر قرار دارند.) از 1 / 11 درصد سال 1973 به 5 / 14 درصد در نیمه دهه 1990 بالا رفت. این جا هم فقر در میان سالمندان و کودکان افزایش یافته است (:142 Barr, 1998). اسمیدینگ نشان مى دهد که فقر در کشورهاىOECD به ضرر زنان رشد کرده است. یعنى تقریبا در تمامى این کشورها, زنان سالمند و خانواده هاى بدون سرپرست مرد(6), در اوائل دهه 1990 وضع بدترى نسبت به گذشته داشته اند (جدول :1 Smeeding, 1997).
تحقیق علمى دیگرى که در ژوئیه 2000 منتشر شده, نشان مى دهد که به رغم رونق بى سابقه 9 ساله آمریکا, سهم کارگران تمام وقت زیر خط فقر از 5 / 2 درصد در سال 1997, به 9 / 2 در سال 1998 افزایش یافت که شامل 5 میلیون نفر مى شود. لیندا بارینگتن, مسئول این مطالعه گفت: "به روشنى معلوم مى شود که رشد بالاى اقتصادى در آمریکا, همه قایق ها را به پیش نمى راند... داشتن کارى ساده در تمام طول سال نیز ـ حتى در دوران رونق ـ کافى نیست تا فرد از فقر نجات یابد" بر اساس این مطالعه, تعداد کارگران کم مهارت و کم مزد, امروز بیش از دو دهه گذشته آمریکا است. بین سال 1965 تا 1998, جمع سهم اشتغال بخش خرده فروشى و خدمات (دو بخش کم مزدتر در آمریکا), از 30 به 48 درصد افزایش یافته است.(7) شکل 2 تغییرات نسبت درآمد بیست درصد بالاى درآمدى, به پایین ترین بیست درصد درآمد را طى دهه هاى قرن بیستم, براى آمریکا نشان مى دهد. نمودار آشکار مى سازد که, گرچه در اوائل قرن براى مدت کوتاهى این نابرابرى کاهش یافت, ولى در اغلب دوران مرتبا رو به افزایش بوده است. سهم جمعیت فقیر آمریکا تا سال 1998 باز هم بالا رفته و به 5 / 16 درصد جمعیت کل آن کشور رسیده است. درحالى که اقتصاد پررونق و نرخ بیکارى پایین است, یک پنجم جمعیت آن کشور به لحاظ کار کردى بیسوادند و 13 درصد مردم آن امید زندگى بیش از 60 سال را ندارند(8).
گزارش توسعه انسانى 1998 برنامه عمران ملل متحدUNDP) ) حاکى است(9) که 20 درصد ثروتمندترین مردم دنیا:
O 45 درصد پروتئین حیوانى را مصرف مى کنند, سهم 20 درصد فقیرترین مردم از این ماده غذایى حیاتى تنها 5 درصد است.
O 58 درصد کل انرژى جهان را کار مى زنند, 20 درصد فقیران کم تر از 4 درصد مصرف انرژى دارند.
O 74 درصد خطوط تلفن را در اختیار دارند, در حالى که فقیران تنها 5 / 1 درصد را.
O 84 درصد کل کاغذ جهان را مصرف مى کنند, اما 20 درصد فقیرترین مردم جهان تنها 1 / 1 درصد.
O 87 درصد اتومبیل هاى شخصى را مالک هستند, ولى فقیران تنها کم تر از 1 درصد.
در سطح جهانى نیز نابرابرى رو به افزایش است. روند نابرابرى جهانى در شکل 3 مشهود است. در حالى که سهم 20 درصد جمعیت ثروتمند جهان از زیر 70 درصد در سال 1960 به 80 درصد درآمد در سال 1989 افزایش مى یابد, سهم 20 درصد جمعیت فقیر به زیر 2 درصد کاهش مى یابد. در ایران نسبت درآمد 10 درصد ثروتمند به 10 درصد فقیر از 6 / 17 برابر در سال 1368 به 5 / 14 برابر در سال 1375 کاهش یافت. پیش از انقلاب اسلامى, اوج نابرابرى مربوط به سال 1354 است که ثروتمندان به طور متوسط 8 / 33 برابر فقیران درآمد داشته اند (آهوبیم , :1377 جدول 2). بى عدالتى ناشى از کارکرد آزاد نظام بازار, در هیچ جاى دنیا تحمل نمى شود به همین دلیل در تمامى کشورهاى سرمایه دارى, دولت به طرق گوناگون در توزیع درآمد دخالت مى کند

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  27  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله پلوئیدی

مقدمه
تعداد کرموزوم ها به طور خود به خود و تصادفی تغییر می‌نماید و این فرآیند از زمان شروع حیات در این سیاره تداوم داشته است. در واقع تغییر در تعداد کروموزوم به عنوان ابزاری در مدل سازی ژنوم ها در طی تکامل مفید بوده است. مثال هائی از اینگونه تغییرات را می‌توان در بین محصولاتی که غذای روزمره از آنها تهیه می‌شود. زیرا بسیاری از گیاهان و بعضی از جانوران که غذایی انسان را تشکیل می‌دهند از طریق تغییرات خود به خودی تعداد کروموزوم ها در طی تکامل آن گونه ها پدید آمده اند. امروزه به نژادگران از دست ورزی تعداد کروموزوم ها بهبود زادآوری یا برخی دیگر از خصوصیات مطلوب موجوداتی سود می‌برند تغییر در تعداد کروموزومی به دو نوع سلول یا فرد تولید می‌کند:
آنهائی که دسته های سماتیکشان مضرب صحیحی از تعداد هاپلوئید پایه یعنی ویژگی گونه می‌باشد که به آن یوپلوئید می‌گویند.
آنهائی که دسته های سماتیکشان مضرب نامرتبی از تعداد پایه است به نام آنیوپلوئیدی گویند.

تعریف پلی پلوئیدی:
گونه هائی که دارای بیش از دو سری کروموزوم اصلی و اساسی داشته باشد.
تقسیم بندی پلی پلوئید:
یوپلوئیدی Euploidy
آنیوپلوئیدی Aneaploidy
تعریف یوپلوئیدی و انواع آن:
تغییرات در کل سری کروموزومهای اصلی را اصطلاحا یوپلوئیدی گویند.
اتوپلوئیدی Autopolyploid
آلوپلوئیدی Allopplypioid
تعریف اتوپلوئیدی و منشا تولید آن:
در اتوپلی پلوئیدی هر کدام از سریهای کروموزومی یکسان تلقی می‌شوند و به عبارت دیگر از سری کروموزومهای اصلی و اساسی سه دزیا حتی بیشتر وجود دارد. در این نوع پلی پلیوئیدی چنانچه تعداد آن زوج باشد، اصطلاحا آنها را پلی پلوئید متعادل و در صورتی که فرد باشد، آنها را پلویئدهای نامتعادل می‌نامند.
اتوپلی پلوئید از دو برابر شدن مستقیم ترکیب کروموزومی ناشی می‌گردد که این دو برابر شدن می‌تواند از طریق بکار گیری مواد شیمیایی نظیر کلشی سین صورتی گیرد و یا انیکه بطور طبیعی صورت گیرد. که معمولا در طبیعت حالت نادری دارد. این مواد از تشکیل اسپنیولها جلوگیری نموده، لذا تقسیم سلول کامل نمی گردد و بعد از مدت زمانی که سپری گردید سلولها فعالیت طبیعی شان را مجددا از سر گرفته ولی در این وضعیت از تعدا کروموزوم دو برابر شده ای برخوردار می‌باشند.
اتوپلوئیدی و کاربرد آن در اصلاح نباتات:
موفقیت اتوپلوئیدها در گیاهان میوه ای چشم گیر می‌باشد. یکی از مهمترین واریته های موز تریپلوئید بوده نقاط کوچک سیاه رنگ در موزه های تجاری دانه های بی ثمر هستند که به طور کامل رشد نکرده اند. یک موز دیپلوئیدی کوچک تر است و حاوی دانه های بسیار بزرگتر و سخت تر تقریبا هم اندازه های قهوه می‌باشد. موز تریپلوئید که هر مجموعه کروموزومی آن متشکل از 11 کروموزوم 33=*3 است احتمال میوزی که در ‌آن همه یونی والا تنها به یک قطب بروند برابر یا برابر با است. بنابراین موزها تقریبا بطور کامل عقیم می‌باشند.
هندوانه: هندوانه های طبیعی دیپلوئید بوده و در سلولهای بدنی خود 22 کروموزوم دارند 2n=2x=22. هنداوانه های تتراپلوئید به روشهای خاصی قابل تهیه هستند. وقتی این دو نوع هندوانه باهم تلاقی یابند هیبریه های تریپلوئید ایجاد می‌کند که 33 عدد کروموزوم دارند.
بذرهای تریپلوئید برای تولید هندوانه بوسیله تلاقی یک رگه تتراپلوئید (واله ماده) با یک رگه دیپلوئید (واله نر) تولید می‌شوند. رقم تتراپلوئید در گلخانه از طریق تیمار نوک ساقه گیاهچه های جوان هندوانه دیپلوئید با یک ماده شیمیایی مهار کننده تقسیم میتوز به نام گلشی سین تولید می‌شود. این ماده شیمیایی تقسیم سلولها را مهار کرده و تتراپلوئید را القا می‌کند. هندوانه های تتراپلوئید بدست آمده اغلب بارور هستند و از طریق بذر نتایج تتراپلوئید تولید می‌کنند. اما باروری آنها در مقایسه با دیپلوئید ها به میزان زیادی کاهش می‌یابد.
ارقام تتراپلوئید را به عنوان والد ماده در نظر می‌گیریم که این والد را به طریق دستی اخته می‌کنند یا از نر عمیقی سیتوپلاسمی استفاده می‌کنند سپس گرده والد نر (دیپلوئید) را روی والد ماده گرده افشانی می‌کنند و بدین ترتیب بذر تریپلوئید به دست می‌آید.
کاربردها پلوئید در اصلاح نبات: روش مفیدی که در جو به عنوان یک گیاه زراعی مهم استفاده می‌شود، از طریق گرده افشانی جو دیپلوئید زراعی با گرده های گیاه دیپلوئید وحشی خویشاوندی با نام علمی هوردئوم بولبوزوم است. این کار به تولید تخم هائی با یک مجموعه کروموزومی از هر دو گونه والدی می‌انجامد. با این حال در طی تقسیم های سلول بدنی کروموزوم های هوردئم بولبوزوم است. این کار به تولید تخم هائی با یک مجموعه کروموزومی از هر دو گونه والدی می‌انجامد. با این حال در طی تقسیم های سول بدنی کروموزومهای هوردئوم بولوبوزوم از تخم ها حذف می‌شوند، در حالی که کروموزوم های جوز راعی باقی می‌مانند و جنین هاپلوئید حاصل می‌شود. (به نظر می‌رسد که فرآیند هاپلوئید شدن به علت ناسازگاری ژنتیکی بین کروموزوم های این دو گونه باشد.) کروموزوم های هاپلوئید حاصل، با استفاده از طریق کلشی سین دو برابر می‌شوند. این روش به تولید سریع و کاملا گسترده چند رقم جدید انجامیده و بطور موفقی در گونه های دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
خصوصیات مورفولوژیکی اتوپلی پلوئید:
1- هسته بزرگتر و داشتن محتویات بیشتر درون سلولی، این موضوع به خوبی در اندازه روزنه ها و دانه ها و دانه گرده مشهود است.
2- افزایش اندازه برگها و گلها.
3- تغییر در ترکیب شیمیایی شامل افزایش یا تغییر در نوع یا نسبت کربوهیداراتها، پروتئین ها، ویتامینها یا آلکالوئیدها. به عنوان مثال کاساوای تتراپلوئید در مقایسه با والددپلوئید خود از 47 درصد پروتئین بیشتری برخوردار می‌باشد.
4- از لحاظ سرعت رشد، در مقایسه با والد دیپلوئید از رشد آهسته تری برخوردار است و گلدهی آنها دیرتر صورت می‌گیرد.
رفتار سیتوژنتیکی اتوپلوئید ها:
اتوتتراپلوئید به طور طبیعی از طریق مضاعف شدن خود به خودی ژنوم 2x و تبدیل به 4x پدید می‌آیند. یک اتوتترا پلوئید ممکن است به صورت زیر کروموزومهایش جفت شود:
1- جفت شدن بصورت کوادری وانت
2- جفت شدن بصورت تری والنت و یونی والانت
3- جفت شدن بصورت بی والنت که فراوانی اخیر بیشتر مشاهده می‌شود.
تری پلوئید:
به طور خود به خودی در طبیعت و یا توسط متخصصان ژنتیک از تلاقی یک 4x (تتراپلوئید ) و یک 2x (دیپلوئید) ایجاد می‌شوند. گامت های 2x و x برای تشکیل تری پلوئید 3x باهم متحد می‌گردند. ترپیپلوئید ها مشخصا عقیم می‌باشند. علت این امر همانند مونوپلوئید ها به جفت شدن در میوز مربوط می‌شود. سیانپس یا جفت شدن واقعی فقط بین دو کروموزوم صورت می‌گیرد. اما در اینجا یک کروموزوم های جفت شده ای که در دیپلوئید یافت می‌شوند بای والانت نام دارند. اشتراک سه کروموزومی تری والانت نامیده شده و به کروموزوم جفت نشده یونی والانت گفته می‌شود.
مونوپلائید:
موجودات مونوپلوئید که طبیعتا دیپلوئید هستند بایستی اجبارا یک میوز بسیار نامنظم را سپری کنند. کروموزوم ها که هیچ همولوگی ندارند تا با آنها جفت شوند، به صورتی یونیوالنت به صفحه متافازی می‌روند جائی که به طور تصادفی تفرق پیدا می‌نمایند. از آنجا که این عمل منجر به ایجاد گامت ها یا اسپور های کمبود دار می‌گردد عقیمی چنین مونوپلوئیدی بسیار بالاست. احتمال بدست آوردن یک گامت منان (n= تعداد کروموزوم یک ژنوم) است.
مونوپلوئید های گیاهی به چند منظور مورد بهره برداری قرار می‌گیرند:
در درجه اول، مونوپلوئید ها برای صفاتی یا ترکیبات آللی مورد نظر که از قبل در حالت هتروزیگویستی وجود دارند و یا از طریق مواد جهش زا در والدین ایجاد می‌شوند. مورد انتخاب قرار می‌گیرند آنگاه این مونوپلوئید ها برای دستیابی به دیپلوئید کاملا خالص که میوز طبیعی دارد و قادر به تولید بذر است. تحت تیمار دو برابر نمودن تعداد کروموزوم ها قرار می‌گیرند و از طریق تیمار بافت مریستمی با ترکیبی به نام کلشی سین که از تشکیل رشته های دوک میتوزی ممانعت به عمل می‌آورد.
موقعیت دیگری که در آن از مونوپلوئید ها استفاده می‌شود، تیمار سلول های مونوپلوئید به عنوان جمعیتی از موجودات هاپلوئید با مواد جهش زا او انجام انتخاب است. بدین ترتیب که جامعه ای از سلول ها انتخاب می‌شوند، دیواره سلولی آنها با تیمار آنزیمی حذف می‌گردد و سپس با ماده جهش زا تیمار می‌شوند. آنگاه روی محیط کششی قرار می‌گیرند که فنوتیپ های مورد نظر گزینش می‌کنند. این شیوه برای گزینش مقاومت به ترکیبات سمی که توسط یک عامل بیماری زای گیاهی تولید یم شود و یا برای گزینش مقاومت علف کشهائی که کشاورزان برای از بین بردن علف های هرز به کار می‌برند، مورد استفاده قرار گرفته است. در نهایت گیاهچه های مقاوم به گیاهان هاپلوئید تبدیل می‌شوند که بعدا با استفاده از کلشی سین انواع دیپلوئید مقاوم خالص بدست می‌آیند.
آلوپلوئیدی و نحوه تولید آن:
آلوپلوئیدها گیاهانی هستند که ژنوم اضافی آنها از جنس ژنوم اصلی خود گیاه ست و یا به عبارت دیگر ژنومهای گیاه از مجموعه چند ژنوم غیر متجانس تشکیل شده است.
آلوپلی پلوئیدی طی دو مرحله بوجود می‌آید:
1- هیبریه اسیون یا دورگه گیری بین دو گونه یا دو جنس مختلف.
2- دو یا چند برابر کردن تعداد کروموزمهای این دورگ حاصله بوسیله عوامل فیزیکی و شیمیایی.
آلوپلوئیدی و اصلاح نباتات:
آلوپلی پلوئید کلاسیک توسط جی. کاریچنکو در سال 1928 ساخته شد. وی می‌خواست گیاه هیبرید باروری تولید کند که برگهای کلم و ریشه تربچه را داشته باشد. هر کدام از این گونه ها دارای 18 کروموزوم هستند و به قدر کافی قرابت دارند و بنابراین باهم تلاقی می‌یابند. از کشت بذرها یک گیاه نتایج هیبریه زنده حاصل شد. با این وجود، این هیبرید کاملا عقیم بود، زیرا 9 کروموزوم والد کلم به حد کافی با کروموزوم های تربچه فرق داشتند به طوریکه به طور طبیعی قادر به جفت شدن با همدیگر و تفکیک نبودند. با این وجود، چند بذر توسط این هیبریه عقیم تولید شد. پس از کاشت این بذرها گیاهان باروری یا 36 کروموزوم تولید شدند. همه این افراد آلوپلی پلوئید بودند. مسلما آنها از مضاعف شدن خود به خودی و ناگهانی کروموزوم ها (2n1+2n2) در بافتی از هیبرید عقیم که نهایتا زایشی شده و میوز را انجام داده است، بدست آمده اند. بنابراین در بافت (2n1+2n2) برای هر کروموزوم شریکی برای جفت شدن وجود دارد و گامت های متعادلی از نوع n1+n2 تولید می‌شوند. این گامت ها برای تولید نتایج آلوپلوئید 2n1+2n2 ترکیب شده‌اند و افراد بارور تولید کرده اند. این نوع آلوپلی پلوئید آمفی دیپلوئید نامیده می‌شوند که به معنای دیپلوئید مضاعف شده است. متاسفانه این گیاه آمفی دیپلوئید برای کارپچنکو ریشه های کلم و برگ های تربچه را داشت
ترتیکاله:
مثال دیگری از آلوپلی پلوئید ساخت بیشتر تریتکایه است که از یک گنوم هگزاپلوئید، و یک چاو دار دیپلوئید تولید شده است. در این خاصیت های مطلوب والدین چاودار و گندم در یک پیوند بارور انجام می‌شود. تریتیکاله تنها یک یک گونه جدید نیست بلکه به خاطر تفاوت هایش یا هر دو والدینش مورد بررسی قرار می‌گیرد که نوع جدید را تعیین می‌کند. به عنوان مثال میزان پروتئین بالا گندم با میزان بالای اسید آمینه لیزین چاودار در هیبریه های معینی آمیخته گردیده اند...
رفتار سیتوژنتیکی آلوپلوئیدها:
سیتولوژی ورونه ژنتیکی آلوپلوئید بستگی کامل به رفتار کروموزومها در تقسیم کاهش کروموزومی دارد. در ترکیبات دو تایی مشاهده شوند، تفکیک صفات آلوپلوئید مشابه دیپلوئید خواهد بود. اگر ژنومهای مختلف آلوپلی پلوئید دارای ژنهای مشترکی باشند در این صورت تفکیک صفاتی شبیه تفکیک فاکتورهای مکرر خواهد شد.
در مطالعات سیتوژنتیکی گندم مشاهده گردید که اثر بعضی از کروموزوم های یک ژنوم ممکن اتس مشابه اثرات بعضی از کروموزوم های سایر ژنومها باشد. هاپلوئید گندم معمولی دارای 21 کروموزوم بوده و انتظار می‌رود که این کروموزوم ها در تقسیم کاهش کروموزومی بصورت انفرادی ظاهر شوند. در عمل تا چهار جفت کروموزوم بصورت ترکیبات دوتائی مشاهده گردیده است. تصور می‌شود کروموزوم های هر جفت متعلق به ژنومهای مختلف باشند ولی چون دارای ریخته ارثی مشابهی می‌باشند به صورت ترکیبات دو تای ظاهر می‌شوند. قسمتی از دو کروموزوم مختلف ممکن است از نظر ریخته ارثی مشابه بوده ولی قادر به جفت شدن در تقسیم کاهش کروموزوم نباشند.
کروموزوم های یک آلوپلوئید ممکن است به طریق مختلف باهم جفت شوند که عبارتنداز:
1- اتوسندز: که طی آن ژنوم A با A B با B جفت می‌شود، نمونه آن A با A (A1 A1) و A2 با A2 (A2 A2) در داخل یک ژنوم و یا (B1 B1) )B2 B2))
2- آلوسندز: جفت شدن ژنوم های غیر مشابه به B1 با A1 (A1B1) و B2 با A2 (A2 B2) جفت شدن چهار تایی ممکن است در این حالت دیده می‌شود (تتراوالنت)
3- جفت شدن کروموزوم های متعلق به ژنوم مشابه مثلا A2 با A1 یا A6 با A2
آنیوپلوئیدی و انواع آن:
وقتی در ژنوم یک گیاه یک یا چند کروموزوم کم یا زیاد باشد.
کلاس تعدا کروموزوم توصیف
نولی زومیک 2- n2 ژنوتیپ گیاه فاقد یک جفت کروموزوم مشابه
منوزومیک 1- n2 ژنوتیپ گیاه فاقد یک کروموزوم
تری زومیک 1+ n2 یک کروموزوم سه بار در ژنوتیپ گیاه تکرار شده باشد
تترازومیک 1+ n2 یک جفت کروموزوم مشابه دو بار در ژنوتیپ گیاه تکرار شده باشد.
منشا آنیوپلوئیدی:
Bridges در مطالعه خود روی دروز و فیلا تشخیص داد که کروموزوم های x هائی که در جدا شدن صحیح ناتوان هستند و تخم های 1-n و 1+n تولید می‌نماید، قبلا کراسینگ او را انجام نداده اند. ناتوانی در انجام سیناپس و کراسینگ اور در برخی همولوگ های خاص وقتی به صفحه متافازی می‌رسند، ایجاد یک حالت جفت نشده یا یونیوالنت می‌نماید. بر حسب قاعده یونیوالنت ها برای رسیدن به یک جهت گیری صحیح بین قطبها مشکل خواهند داشت، و ممکن است نتوانند تفرق حاصل کنند و به طور تصادفی به یک قطب یا قطب دیگر می‌روند، یا ممکن است مانند حالت میتوزی به در کروماتیدشان تقسیم شوند. اگر این حالت اخیر رخ دهد، دیگر نمی توانند در تقسیم دوم میوزی تقسیم شده و به طوری صحیح تفرق یابند. ایجاد دیونیوالنت همچنین می‌تواند از طریق خاتمه یافتن زودتر از موقع و از دست دادن کیاسما قبل از متافاز میوزی نیز رخ‌دهد.
در مگس سرکه محققی به نام بریجز تشخیص داد که این حالت در اثر جدا نشدن جفت های کروموزومی است به این معنی که هر دو تا کروموزوم به یک هسته جدید مهاجرت می‌نمودند. ولی بعدها تشخیص داده شد که ایجاد سلولهای آنیوپلوئید (یا گامت های انیوپلوئید) بیشتر در اثر جفت نشدن کروموزوم ها و رفتن آنها به یکی از قطبین بطور تصادفی است. یعنی اینکه ابتدا وی فکر می‌کرد که کروموزوم ها بهم می‌چسبند و بطور غیر مساوی تقسیم می‌شوند ولی بعدها فهمید که اصل جفت نمی شوند و در نتیجه در اثر تصادف ممکن است به داخل یکی از هسته ها بروند، در نتیجه به جای اینکه وقتی یک سلولی تقسیم می‌شود، و دو تا سلول مشابه می‌دهد، به جای آن 1+n یا 1-n تولید می‌کنند.

کاربرد آنیوپلوئید ها در اصلاج نباتات:
اصلاح کنندگان نباتات به منظور های خاصی از گیاهان آنیوپلوئید استفاده نمود اند. از آنجائی که مورد استفاده گیاهان آنیوپلوئید در اصلاح نبات بسیار محدود می‌باشد به روش هائی که در آنها از گیاهان آنیوپلوئید استفاده می‌شود اصطلاحا (روش های مخصوص) می‌گویند این روش های شامل
1- افزایش کروموزوم
2- کاهش کروموزوم
3- جایگزینی کروموزوم
1- افزایش کروموزوم
اصلاح کنندگان نبات به وسیله انتقال کروموزوم های یک گونه به کروموزوم های کامل گونه دیگر توجه داشته اند. عملا افزایش کروموزوم بعنوان روشی در اصلاح نبات با مشکلات فراوانی مواجه شده است. زیرا با انتقال یک یا چند کروموزوم از گونه ای به گونه دیگر نه تنها ژنهای مطلوب بلکه ژنهای نامطلوب نیز انتقال می‌یابند.
2- حذف کروموزوم
: روش حذف کروموزوم در اصلاح گیاهان زراعی نمی تواند موثر باشد. حذف یک جفت کروموزوم مشابه فقط در گیاهان پلی پلوئید امکان پذیر است زیرا سایر کروموزوم ها می‌توانند اثر کروموزوم های حذف شده را جبران نمایند گیاهانی که یک یا چند کروموزوم آنها حذف شده است غالبا ضعیف بوده و باروری آنها نقصان می‌یابد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   20 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید